Można korzystnie i bezpiecznie zrestrukturyzować zadłużenie firmy w 2026 roku. Prawo przewiduje kilka możliwości by uniknąć szybkiej egzekucji

Restrukturyzacja wymaga dokumentacji finansowej i prawnej. Fundamentem jest analiza obejmująca bilans i rachunek zysków i strat, wykaz zobowiązań z podziałem na wierzycieli, kwoty i terminy wymagalności, listę aktywów z wartością rynkową oraz zestawienie przepływów pieniężnych za ostatnie 12 miesięcy wraz z prognozą na kolejne 6 do 12 miesięcy.

Kluczowe są również umowy kredytowe, leasingowe, najmu i kontrakty z głównymi dostawcami i odbiorcami zidentyfikowane pod kątem wypowiedzeń, kar umownych i skutków otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego.

Warto pamiętać, że dług wobec ZUS jest nieumarzalny i musi zostać spłacony w całości, co oznacza, że ciężar redukcji zobowiązań spoczywa na pozostałych wierzycielach.

Polskie prawo przewiduje kilka ścieżek restrukturyzacyjnych, z których zdecydowanie najpopularniejsze jest postępowanie o zatwierdzenie układu - stanowi ono ponad 94 procent wszystkich restrukturyzacji. Jego popularność wynika z szybkości, relatywnie niskich kosztów oraz zachowania kontroli nad firmą przez właściciela. Doradca restrukturyzacyjny działa w nim jako nadzorca układu, który przygotowuje propozycje układowe, spis wierzytelności oraz plan restrukturyzacyjny.

Ochrona przed egzekucjami pojawia się z chwilą publicznego obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego w Krajowym Rejestrze Zadłużonych. Od tego momentu firma zyskuje czteromiesięczny parasol ochronny, który zawiesza egzekucje komornicze oraz te prowadzone przez Urząd Skarbowy i Zakład Ubezpieczeń Społecznych, a jeśli w tym czasie układ zostanie przyjęty przez wierzycieli, ochrona przedłuża się aż do prawomocnego zatwierdzenia układu przez sąd. Jednocześnie średnio co piąty wniosek o zatwierdzenie układu jest przez sąd oddalany z powodu wątpliwości co do wykonalności układu lub nieprawidłowości formalnych, dlatego plan restrukturyzacyjny musi być wiarygodny, a propozycje układowe realne do wykonania.

W sierpniu 2025 roku weszły w życie przepisy implementujące unijną „Dyrektywy drugiej szansy”, która doprecyzowała istniejące regulacje i wprowadziła dodatkowe wymogi formalne dla dłużników i doradców. Rozwiązania te promują restrukturyzację jako preferowaną ścieżkę postępowania z firmami w trudnościach, rezerwując upadłość likwidacyjną wyłącznie dla przypadków, gdy ratunek jest obiektywnie niemożliwy. Dla przedsiębiorców planujących restrukturyzację w 2026 roku oznacza to konieczność pracy na zaktualizowanych formularzach, spełnienia nowych wymogów dokumentacyjnych i większego nacisku na rzetelność prognoz finansowych.

Z punktu widzenia zarządów kluczowe jest, że polski system prawny przewiduje trzy główne podstawy odpowiedzialności osobistej: art. 299 Kodeksu spółek handlowych, art. 116 Ordynacji podatkowej oraz art. 21 ust. 3 Prawa upadłościowego. Każda z tych regulacji może skutkować odpowiedzialnością całym majątkiem prywatnym za długi spółki, jeśli zarząd w porę nie zareaguje na kryzys. Terminowe wszczęcie restrukturyzacji stanowi jedną z przesłanek egzoneracyjnych, które uwalniają od tej odpowiedzialności, co czyni z niej narzędzie ochrony biznesu i osobistego bezpieczeństwa członków zarządu.

System prawny nie oczekuje od przedsiębiorcy, że przewidzi przyszłość, lecz że zareaguje wewłaściwym momencie, gdy przesłanki kryzysu już się pojawią. Ignorowanie sygnałów ostrzegawczych może prowadzić do odpowiedzialności z prywatnego majątku, podczas gdyszybkie podjęcie działań otwiera drogę do odpowiedzialnego zarządzania ryzykiem i ochrony przed sankcją osobistą. Restrukturyzacja nie jest oznaką porażki, ale dowodem odpowiedzialnego podejścia do prowadzenia biznesu w realiach, w których kryzysy sąnieuniknione. Kluczowe znaczenie ma sposób reagowania na trudności, a najlepsza reakcja tota podjęta na czas.

Mateusz Haśkiewicz - kwalifikowany doradca restrukturyzacyjny, radca prawny, prezes zarządu Haśkiewicz Dyła Restrukturyzacje Upadłości sp. z o.o., twórca kanału na You Tube "Biznes w kryzysie".