Unia Europejska: nowe regulacje uderzą w mieszkańców wsi i małych miejscowości

Dlaczego Unia Europejska tak radykalnie zaostrza cele klimatyczne?

Zmiany te uzasadniają m.in. badania Eurobarometru, z którego wynika, że 77% Europejczyków zgadza się, że koszty szkód spowodowanych zmianą klimatu są znacznie wyższe niż inwestycje niezbędne do przejścia na neutralność klimatyczną. Dodatkowo 81% ankietowanych popiera unijny cel osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r.^1,2

„Ponieważ obywatele europejscy coraz częściej odczuwają skutki zmiany klimatu, oczekują, że Europa podejmie działania. Branża i inwestorzy oczekują od nas wyznaczenia przewidywalnego kierunku podróży. Dziś pokazujemy, że zdecydowanie popieramy nasze zobowiązanie do dekarbonizacji gospodarki europejskiej do 2050 r. Cel jest jasny, a podróż pragmatyczna i realistyczna” – powiedziała Przewodnicząca Komisji Ursula von der Leyen.

Zachęty podatkowe i ułatwienia dla inwestycji w OZE

Komisja Europejska zaproponowała państwom członkowskim zestaw działań, które mają ułatwić przejście na odnawialne źródła energii oraz ograniczyć ryzyko „ucieczki” wysokoemisyjnych firmom do krajów o mniej rygorystycznej polityce klimatycznej.3,4 Wśród propozycji znalazły się:

• skrócenie czasu wydawania pozwoleń na budowę instalacji OZE,
• obniżenie kosztów sieciowych, podatków i opłat dla korzystających z OZE,
• umożliwienie łatwiejszej zmiany dostawców energii,
• promowanie długoterminowych umów, które mają uniezależnić rachunki za prąd od wysokich i zmiennych cen gazu.

System ETS – „zanieczyszczający płaci"

Podstawowym narzędziem UE w osiągnięciu celów klimatycznych jest unijnym system handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS). System ETS polega na prostej zasadzie – kto emituje gazy cieplarniane, ten musi za to zapłacić. Firmy, które przekraczają przyznane limity emisji, muszą kupić uprawnienia (EUA). Aktualna cena emisji jednej tony CO2 wynosi około 71,15 euro.⁵ Koszty te w praktyce są przerzucane na odbiorców końcowych, co może wpływać na ceny energii oraz produktów.

ETS-2 obejmie budynki i transport

Do 2027 r. Polska, podobnie jak inne kraje UE, musi wdrożyć odrębny system ETS-2. Obejmie on m.in. emisje związane z:

• ogrzewaniem budynków (publicznych i prywatnych),
• transportem drogowym,
• paliwami wykorzystywanymi w sektorach przemysłowych, dotychczas nieobjętych ETS.

W praktyce oznacza to, że opłatami zostaną objęte paliwa używane w transporcie i ogrzewaniu, co będzie miało bezpośredni wpływ na koszty życia mieszkańców.

Skutki zmian w prawie klimatycznym dla mieszkańców wsi i małych miejscowości

Nowe przepisy szczególnie dotkną mieszkańców wsi i małych miast, gdzie wciąż najpopularniejsze są piece i kotły węglowe.⁶ Szacuje się, że do 2030 r. cena tony węgla wzrośnie o ok. 560 zl, do 2040 r. – o 2954 zł, a do 2050 r. – nawet o 4992 zł więcej niż obecnie.⁷

Według prognoz, cena litra oleju napędowego używanego w rolnictwie do 2050 r. może wzrosnąć o 5,77 zł, co oznacza cenę nawet 12 zł/l.

Z kolei koszt gazu ma wzrosnąć w 2030 r. o 47,11 zł/MWh, w 2040 r. – o 248,39 zł/MWh, a w 2050 r. – o 419,69 zł/MWh.

Czy będą mechanizmy osłonowe w związku z przyjęciem ETS-2?

W związku z planowanym wprowadzeniem ETS-2 Komisja Europejska zapowiada również wsparcie dla najbardziej narażonych grup społecznych, m.in. poprzez Fundusz na rzecz Klimatu Społecznego (Social Climate Fund). Środki z funduszu mają pomóc mieszkańcom wsi w finansowaniu termomodernizacji budynków i wymiany źródeł ciepła. ⁸

ec.europa.eu

¹ EU's Climate Law presents a new way to get to 2040

² Europeans consider tackling climate change a priority and support energy independence

³ European Commission makes recommendations on tax incentives to accelerate the Clean Industrial Transition

⁴ Commission continues action to lower energy bills with new guidance on renewables, grids infrastructure and network tariffs

⁵ tradingeconomics.com/commodity/carbon

⁶ Raport CBOS - Termomodernizacja - potrzeby i plany

⁷ ets2koszty.pl - Wanda Buk - była podsekretarz stanu w Ministerstwie Cyfryzacji oraz Marin Izdebski - były dyrektor Departamentu Spółek Paliwowo-Energetycznych w Ministerstwie Aktywów Państwowych

⁸ About the Social Climate Fund

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (Dz.U. 2024 poz. 1505)

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/959 z dnia 10 maja 2023 r. zmieniająca dyrektywę 2003/87/WE ustanawiającą system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych w Unii oraz decyzję (UE) 2015/1814 w sprawie ustanowienia i funkcjonowania rezerwy stabilności rynkowej dla unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych

Dalszy ciąg materiału pod wideo