Znaki, że miałeś toksycznych rodziców. Skutki czujesz do dziś

• Poznaj swój Indeks Zdrowia! Odpowiedz na te pytania
• Więcej aktualnych wiadomości znajdziesz na stronie głównej Onetu

Nie ma rodziców idealnych. Każdy popełnia błędy, może mieć gorszy dzień lub zachować się niewłaściwe względem dziecka. Wszyscy doświadczyliśmy tego w domu rodzinnym, jakkolwiek niektóre środowiska można określić jako toksyczne. Nie budzi wątpliwości, że pewne zachowania ze strony matki lub ojca nie powinny mieć miejsca, bo mogą rzutować na dorosłe życie dziecka. O jakich postawach mowa?

Siedem cech toksycznego rodzica

Po czym właściwie poznać toksycznego rodzica? Zdaniem psychologa dr Chivonny Childs istnieje siedem podstawowych znaków, po których można zidentyfikować taką osobę:

• egocentryzm — toksyczny rodzic jest skupiony na sobie. Stawia potrzeby własne ponad potrzebami dziecka,
• stosowanie przemocy fizycznej — stanowi ona karę dla dziecka i ma mieć charakter dyscyplinujący,
• stosowanie przemocy słownej — krzyki, wyzwiska i obwinianie są w toksycznym środowisku na porządku dziennym,
• stosowanie przemocy emocjonalnej — za taką uważa się przykładowo karanie dziecka milczeniem, gdy zachowa się nieodpowiednio,
• obwinianie dziecka — toksyczni rodzice obwiniają dziecko o coś, na co nie ma ono wpływu. Ich zdaniem niepowodzenia w pracy czy małżeństwie są winą dziecka,
• manipulowanie — celem rodzica jest dostać to, czego chce, stosując manipulację i wywołując u dziecka wyrzuty sumienia,
• niezdolność respektowania granic — naruszanie granic dziecka lub brak szacunku do jego własnych granic są normą w toksycznych domach.

Przeczytaj też: Toksyczna matka niszczy psychikę dziecka. Jak poradzić sobie z toksyczną matką?

Jak toksyczne rodzicielstwo wpływa na dziecko?

Toksyczne rodzicielstwo oddziałuje na potomstwo zarówno w krótkiej, jak i w długiej perspektywie. Dziecko, które wychowują toksyczni rodzice, czuje się uwięzione. Nie może samo o sobie decydować — ma robić to, co mama i tata uważają za słuszne. Taki wychowanek nie potrafi zbudować relacji z rówieśnikami, ponieważ nie wie, jak traktować ludzi. Nie rozumie, że w typowej relacji dawanie i branie jest czymś normalnym.

Dzieci toksycznych rodziców mogą powielać szkodliwe zachowania w przyszłości. Wielu z nich będzie wychowywać swoje potomstwo w podobny sposób. To właśnie rodzice są dla nas drogowskazem i uczą nas, jak postępować w życiu. Dlatego osoby, które wychowywały się w toksycznym środowisku, z większym prawdopodobieństwem będą toksyczne wobec swoich pociech.

Toksyczne zachowania rodziców rzutują także na samoocenę dziecka, która w tym przypadku jest niska. To natomiast prowadzi do lęku, a w skrajnych przypadkach do depresji. Dziecko ma również nieuzasadnioną potrzebę zadowalania innych, nie zawraca przy tym uwagi na własne preferencje. Dzieje się tak m.in. dlatego, że boi się konfliktu. Woli postąpić tak, jak chcą tego inni, aby nie wywiązała się awantura.

Jak poradzić sobie z toksycznymi rodzicami?

Dr Childs uważa, że pewne toksyczne zachowania zauważają już pięcioletnie dzieci. Czasami jednak potrzeba więcej czasu, aby zdać sobie z nich sprawę. Człowiek ma naturalną tendencję do "wybielania" swoich rodziców, dlatego spojrzenie na nich surowym okiem bywa trudne. Warto jednak zdać sobie sprawę z tego, że jeśli pozostaniemy ofiarą toksycznych rodziców, będziemy powielać ich zachowania.

Najlepszym rozwiązaniem dla dzieci, których matka lub ojciec praktykowali wyszczególnione wcześniej zachowania, jest psychoterapia. Po pomoc można sięgnąć niezależnie od wieku — jednak im szybciej, tym lepiej.

Dr Childs sugeruje także, aby ograniczyć kontakty z toksycznymi rodzicami. Niestety, dla wielu jest to trudne, zwłaszcza jeśli matka lub ojciec nadal praktykują nieodpowiednie "zagrywki". Warto jednak próbować, nawet jeśli skutkuje to gniewem rodziców.

Kontynuacją procesu leczenia jest skupienie się na sobie, swoich potrzebach i słabych stronach. To, w jaki sposób zachowują się dzieci toksycznych rodziców, nie jest ich winą. Dobrze jednak przeanalizować swoją sytuację i ustalić konkretne granice.