"Trzustka przestaje nadążać". Oto skutki nadmiaru cukru w diecie

• Poznaj swój Indeks Zdrowia! Wystarczy, że odpowiesz na te pytania
• Więcej aktualnych wiadomości znajdziesz na stronie głównej Onetu

Ile czasu zajmuje trawienie cukru?

Proces trawienia cukru rozpoczyna się niemal natychmiast po jego spożyciu. Węglowodany rozkładane są w jelicie cienkim na glukozę (cukier prosty), która następnie przenika do krwi. Wzrost jej poziomu we krwi powoduje wydzielanie insuliny przez trzustkę, co umożliwia transport glukozy do komórek, gdzie jest wykorzystywana jako energia lub magazynowana na później.

Tempo, w jakim glukoza pojawia się we krwi, zależy od jej rodzaju i źródła. Cukry proste, obecne w słodyczach czy napojach gazowanych, są trawione bardzo szybko, co może prowadzić do gwałtownego wzrostu poziomu glukozy już po 15-30 minutach. Z kolei węglowodany złożone, znajdujące się w produktach pełnoziarnistych czy nabiale, są rozkładane wolniej, dzięki czemu poziom cukru we krwi rośnie stopniowo.

Jak długo cukier pozostaje w krwiobiegu?

U osób zdrowych poziom cukru zaczyna rosnąć w ciągu kilku minut po posiłku i osiąga szczyt po ok. 60 minutach. Następnie organizm stopniowo obniża jego stężenie, zwykle powracając do wartości wyjściowych w ciągu 2-3 godzin. Jednak w przypadku dużych posiłków bogatych w węglowodany, zwłaszcza zawierające cukry rafinowane, proces ten może się wydłużyć.

— Wartości referencyjne dla glukozy na czczo przedstawiają się następująco: prawidłowa glikemia — 70-99 mg/dl. Nieprawidłowa glikemia na czczo — 100-125 mg/dl. Cukrzyca: >= 126 mg/dl. Dotyczy to wszystkich bez względu na wiek, wyjątkiem są tylko kobiety w ciąży, u których wartości referencyjne są jeszcze bardziej wyśrubowane. Nie podaje się norm dla wartości glukozy po 1 godzinie od posiłku, natomiast po dwóch godzinach po obciążeniu glukozą LUB posiłku (dowolnym), glikemia powinna wynosić <140 mg/dl — tłumaczy ekspertka Medonetu diagnosta laboratoryjny Aleksandra Filec.

U osób z insulinoopornością, stanem przedcukrzycowym lub cukrzycą, organizm nie radzi sobie z przetwarzaniem cukru równie sprawnie. W takich przypadkach podwyższony poziom glukozy może utrzymywać się przez kilka godzin lub nawet dłużej, w zależności od rodzaju i ilości spożytego jedzenia, przyjmowanych leków oraz innych czynników zdrowotnych.

Sprawdź koniecznie: Czy lekko podwyższona glukoza to powód do niepokoju? Ekspertka wyjaśnia

Co dzieje się z cukrem w organizmie?

Po tym, jak insulina umożliwi usunięcie glukozy z krwi, organizm wykorzystuje ją zgodnie z aktualnymi potrzebami. Część glukozy jest natychmiast zużywana jako energia, a nadmiar magazynowany w wątrobie i mięśniach w postaci glikogenu.

Gdy zapasy glikogenu są pełne, a organizm nie zużywa energii na aktywność fizyczną, nadmiar cukru może zostać przekształcony w tłuszcz. Z tego powodu regularne spożywanie dużych ilości węglowodanów może prowadzić do przyrostu masy ciała i zaburzeń metabolicznych.

— Trzustka, obciążona dużą ilością glukozy, pochodzącej z pożywienia, produkuje coraz to więcej i więcej insuliny, żeby glukoza mogła wejść z krwiobiegu do tkanek. W pewnym momencie narząd przestaje "nadążać" i nie jest w stanie wyprodukować więcej insuliny. Dochodzi do przekroczenia możliwości trzustki, a glukoza z pożywienia, krążąca we krwi, nie jest w stanie wchłonąć się tam, gdzie jest potrzebna. W rezultacie dociera do innych, bardzo wrażliwych tkanek i narządów, powoli je uszkadzając — dodaje ekspertka.

Co sprawia, że cukier dłużej pozostaje w organizmie?

Na to, jak długo cukier utrzymuje się w organizmie, wpływa wiele elementów. Skład posiłku odgrywa kluczową rolę — obecność błonnika, tłuszczu lub białka spowalnia wchłanianie glukozy, co przekłada się na łagodniejszy wzrost i spadek jej poziomu we krwi. Aktywność fizyczna również przyspiesza zużycie glukozy przez mięśnie, pomagając szybciej obniżyć jej stężenie.

Czy można przyspieszyć usuwanie cukru z organizmu?

Wydawałoby się, że picie dużej ilości wody lub stosowanie suplementów diety pozwala szybko "wypłukać" cukier z organizmu. W rzeczywistości jednak potrzebujemy czasu, by naturalnie przetworzyć glukozę za pomocą insuliny i transportu komórkowego. Nawodnienie wspiera prawidłową pracę nerek oraz ogólną kondycję zdrowotną, ale nie powoduje natychmiastowego usunięcia cukru z krwi.

Warto wiedzieć więcej: 12 sygnałów ostrzegawczych, że jesz za dużo cukru

Aby pomóc organizmowi efektywniej sobie z nim radzić, warto stosować kilka prostych zasad. Spożywanie zbilansowanych posiłków, które łączą węglowodany z białkiem, błonnikiem lub zdrowymi tłuszczami, spowalnia trawienie i wchłanianie glukozy. Krótki, dziesięciominutowy spacer po jedzeniu może przyspieszyć wchłanianie cukru przez mięśnie. Warto także ograniczać spożycie słodkich napojów, które powodują gwałtowne skoki poziomu glukozy, oraz zwracać uwagę na wielkość porcji, nawet jeśli dotyczą zdrowych węglowodanów.

Osoby z cukrzycą lub innymi zaburzeniami gospodarki węglowodanowej powinny regularnie monitorować poziom glukozy.