Komu fiskus zabiera połowę pensji? Oto ile państwo odciąga z naszych wynagrodzeń

Skala podatkowa działa tak, że dochód do 30 tys. zł jest zwolniony z opodatkowania, a pierwszy próg skali podatkowej obowiązuje do rocznego dochodu w wysokości 120 tys. zł. Stawka podatku dochodowego wynosi tutaj 12 proc. Natomiast dochód powyżej 120 tys. zł obciążony jest już stawką 32 proc.

Pracownicy, których dochody mieszczą się w pierwszym progu skali podatkowej, osiągają takie samo wynagrodzenie netto (na rękę) przez cały rok. W tym przedziale stawki ZUS i składki zdrowotnej dla pracowników również nie ulegają zmianie, stawka podatkowa wynosi 12 proc. z możliwością równomiernego odliczania 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, co powoduje, że 2,5 tys. zł jest co miesiąc zwolnione z opodatkowania, a jedynie nadwyżka podlega opodatkowaniu stawką 12 proc.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

W miarę zwiększania się dochodu, wynagrodzenie netto się zmienia, a to dlatego, że pojawia się 32-proc. stawka podatkowa. Dla niektórych to doznanie niemal szokowe, gdy w pewnym momencie roku przychodzi wynagrodzenie, które "na rękę" jest o prawie 20 proc niższe niż w miesiącu poprzednim.

Przy jeszcze wyższych zarobkach, czyli po przekroczeniu 30-krotności przeciętnego wynagrodzenia, nie płaci się już składki emerytalnej i rentowej. A najbogatsi, po przekroczeniu dochodu 1 mln zł płacą jeszcze tzw. daninę solidarnościową – 4 proc.

Gdybyśmy chcieli rozłożyć obciążenia budżetowe równomiernie w każdym miesiącu wyglądałoby, to tak:

Kalkulacje wykonano dla standardowej umowy o pracę, bez PPK i podwyższonych kosztów uzyskania przychodów.

Jak czytać tabelę? Jeśli ktoś zarabia brutto 15 tys. zł miesięcznie, to rozkładając obciążenia publicznoprawne równomiernie może przyjąć, że pierwsze 3187 zł jest zwolnione z podatku. Kwota wolna od podatku w Polsce wynosi 30 000 zł rocznie, ale chodzi o podstawę opodatkowania, a nie wynagrodzenie brutto. Uwzględniając zatem pracownicze koszty uzyskania przychodu oraz pomniejszenie dochodu o składki ZUS, podatek pojawia się od nadwyżki brutto powyżej 3187 zł.

Obciążenia publicznoprawne tej grupy sięgają 49 procent

Od nadwyżki, a więc po przekroczeniu kwoty wolnej, od każdej dodatkowo zarobionej złotówki zaczynamy płacić 12 proc. podatku PIT, a od każdej złotówki powyżej 11 879 zł fiskus pobiera 32-proc. podatek. Do tego dochodzą składki: zdrowotna 9 proc. oraz ZUS – łącznie 13,71 proc. To w tym przedziale obciążenia publicznoprawne są najwyższe i - uwzględniając odliczenie składek ZUS od podstawy opodatkowania - wynoszą łącznie 49 proc.

Warto pamiętać, że dodatkowe składki ZUS dla pracownika płaci również z własnych środków pracodawca. Jeśli pracodawca chce dać pracownikowi podwyżkę brutto 1000 zł, zwiększając wynagrodzenie z 12 tys zł do 13 tys zł, pracownik "na rękę" dostanie tylko 509 zł więcej. Żeby dać pracownikowi taką podwyżkę, pracodawca musi przeznaczyć na to 1204 zł. Prawie 70 proc. tej kwoty, czyli 695 zł, trafi do budżetu państwa w postaci podatku (276 zł), składki zdrowotnej (78 zł) i składek ZUS pracownika i pracodawcy (341 zł).

Obciążenia maleją po osiągnięciu limitu składek ZUS na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, a więc każda dodatkowo zarobiona złotówka powyżej 260 190 zł (średniomiesięcznie 21 682 zł) jest obciążona składkami ZUS już tylko w wysokości 2,45 proc.

Powyżej dochodu miliona złotych rocznie (średniomiesięcznie 88 191 zł) obciążenia znowu rosną, bo od nadwyżki pobierana jest danina solidarnościowa w wysokości 4 proc.

Skomplikowana układanka

Polski system podatkowy to skomplikowana układanka składek i podatków, która najbardziej daje się we znaki pracownikom z klasy średniej. Trudno się dziwić, że rośnie poczucie frustracji pracowników, gdy opodatkowanie i oskładkowanie dochodów z pracy porównują z daninami dotyczącymi innych rodzajów dochodów.

Małgorzata Samborska, doradca podatkowy