Wywłaszczeni pod budowy dróg czekają na odszkodowania latami. RPO apeluje o zmiany

• RPO nagłaśnia problem przewlekłości postępowań odszkodowawczych dla osób wywłaszczonych pod inwestycje drogowe
• Opóźnienia naruszają konstytucyjne prawo do słusznego odszkodowania bez nieuzasadnionej zwłoki
• RPO apeluje o kompleksowe zmiany legislacyjne, które poprawią sytuację wszystkich wywłaszczonych osób, nie tylko w kontekście CPK
• Dużo czytania, a mało czasu? Sprawdź skrót artykułu

SPIS TREŚCI

1. Jak długo trwa wypłata odszkodowania za wywłaszczenie pod budowę drogi?
2. Rząd dostrzega problem, ale działa wybiórczo

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, państwo ma obowiązek wypłacić odszkodowanie za wywłaszczoną nieruchomość. Problem w tym, jak wynika ze spraw trafiających do Bura Rzecznika Praw Obywatelskich, że w praktyce proces ten trwa miesiącami, a w skrajnych przypadkach nawet latami. W tym czasie właściciele muszą opuścić swoje nieruchomości, często bez jakiejkolwiek rekompensaty.

Jak długo trwa wypłata odszkodowania za wywłaszczenie pod budowę drogi?

– Zmuszony jestem podkreślić, że przewlekłe ustalanie wysokości odszkodowania prowadzi do naruszania wolności i praw osób wywłaszczonych, w szczególności prawa do otrzymania słusznego odszkodowania bez nieuzasadnionej zwłoki, które to prawo gwarantowane jest w Konstytucji RP, a także wynika z Europejskiej Konwencji Praw Człowieka – podkreśla Marcin Wiącek.

Zobacz też: Sprawdzisz wybrane tablice rejestracyjne online

W wielu przypadkach obywatele zmuszeni są sami ponosić koszty związane z postępowaniem odszkodowawczym. Jeśli kwota zaproponowana przez państwo jest zaniżona, właściciele muszą wynajmować rzeczoznawców, by sporządzić tzw. kontroperaty szacunkowe. Co więcej, zmieniające się ceny nieruchomości powodują, że trzeba je aktualizować nawet kilkukrotnie.

Rzecznik przypomina, że problem przewlekłości w wypłacie odszkodowań nie jest nowy. Już w 2011 r. Najwyższa Izba Kontroli (NIK) wskazywała na nieprawidłowości w tym zakresie. Co więcej, Polska przegrała kilka spraw przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka, gdzie obywatele skarżyli się na opóźnienia w wypłatach.

Marcin Wiącek zauważa, że obecne przepisy, mimo upływu dwóch dekad od wprowadzenia specustawy drogowej, nadal nie spełniają standardów ochrony obywateli. Argumenty o „zasypywaniu przepaści cywilizacyjnej” między Polską a Zachodem, które uzasadniały szybkie wywłaszczenia, nie mogą już być wymówką.

Rząd dostrzega problem, ale działa wybiórczo

RPO zwraca uwagę na projekt nowelizacji przepisów dotyczących Centralnego Portu Komunikacyjnego (CPK), w którym rząd sam przyznaje, że obecne regulacje są wadliwe. Projekt zakłada poprawę sytuacji osób wywłaszczonych w związku z budową CPK, ale pomija większość obywateli dotkniętych skutkami specustawy drogowej.

RPO apeluje o kompleksowe zmiany legislacyjne, które skrócą czas trwania postępowań odszkodowawczych i poprawią sytuację wszystkich wywłaszczonych osób. W swoim wystąpieniu do ministra Andrzeja Domańskiego zwraca się o informacje na temat średniego czasu trwania tych postępowań oraz o stanowisko wobec postulatu inicjatywy ustawodawczej. Rzecznik podkreśla również, że nowe przepisy powinny uwzględniać interesy osób, których postępowania już trwają.