Przebieranki i psikusy. Skąd się wzięło Halloween i dlaczego budzi tyle emocji?

• Halloween ma swoje korzenie w celtyckim święcie Samhain, obchodzonym na terenach Irlandii, Szkocji i Walii jako moment przejścia między światem żywych a zmarłych.
• Tradycje takie jak przebieranie się, dekorowanie dyni i zbieranie cukierków przetrwały i rozprzestrzeniły się na cały świat, zwłaszcza dzięki emigrantom irlandzkim.
• W Polsce Halloween pojawiło się w latach 90., zyskując popularność głównie wśród dzieci i młodzieży, choć Kościół katolicki krytykuje je za pogańskie korzenie i promowanie okultyzmu.
• Bądź na bieżąco! Wejdź na stronę główną RMF24.pl

Halloween, choć kojarzone przede wszystkim z krajami anglosaskimi, ma swoje korzenie w odległych czasach celtyckich. Jak wskazują historycy, święto wywodzi się z tradycji Samhain (czyt. sowin), którą obchodzono na terenach dzisiejszej Irlandii, Szkocji i Walii. Samhain oznaczało nie tylko koniec lata i początek zimy, ale także nowy rok według celtyckiego kalendarza.

Celtowie wierzyli, że noc z 31 października na 1 listopada to moment, w którym granica między światem żywych a zmarłych zaciera się, a duchy mogą powrócić na ziemię. Z tej okazji rozpalano ogniska, przebierano się w dziwaczne stroje, by odstraszyć złe moce, a także składano ofiary, by zyskać przychylność nadprzyrodzonych sił.

Z czasem, wraz z rozprzestrzenianiem się chrześcijaństwa, Kościół próbował zastąpić pogańskie święto uroczystością Wszystkich Świętych, która przypada na 1 listopada. Jednak wiele dawnych zwyczajów nie zniknęło - przetrwały i połączyły się z nowymi tradycjami, by w XIX wieku, za sprawą irlandzkich i szkockich emigrantów, trafić do Stanów Zjednoczonych.

Dziś Halloween to jedno z najbardziej rozpoznawalnych świąt na świecie, szczególnie w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Wielkiej Brytanii czy Irlandii. To nie tylko czas strasznych dekoracji i upiornych przebrań, ale przede wszystkim świetna zabawa dla dzieci i dorosłych.

Najpopularniejsze zwyczaje Halloween to:

• Przebieranie się w kostiumy - dzieci i dorośli zamieniają się w duchy, czarownice, wampiry, potwory, a także bohaterów popkultury. Stroje mają straszyć lub bawić.
• Dekorowanie domów i ogrodów - dynie z wyciętymi twarzami, tzw. "Jack-o’-lantern", sztuczne pajęczyny, duchy, nietoperze i inne mroczne ozdoby pojawiają się na każdym kroku.
• "Cukierek albo psikus" ("trick or treat") - dzieci chodzą od domu do domu, zbierając słodycze. Jeśli gospodarze nie poczęstują ich cukierkami, mogą spodziewać się drobnych figli.
• Wydrążanie i ozdabianie dyni - to prawdziwy symbol Halloween. W środku dyni umieszcza się świeczkę, by jej upiorny uśmiech rozświetlał mrok.
• Imprezy i bale przebierańców - konkursy na najbardziej pomysłowe stroje, zabawy i tańce to nieodłączny element święta.
• Oglądanie horrorów i opowiadanie strasznych historii - wieczór Halloween to idealny czas na dreszczyk emocji przed ekranem lub przy świecach.

W naszym kraju Halloween pojawiło się na większą skalę dopiero w latach 90. XX wieku. Choć nie jest świętem oficjalnym, z każdym rokiem zdobywa coraz więcej zwolenników, zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży. Coraz częściej organizowane są bale przebierańców, warsztaty wycinania dyni, a w niektórych miejscach dzieci chodzą po domach, prosząc o cukierki.

Jednak nie wszyscy witają Halloween z entuzjazmem. "Halloween nie jest świętem chrześcijańskim i nie powinno być obchodzone przez katolików" - przypomniał w 2022 Episkopatu Polski. Kościół katolicki krytykuje Halloween, podkreślając jego pogańskie korzenie i promowanie okultyzmu oraz strachu. Duchowni obawiają się również, że popularność tego święta odciąga uwagę od chrześcijańskich uroczystości Wszystkich Świętych i Dnia Zadusznego.

Stanowisko Kościoła katolickiego wobec Halloween od lat jest niezmienne i jasne. Duchowni wskazują na kilka głównych powodów, dla których "noc duchów" nie powinna być obchodzona przez katolików:

• Pogańskie korzenie - święto wywodzi się z celtyckiego Samhain, które miało charakter pogański i związane było z wierzeniami w duchy oraz magię.
• Promowanie okultyzmu i strachu - przebieranie się za demony, czarownice czy duchy, a także dekoracje nawiązujące do śmierci, mogą - zdaniem duchownych - prowadzić do zainteresowania okultyzmem i złem.
• Zacieranie sensu uroczystości Wszystkich Świętych - Kościół obawia się, że Halloween może przesłaniać głęboką religijną symbolikę 1 listopada, czyli modlitwy za zmarłych i wspominania świętych.

Zamiast Halloween w wielu parafiach organizowane są bale i korowody świętych, które mają być alternatywą dla zabaw organizowanych z okazji Halloween.

Halloween przypada zawsze 31 października, czyli w wieczór poprzedzający Dzień Wszystkich Świętych. Data ta jest niezmienna i na stałe wpisała się już w kalendarz wielu polskich szkół, przedszkoli i domów kultury, które organizują tematyczne zabawy i warsztaty.

Warto dodać, że choć Halloween na dobre zadomowiło się w popkulturze, to jego korzenie sięgają czasów sprzed naszej ery. Dziś to święto nie tylko straszy, ale też bawi i integruje - niezależnie od wieku.