Średnio 2304 zł zapomogi dla doktoranta, ale zapłacą szkoły. Deregulacja w Sejmie

5 dni temu 14

W ramach zmian deregulacyjnych Rada Ministrów zaproponowała nowelizację ustawy o szkolnictwie wyższym
Chodzi m.in. o "przyznanie" podmiotom prowadzącym szkoły doktorskie możliwości wypłacania doktorantom zapomóg
Wypłaty mają być jednak finansowane nie z budżetu państwa, ale ze środków własnych szkół
Zapomoga może być przyznana nie częściej niż 2 razy w roku akademickim
Ustawa wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia

Zapomogi dla doktorantów. Przygotowano deregulację

Do Sejmu trafił projekt deregulacyjny nowelizacji ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.

Treść nowelizacji:

Art. 1. W ustawie z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2024 r. poz. 1571, z późn. zm. po art. 209 dodaje się art. 209a w brzmieniu:

„Art. 209a. 1. Doktorant, który znalazł się przejściowo w trudnej sytuacji życiowej, może otrzymać zapomogę.

2. Zapomogę przyznaje się na warunkach określonych w uzgodnieniu z samorządem doktorantów przez rektora uczelni, dyrektora instytutu PAN, dyrektora instytutu badawczego, dyrektora instytutu międzynarodowego albo CMKP”.

Art. 2. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

W Ocenie Skutków Regulacji przypomniano, że w wyniku reformy systemu szkolnictwa wyższego i nauki wprowadzono nowy model kształcenia doktorantów - szkoły doktorskie - który zastąpił wcześniejszą formę - studia doktoranckie.

Zmiana modelu kształcenia doktorantów oznaczała m.in. poprawę ich statusu materialnego. Każdy doktorant w szkole doktorskiej (nieposiadający stopnia doktora) otrzymuje stypendium doktoranckie w wysokości co najmniej 37 proc. minimalnego wynagrodzenia profesora określonego w rozporządzeniu wydanym na podstawie art. 137 ust. 2 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2024 r. poz. 1571, z późn. zm.).

Natomiast w przypadku pozytywnego wyniku oceny śródokresowej minimalna wysokość stypendium wzrasta co najmniej do 57 proc. minimalnego wynagrodzenia profesora. Stypendia są objęte przepisami o systemie ubezpieczeń społecznych. Łączny okres wypłacania stypendium nie może przekroczyć 4 lat – czytamy.

Jednocześnie wskazano, że wprowadzenie powszechnego systemu stypendialnego dla doktorantów było powiązane z uproszczeniem przeznaczonego dla nich wsparcia finansowego, polegającym na likwidacji świadczeń z funduszy pomocy materialnej dla doktorantów oraz na zwiększeniu wysokości stypendium doktoranckiego.

Dlatego też wprowadzone zmiany uzasadniały likwidację funkcjonującego w ramach studiów doktoranckich wsparcia w formie stypendiów i zapomóg, które były przyznawane na podstawie określonych kryteriów, uwzględniających specyfikę kształcenia oraz sytuację tej grupy studiujących, a ich wysokość była niższa od obecnie przysługującego stypendium doktoranckiego. Jednakże po wejściu w życie PSWiN, coraz częściej pojawiały się jednak sygnały, w których wskazywano na zasadność rozważenia możliwości przywrócenia zapomóg dla doktorantów.

Propozycje zmian deregulacyjnych

W omawianej nowelizacji deregulacyjnej zaproponowano:

przyznanie podmiotom prowadzącym szkoły doktorskie możliwość wypłacania doktorantom zapomóg;
by zapomoga była finansowana ze środków własnych podmiotów prowadzących szkoły doktorskie;
niewłączanie zapomogi dla doktorantów do systemu pomocy materialnej.

Na skutek wprowadzonych zmian podmioty prowadzące szkoły doktorskie będą miały podstawę do przyznawania zapomóg doktorantom, jednakże wypłaty będą finansowane z ich środków własnych. Zapewni to możliwość otrzymania zapomogi przez doktoranta i jej wypłaty przez podmiot prowadzący szkołę doktorską, a zarazem pozwoli zminimalizować dodatkowe obowiązki regulacyjne związane z wprowadzaną zmianą i będzie bezkosztowe z punktu widzenia budżetu państwa – wyjaśniono w OSR.

Podano przy tym, że na 31 grudnia 2022 roku jedynie 2,81 proc. uczestników studiów doktoranckich było uprawnionych do zapomogi, a średnia wysokość zapomogi dla studentów według danych GUS wynosi ok. 2304 zł (świadczenie jednorazowe), a więc pozostaje na poziomie znacząco niższym niż najniższa stawka miesięcznego stypendium doktoranckiego (3466,9 zł miesięcznie przed oceną śródokresową oraz 5340,9 zł po ocenie śródokresowej).

Z uwagi na potencjalnie niewielką grupę beneficjentów zapomóg w szkołach doktorskich, projektodawca uważa za właściwe stworzenie możliwości finansowania tych zapomóg w ramach środków własnych podmiotów prowadzących szkoły doktorskie.