To, jak śpisz, mówi o tobie więcej, niż myślisz. Nowe badanie nie pozostawia złudzeń

Międzynarodowy zespół naukowców zidentyfikował pięć unikalnych typów snu, które łączą jakość nocnego odpoczynku z funkcjonowaniem mózgu, zdrowiem psychicznym i codziennymi nawykami. Wyniki badań, opublikowane w prestiżowym czasopiśmie PLOS Biology, pokazują, że sen jest znacznie bardziej złożony, niż dotąd przypuszczano.

W ramach Human Connectome Project – globalnego programu, który bada połączenia nerwowe w ludzkim mózgu – przeanalizowano dane 770 młodych, zdrowych dorosłych. Zebrano szczegółowe informacje dotyczące ich stylu życia, zdrowia psychicznego, nawyków związanych ze snem oraz obrazów mózgu wykonanych za pomocą rezonansu magnetycznego (MRI). Na tej podstawie badacze wyróżnili pięć różnych profili biopsychospołecznych snu.

Co mówi o nas sposób, w jaki śpimy?

1. Niska jakość snu i problemy emocjonalne – Osoby z tej grupy miały kłopot z zasypianiem i odczuwały niski poziom zadowolenia z odpoczynku. Częściej doświadczały objawów depresji, lęku, stresu, gniewu i strachu. Zdaniem badaczy, to wyraźny przykład, że zaburzenia snu i pogorszenie zdrowia psychicznego wzajemnie się napędzają.

2. Problemy psychiczne mimo dobrego snu – Drugi profil obejmował osoby, które spały prawidłowo, lecz mimo to zmagały się z trudnościami natury psychologicznej, między innymi z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD), stresem i obniżoną sumiennością. Źródło tych zaburzeń, jak wskazują naukowcy, może być niezależne od jakości snu.

3. Sen wspomagany lekami – Trzeci profil dotyczył osób regularnie korzystających z środków nasennych – zarówno dostępnych bez recepty, jak i leków na receptę czy preparatów z kannabidiolem (CBD) i tetrahydrokannabinolem (THC). Osoby te były bardziej sumienne i miały lepsze relacje społeczne, lecz częściej borykały się z problemami poznawczymi: gorszą pamięcią wzrokową, orientacją przestrzenną i spadkiem inteligencji płynnej.

4. Krótki sen i impulsywność – Czwarty typ charakteryzował się ograniczoną długością snu. Krótko śpiący badani częściej wykazywali agresywne zachowania i mieli trudności z przetwarzaniem emocji, językiem oraz myśleniem abstrakcyjnym.

5. Częste wybudzenia i stres – Ostatni profil obejmował osoby często budzące się w nocy. Wyróżniały się one większym poziomem niepokoju, podwyższonym ciśnieniem krwi, skłonnością do palenia papierosów oraz objawami uzależnienia od alkoholu. Ich sen był niespokojny, a skutki odczuwalne w ciągu dnia – od spadku koncentracji po problemy emocjonalne.

Mózg nie śpi, nawet gdy śpimy

Jak wyjaśnia dr Aurore Perrault, neuronaukowczyni z Concordia University w Kanadzie, każdy z profili snu ma swoją własną „sygnaturę” mózgową – czyli charakterystyczny wzorzec aktywności widoczny w obrazowaniu MRI. „Doświadczenia związane ze snem odzwierciedlają się nie tylko w zdrowiu i zachowaniu, ale także w strukturze i funkcjonowaniu mózgu” – podkreśla badaczka.

To oznacza, że sen może stać się w przyszłości biomarkerem – mierzalnym wskaźnikiem, który pozwoli wykryć zaburzenia psychiczne i poznawcze zanim dadzą o sobie znać pełnymi objawami.

Nowe spojrzenie na diagnostykę zaburzeń snu

Autorzy badania zwracają uwagę, że większość wcześniejszych analiz skupiała się na jednym czynniku, na przykład na długości snu, pomijając jego złożony wpływ na psychikę i ciało. Tymczasem jakość snu to nie tylko liczba przespanych godzin. Znaczenie ma miejsce, pora zasypiania, towarzystwo, stres i codzienne rytuały.

Zarówno niedobór, jak i nadmiar snu mogą zaburzać równowagę organizmu. Naukowcy podkreślają, że dopiero spojrzenie na sen w kontekście całego stylu życia i zdrowia psychicznego pozwoli lepiej zrozumieć jego rolę – i skuteczniej leczyć bezsenność czy zaburzenia snu.

Czytaj też:
Pełnia księżyca skraca sen? Mit ma ziarno prawdyCzytaj też:
Czym są akty samowspółczucia? „Tak się chroni zdrowie psychiczne”