Te dwie szczepionki zmniejszają ryzyko demencji. Zaskakujący związek

• Jak dbasz o zdrowie? Odpowiedz na te pytania i poznaj opinię ekspertów!
• Więcej aktualnych wiadomości znajdziesz na stronie głównej Onetu

Szczepionki a rozwój demencji. Nowe badanie

Badanie, prowadzone przez naukowców z Uniwersytetu Oksfordzkiego, objęło osoby starsze, którym podano różne szczepionki. Wyniki wskazują, że zarówno Shingrix (przeciwko półpaścowi), jak i Arexyv (przeciwko RSV), zawierają adiuwant AS01 — składnik wzmacniający odpowiedź immunologiczną, którego nie ma w szczepionce przeciw grypie. Zauważono, że związek między szczepieniami a niższym ryzykiem demencji pojawiał się wkrótce po podaniu preparatu, co sugeruje, że nie chodzi wyłącznie o ochronę przed samym wirusem.

Według zespołu kierowanego przez psychiatrę Maxime’a Taqueta to właśnie adiuwant AS01 może odgrywać kluczową rolę w zmniejszaniu ryzyka demencji. W ciągu 18 miesięcy od podania szczepionki Shingrix ryzyko rozwoju demencji spadło o 18 proc. w porównaniu do osób zaszczepionych tylko przeciw grypie. To nie pierwsze badanie, które pokazało związek między obniżeniem ryzyka demencji a szczepieniem przeciw półpaścowi. Pisaliśmy o tym: Zaskakujący związek między demencją a półpaścem. Naukowcy wzięli pod lupę szczepionki

W przypadku szczepionki przeciw RSV odnotowano 29-procentową redukcję ryzyka, a osoby, które otrzymały oba preparaty, miały o 37 proc. mniejsze ryzyko zachorowania. Jednak połączony efekt nie był istotnie większy niż działanie pojedynczej szczepionki.

Jak szczepionki mogą chronić przed demencją?

Autorzy badania podkreślają, że niektóre szczepionki mogą chronić przed demencją poprzez mechanizmy niezwiązane bezpośrednio z zapobieganiem infekcji wirusowej. Wyniki te wpisują się w nową hipotezę, według której demencja może być zaburzeniem układu odpornościowego w mózgu, a nie wyłącznie chorobą samego mózgu. Naukowcy sugerują, że szczepionki mogą "ponownie uruchamiać" ten system, nawet jeśli nie dochodzi do kontaktu z groźnym wirusem.

W ostatnich latach kolejne badania wykazały, że ekspozycja na powszechne wirusy, takie jak te wywołujące opryszczkę, półpasiec, mononukleozę, zapalenie płuc czy COVID-19, może zwiększać ryzyko pogorszenia funkcji poznawczych w przyszłości. Z drugiej strony, szczepienia wydają się to ryzyko istotnie ograniczać, choć mechanizm tego zjawiska wciąż pozostaje niejasny.

Zalecenia dotyczące szczepień dla osób starszych

Od 1 kwietnia 2025 r. szczepionka przeciw półpaścowi Shringrix jest bezpłatnie dostępna dla osób powyżej 65 roku życia, które mają zwiększone ryzyko zachorowania na półpaśca. Dodatkowo szczepienie jest w części refundowane (50 proc.) dla osób w wieku powyżej 18 lat. Schemat podania szczepionki to dwie dawki podane w odstępie 2 do 6 miesięcy.

Od 1 kwietnia 2025 również szczepionka przeciw wirusowy RSV jest w pełni refundowana dla osób powyżej 65 roku życia, które są narażone na ciężki przebieg choroby. Dla osób po 60 roku życia bez tego wskazania refundacja wynosi 50 proc.

Obie szczepionki mają na celu ochronę przed poważnymi infekcjami, jednak najnowsze dane wskazują, że mogą również przynosić dodatkowe korzyści w postaci zmniejszenia ryzyka demencji. Wcześniejsze badania z Wielkiej Brytanii wykazały, że Shingrix opóźniał wystąpienie demencji o 17 proc. w porównaniu ze starszymi szczepionkami przeciw półpaścowi, które nie zawierały adiuwantu AS01.

Dalsze badania nad szczepionkami i demencją

Chociaż wyniki badań są obiecujące, naukowcy podkreślają, że mechanizmy stojące za ochronnym działaniem szczepionek wobec demencji wymagają dalszych wyjaśnień. Jak zauważyli autorzy badania, "mechanizmy leżące u podstaw tej ochrony pozostają do ustalenia".

W ciągu ostatnich pięćdziesięciu lat szczepionki uratowały 154 mln ludzi na całym świecie przed śmiertelnymi chorobami wirusowymi. Najnowsze odkrycia sugerują, że ich pozytywny wpływ na zdrowie może być jeszcze większy, niż dotychczas sądzono. Badanie zostało opublikowane w czasopiśmie npj Vaccines.