Wypalenie zawodowe nie jest prywatnym kryzysem. To problem całego państwa

Dlaczego jesteśmy tak zmęczeni

Polacy pracują długo i intensywnie. Statystyki potwierdzają, że należymy do społeczeństw o największej liczbie godzin pracy w tygodniu, a jednocześnie osiągamy jedynie 70 procent produktywności krajów Europy Zachodniej. Powód jest złożony.

Przetakiewicz podkreśla, że przez trzy dekady po 1989 roku musieliśmy nadrobić gigantyczne zapóźnienia wynikające z wojen i komunizmu. W praktyce pracowaliśmy trzy razy więcej, by osiągać trzy razy lepsze rezultaty. Mieliśmy ogromną ambicję i energię, ale dziś płacimy za to cenę. Bateria się wyczerpuje.

Do tego dochodzą cechy, które bywają naszym ciężarem. Surowość wobec siebie. Skłonność do krytyki. Przekonania wyniesione z martyrologicznej narracji o życiu, które powinno być trudne, a szczęście ma być dodatkiem, nie celem. To wszystko utrudnia zatrzymanie się i przyznanie przed sobą: mam prawo do odpoczynku.

Samotność jako nowa pandemia

Jednym z kluczowych problemów staje się samotność, szczególnie widoczna w pracy. Coraz mniej prawdziwych relacji, coraz więcej napięcia. Pandemia i wojna dodatkowo podbiły poziom lęku i izolacji.

Polska nie jest przygotowana systemowo na skalę kryzysu psychicznego. Na 100 tysięcy mieszkańców przypada jedynie 9 psychiatrów. Mamy około 17 tysięcy specjalistów w dziedzinie zdrowia psychicznego. To kropla w morzu potrzeb. Nie da się szybko stworzyć armii terapeutów, więc konieczne jest działanie w inny sposób.

Dlaczego szczęście trzeba ćwiczyć

W naszej kulturze wciąż funkcjonuje przekonanie, że szczęście po prostu się wydarza. Przetakiewicz wskazuje, że to mit. Neurobiologia jasno pokazuje, że dobrostan wymaga codziennej pracy. Wdzięczności zamiast narzekania. Życzliwości zamiast oschłości. Bliskich relacji zamiast samotnego zaciskania zębów.

Najlepszym naturalnym antydepresantem jest rozmowa. Obniża poziom kortyzolu, podnosi poziom oksytocyny. Buduje poczucie bezpieczeństwa. Pomaga wyjść z izolacji, która zjada dziś zarówno młodych ludzi, jak i dorosłych.

Czym jest kampania Niewypaleni

To trzy filary.

1. Diagnoza problemu.
Eksperci pokazują skalę kryzysu mentalnego i mechanizmy, które do niego prowadzą. Dotyczy to wszystkich – kobiet i mężczyzn, którzy nijak nie mieszczą się już w starych schematach męskości opartej na tłumieniu emocji.

2. Dwa darmowe programy online.
Dostępne na stronie niewypaleniwpracy.pl.
Pierwszy opracował prof. Piotr Gałecki, krajowy konsultant w dziedzinie psychiatrii.
Drugi stworzył psycholog Jacek Walkiewicz.

Programy zawierają testy, materiały edukacyjne i praktyczne wskazówki. Pomagają rozpoznać, czy ktoś jest na początku drogi do wypalenia, czy wchodzi już w depresję. Uczą, jak budować relacje, jak odbudować energię tydzień po tygodniu i – co kluczowe – jak zrozumieć, że ten problem nie dotyczy jednej osoby, lecz setek tysięcy ludzi.

3. Miejsce na głos pracowników i pracodawców.
Każdy może zgłosić własny pomysł na poprawę warunków pracy. Wnioski są analizowane przez Instytut Badawczy i przedstawiane publicznie. Chodzi o przywrócenie symetrii. Pracownicy potrzebują pracodawców. Pracodawcy potrzebują pracowników. Problem zaczyna się wtedy, gdy obie strony przestają się słyszeć.

Nie chodzi o owoce w środy czy kolejne szkolenie, które nie działa. Czasem potrzeba zwykłej rozmowy o sensie pracy, o tym, jaki mamy wpływ na wspólny cel. Przykład człowieka z firmy kosmicznej, który mył podłogę i powiedział: „My budujemy rakiety”, pokazuje, jak wiele zmienia poczucie przynależności.

Najważniejsza lekcja

Wypalenie nie bierze się z jednego źródła. Powstaje na przecięciu zmęczenia, samotności, kryzysów i kulturowych przekonań. Ale każda z tych rzeczy może zostać złagodzona przez relacje, życzliwość i świadomy odpoczynek. Nie chodzi o luksus, lecz o konieczność.

Każdy z nas ma prawo odetchnąć. Ma prawo poprosić o pomoc. I ma prawo budować życie, które jest nie tylko sensowne, ale zwyczajnie przyjemne.