Zasady orzeczeń o niepełnosprawności do zasadniczej zmiany. PiS mówi "nie"

W Sejmie odbyło się pierwsze czytanie projektu Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, który reguluje wydawanie orzeczeń i kontrolę zaświadczeń lekarskich w ZUS.

Orzeczenia te uprawniają m.in. do renty z tytułu niezdolności do pracy, do dodatku pielęgnacyjnego i renty socjalnej. Ponadto lekarze orzecznicy w ZUS wykonują kontrolę prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy i wystawiania zaświadczeń lekarskich.

Wiceminister rodziny, pracy i polityki społecznej Sebastian Gajewski podkreślił, że na 900 etatów lekarzy orzeczników i członków Komisji Lekarskiej w ZUS 400 jest nieobsadzonych. Jak powiedział, ponad 60 proc. lekarzy orzeczników ma więcej niż 60 lat, a 18 proc. ma powyżej 70 lat. Zaznaczył, że projekt dostosowuje zasady zatrudniania lekarzy orzeczników do dzisiejszych realiów, a także uatrakcyjnia wynagrodzenia.

- W ramach reformy chcemy doprowadzić też do ujednolicenia i skoncentrowania w jednym miejscu i w jednej ustawie regulacji prawnych, które dotyczą postępowań orzeczniczych - powiedział.

Posłanka Wioletta Kulpa (PiS) oceniła, że proponowane rozwiązania idą za daleko i - jak powiedziała - według opinii wielu środowisk medycznych, prawnych oraz związków zawodowych niosą za sobą ryzyka, których skutki mogą być gorsze niż korzyści. W imieniu klubu złożyła również wniosek o odrzucenie projektu.

Poseł Piotr Kandyba (KO) zaznaczył natomiast, że zasadniczym celem projektu jest usprawnienie, uproszczenie i unowocześnienie systemu orzecznictwa lekarskiego w ZUS. Dodał, że w praktyce chodzi o to, aby proces ustalania prawa do m.in. świadczeń był szybszy, bardziej dostępny i lepiej dostosowany do współczesnych realiów.

Posłanka Agnieszka Kłopotek (PSL) zaznaczyła, że jej klub popiera główny cel ustawy - ujednolicenie zasad orzekania, usprawnienie procesu, poprawę jakości i przejrzystości decyzji, a także wzmocnienie nadzoru nad całym systemem.

Poseł Norbert Pietrykowski (Polska 2050) zadeklarował, że jego klub jest za przyjęciem proponowanych deregulacji. Zaznaczył, że projekt wprowadza szereg istotnych zmian w celu usprawnienia funkcjonowania systemu.

Poseł Tadeusz Tomaszewski (Lewica) poparł zmiany dotyczące m.in. zwiększenia kontroli zwolnień lekarskich oraz "wzmocnienia pozycji ubezpieczonego wobec urzędnika kontrolującego". W imieniu klubu opowiedział się także za kontynuacją prac nad projektem.

Poseł Ryszard Wilk (Konfederacja) ocenił, że przedmiotowy projekt "to nie biurokratyczna nowelizacja, tylko krok w stronę faktycznego uproszczenia procedur i przede wszystkim odciążenia systemu, pacjentów, skrócenia kolejek". - Natomiast pojawiają się pewne głosy co do jakości orzecznictwa, które będzie po wprowadzeniu tej ustawy - dodał.

Posłowie zagłosują nad wnioskiem o odrzucenie projektu w pierwszym czytaniu w piątkowym bloku głosowań.

Projekt zakłada wprowadzenie jednolitej regulacji zasad i trybu wydawania orzeczeń przez ZUS, która ma się przyczynić do standaryzacji postępowania orzeczniczego we wszystkich rodzajach spraw, niezależnie od celu, dla którego jest wydawane orzeczenie.

Lekarze orzecznicy będą mogli wybrać, czy chcą wykonywać pracę na podstawie umowy o pracę czy na podstawie umowy cywilnoprawnej. Naczelny lekarz ZUS, jego zastępca, główny lekarz orzecznik, zastępca głównego lekarza orzecznika oraz lekarze inspektorzy nadzoru orzecznictwa lekarskiego będą zatrudniani wyłącznie na podstawie umów o pracę. Resort chce również, aby wynagrodzenie zasadnicze lekarzy orzeczników było ustalane na podobnych zasadach, jak najniższe wynagrodzenia zasadnicze niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych.

Na stanowisko lekarza orzecznika zatrudniani będą również - co do zasady - lekarze bez tytułu specjalisty. Regulacja zakłada wprowadzenie możliwości wydawania orzeczeń w określonych rodzajach spraw przez fizjoterapeutów, pielęgniarki i pielęgniarzy.

Projekt zakłada też zmiany struktury organizacyjnej orzecznictwa lekarskiego. Zaproponowano w nim konsolidację zadań związanych z wydawaniem orzeczeń oraz realizacją bezpośredniego nadzoru nad orzekaniem w centrach orzeczniczych, które będą tworzone w oddziałach ZUS.

Ponadto zakłada wprowadzenie jednoosobowego orzekania we wszystkich przypadkach. Zarówno w pierwszej instancji, jak i w drugiej instancji, wskutek złożenia zarzutu wadliwości lub sprzeciwu, orzeczenia będą wydawane jednoosobowo. Doprecyzowuje również kwestię utraty prawa do zasiłku chorobowego. Wprowadzona zostanie definicja "pracy zarobkowej" - każdej czynności mającej charakter zarobkowy, niezależnie od stosunku prawnego będącego podstawą jej wykonania. Pracą zarobkową nie będą czynności incydentalne, których wymagają "istotne okoliczności". Doprecyzowano również, że istotną okolicznością nie może być polecenie pracodawcy.

Z kolei pojęcie "aktywności niezgodnej z celem zwolnienia od pracy" zostało zdefiniowane jako "wszelkie działania utrudniające lub wydłużające proces leczenia lub rekonwalescencję". Zastrzeżono przy tym, że aktywnością tą nie będą zwykłe czynności dnia codziennego lub czynności incydentalne, których podjęcia w okresie zwolnienia od pracy wymagają "istotne okoliczności".

Projekt wprowadza też możliwość pobierania zasiłku chorobowego z jednego tytułu, a z drugiego tytułu wynagrodzenia za pracę. Projektodawcy podkreślają bowiem, że niezdolność do wykonywania jednej pracy może nie wyłączać ubezpieczonego z możliwości wykonywania innej.

ZUS będzie uprawniony do przeprowadzania kontroli ubezpieczonych oraz osób po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego co do prawidłowości wykorzystywania zwolnień od pracy zgodnie z ich celem. Zakład będzie mógł zażądać od wystawiającego zaświadczenie lekarskie lub od podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych, w którym wystawiono zaświadczenie lekarskie, udostępnienia dokumentacji medycznej dotyczącej ubezpieczonego lub chorego członka rodziny.

Kontrola ma polegać na ustaleniu, czy osoba nie podejmuje działań, które wyłączają ją z prawa do czasowego zwolnienia od pracy, a w przypadku zasiłku opiekuńczego również na ustaleniu, czy poza ubezpieczonym nie ma innych członków rodziny pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym, mogących zapewnić opiekę. Ponadto kontrola ma być dokonywana z poszanowaniem prywatności, przy wykorzystaniu środków adekwatnych i proporcjonalnych do jej celu.

Materiał chroniony prawem autorskim - zasady przedruków określa regulamin.