Przywrócili niewidomym zdolność czytania. Przełomowy implant dla cierpiących na AMD

• Zaawansowana postać AMD, czyli atrofia geograficzna, to najczęstsza przyczyna nieodwracalnej ślepoty u osób starszych - dotyka ponad 5 milionów ludzi na świecie.
• Międzynarodowe badanie prowadzone przez dr. José-Alaina Sahela, prof. Daniela Palankera i prof. Franka Holza objęło 38 pacjentów powyżej 60. roku życia z pięciu krajów Europy.
• Po 12 miesiącach aż 81 proc. uczestników odnotowało wyraźną poprawę ostrości widzenia.
• System PRIMA to miniaturowy implant (2×2 mm), wszczepiany podczas dwugodzinnej operacji, który zastępuje uszkodzone fotoreceptory siatkówki.
• Po roku większość pacjentów znacząco poprawiła zdolność czytania, a powikłania po zabiegu ustąpiły.
• Producent urządzenia złożył wnioski o dopuszczenie systemu do użytku klinicznego w Europie i USA.

Zaawansowana postać AMD, znana również jako atrofia geograficzna (GA), to najczęstsza przyczyna nieodwracalnej ślepoty u osób starszych. Szacuje się, że na całym świecie cierpi na nią ponad 5 milionów ludzi. Choroba prowadzi do postępującego uszkodzenia światłoczułych komórek w centralnej części siatkówki, co skutkuje utratą ostrości widzenia i poważnie ogranicza codzienne funkcjonowanie.

Badanie, które daje nadzieję pacjentom z AMD, zostało przeprowadzone w ramach międzynarodowego, wieloośrodkowego projektu. Pracami kierowali wybitni specjaliści: dr José-Alain Sahel, dyrektor UPMC Vision Institute, prof. Daniel Palanker ze Stanford University oraz prof. Frank Holz z Uniwersytetu w Bonn. W badaniu wzięło udział 38 osób w wieku 60 lat i więcej, rekrutowanych w 17 ośrodkach w pięciu krajach Europy: Francji, Niemczech, Włoszech, Holandii i Wielkiej Brytanii.

Po 12 miesiącach obserwacji aż 81 proc. uczestników odnotowało wyraźną poprawę ostrości wzroku, a 84 proc. korzystało z protezy wzroku w domu, czytając liczby lub słowa. Średnio pacjenci poprawili się o 25 liter - to mniej więcej pięć linii na standardowej tablicy okulistycznej. Co więcej, aż 81 proc. uczestników zyskało 10 lub więcej liter, a jeden z pacjentów poprawił się aż o 59 liter, czyli 12 linii!

To pierwszy raz, kiedy jakakolwiek próba przywrócenia wzroku przyniosła tak spektakularne efekty u tak dużej liczby pacjentów - podkreśla dr Sahel, główny autor badania i kierownik Katedry Okulistyki na Uniwersytecie w Pittsburghu. Ponad 80 proc. pacjentów było w stanie czytać litery i słowa, a niektórzy czytają już całe strony książek. To coś, o czym nie śniliśmy, kiedy 15 lat temu zaczynaliśmy tę drogę razem z Danielem Palankerem - dodał.

System PRIMA, zaprojektowany przez prof. Palankera to miniaturowy, bezprzewodowy implant o wymiarach 2×2 mm, który zastępuje uszkodzone fotoreceptory. Kształtem przypomina kartę SIM i jest wszczepiane podczas zabiegu witrektomii, trwającego mniej niż dwie godziny. 

Po około miesiącu od zabiegu, gdy oko się zagoi, implant zostaje aktywowany. Pacjent zakłada specjalne okulary rzeczywistości rozszerzonej z wbudowaną kamerą, która rejestruje obraz otoczenia i przesyła go do niewielkiego komputera noszonego przy pasku. 

Komputer, wykorzystując algorytmy sztucznej inteligencji, przetwarza obraz i przekazuje go w postaci wiązki podczerwieni bezpośrednio do implantu. Implant działa jak miniaturowy panel słoneczny - zamienia światło na impulsy elektryczne, które stymulują komórki nerwowe siatkówki. Dalej sygnał trafia do mózgu, gdzie jest interpretowany jako obraz. Pacjenci mogą samodzielnie regulować powiększenie i kontrast obrazu, co pozwala im lepiej dostosować widzenie do własnych potrzeb.

Po roku korzystania z systemu wszelkie powikłania związane z zabiegiem ustąpiły, a większość pacjentów wykazała znaczną poprawę w czytaniu liter na tablicy okulistycznej. Choć implant nie przywraca jeszcze pełnej ostrości widzenia, naukowcy z UPMC prowadzą dalsze badania, by jeszcze bardziej poprawić jakość życia pacjentów i umożliwić im przekroczenie progu prawnej ślepoty. 

Na podstawie wyników tego przełomowego badania producent urządzenia, Science Corporation (dawniej Pixium Vision SA), złożył już wnioski o dopuszczenie go do stosowania klinicznego w Europie i Stanach Zjednoczonych. To właśnie w UPMC w 2020 roku po raz pierwszy w USA wszczepiono implant PRIMA w ramach badania prowadzonego przez dr. Josepha Martela.

Odkrycie to otwiera nowy rozdział w leczeniu nieodwracalnej ślepoty u osób starszych. Choć droga do pełnego przywrócenia wzroku jest jeszcze długa, wyniki badania dają nadzieję milionom pacjentów na całym świecie. W badaniu uczestniczyli także naukowcy z Uniwersytetu w Bonn, Szpitala Fundacji Adolphe de Rothschild i Szpitala Okulistycznego 15-20 w Paryżu, Moorfields Eye Hospital w Londynie oraz Uniwersytetu Tor Vergata w Rzymie. Projekt sfinansowała firma Science Corporation z Kalifornii.