Zwykli Niemcy wciąż odczuwają skutki kryzysu. Gorzki raport dużego instytutu

Analiza przeprowadzona przez ekonomistów z Instytutu Ifo oraz LMU-ifo Economics & Business Data Center ujawnia, że konsumenci w Niemczech generalnie dobrze poradzili sobie z kryzysem, głównie dzięki silnemu nominalnemu wzrostowi wynagrodzeń. Choć w 2022 roku nastąpił gwałtowny wzrost wydatków konsumpcyjnych, który nie był w pełni pokryty przez wynagrodzenia, ta nierównowaga została stopniowo skorygowana, gdy w 2024 roku płace wzrosły powyżej poziomu konsumpcji.

Presja wydatków przesunęła się z kosztów zmiennych na stałe

Badanie wykazało, że wzrost wydatków konsumenckich przebiegał w dwóch fazach. Najpierw wzrosły zmienne codzienne wydatki, mierzone użyciem kart debetowych, odzwierciedlające wyższe wydatki na artykuły spożywcze, transport i handel detaliczny. Następnie nastąpił stały wzrost stałych kosztów, mierzonych wydatkami mieszkaniowymi, które nadal rosły przez 2024 rok. Ta sekwencja podkreśla, jak inflacja wpłynęła na różne wymiary budżetów gospodarstw domowych w czasie.

Dane pokazują, że prawie wszystkie grupy demograficzne doświadczyły wyższego wzrostu wydatków niż wzrostu wynagrodzeń oraz zwiększonych ograniczeń płynności mierzonych wykorzystaniem debetu do 2023 roku. Jednak ich zdolność do radzenia sobie z tym była zróżnicowana.

Młodzi dorośli (w wieku 20-29 lat) odnotowali największy wzrost wydatków, ale także najwyższy wzrost wynagrodzeń, co doprowadziło do gwałtownego wzrostu, a następnie gwałtownego spadku wykorzystania debetu, wskazując na szybką poprawę sytuacji finansowej. Natomiast starsi konsumenci (w wieku 50-60 lat) doświadczyli znacznie wolniejszego wzrostu dochodów przy jednoczesnym wzroście wydatków opartych na kartach. Co więcej, ujemne salda nadal rosły w tej grupie, sugerując utrzymujące się napięte marginesy finansowe.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Zróżnicowany wpływ na różne grupy konsumentów

Dane ujawniają postępujące równoważenie się między grupami płacowymi. Konsumenci o niższych dochodach odnotowali najsilniejsze nominalne wzrosty dochodów, prawdopodobnie napędzane również przez sytuacje na początku kariery, podczas gdy osoby o wyższych dochodach doświadczyły bardziej umiarkowanych podwyżek wynagrodzeń. Jednak wcześniejszy spadek wykorzystania debetu i ogólnie niższe poziomy wśród konsumentów o wyższych dochodach sugerują, że są oni bardziej elastyczni finansowo.

Konsumenci o wysokim poziomie konsumpcji wykazali gwałtowniejszy wzrost wykorzystania debetu i ograniczony wzrost wydatków w 2022 roku, wskazując na potencjalny efekt sufitu. Chociaż ostatnie poprawy ujemnych sald i solidne wzrosty dochodów są zachęcające, ich strukturalne wzorce wydatków wskazują na jedynie skromne zyski w zakresie płynności. Co więcej, rosnące koszty mieszkaniowe nadal wywierają presję na tę grupę.

Konsumenci obciążeni wysokimi czynszami w 2021 roku nie odnotowali znaczących dalszych podwyżek czynszu, ale pozostali strukturalnie ograniczeni, o czym świadczy stosunkowo konsekwentnie wysokie wykorzystanie debetu. Ponieważ koszty mieszkaniowe nadal pochłaniają dużą część ich wynagrodzenia, możliwości dalszej konsumpcji pozostają ograniczone.

Na podstawie analizy danych Instytut Ifo obserwuje stopniową poprawę finansów konsumentów. Wykorzystanie debetu spadło, a wzrost wynagrodzeń przewyższył wzrost konsumpcji, prowadząc do skromnych zysków w sile nabywczej przeciętnie. Jednak ogólne wydatki pozostają wysokie, a wykorzystanie debetu jest nadal podwyższone. W rezultacie elastyczność finansowa pozostaje ograniczona dla znacznej części konsumentów - szczególnie starszych osób (w wieku 50-60 lat) oraz tych, którzy borykają się z uporczywie wysokimi obciążeniami czynszowymi lub podwyższonymi poziomami wydatków.

Niemcy wciąż zaciskają pasa

Chociaż szok inflacyjny ustąpił, konsumpcja prywatna prawdopodobnie nie stanie się silnym motorem wzrostu w najbliższym czasie, ponieważ wielu konsumentów prawdopodobnie skupi się na odbudowie oszczędności buforowych i pozostanie ostrożnych w obliczu ciągłej presji ze strony kosztów stałych, takich jak mieszkanie. Ostrożność może również utrzymywać się z powodu szerszej niepewności gospodarczej, w tym ograniczonych perspektyw wzrostu w Niemczech i utrzymujących się zagrożeń geopolitycznych wynikających z wojny w Ukrainie i napięć w polityce handlowej USA.

Ustalenia podkreślają ciągłe znaczenie rozwiązywania problemu nieruchomości i ich przystępności cenowej, szczególnie dla grup o niższych wynagrodzeniach, które przeznaczają znaczną część swojego wynagrodzenia na czynsz. Równie ważne jest wspieranie konsumentów w budowaniu buforów płynności, aby pomóc w wygładzeniu konsumpcji w okresach napięć finansowych i zapewnienie dostępu do przystępnego kredytu, gdy te zostaną wyczerpane. Razem te środki mogą wzmocnić odporność finansową i pomóc zapewnić, że wrażliwe grupy nie pozostaną w tyle w następnej fazie cyklu gospodarczego.