Więźniowie skarżą się na upał w celach. Bunt 12 osadzonych i interwencja RPO

1 dzień temu 4

Reklama 3 tysiące złotych na miesiąc.

Gdy w Polsce temperatura zbliża się do 30 stopni Celsjusza, w więziennych celach robi się jeszcze goręcej. Osadzeni skarżą się na upały, brak wentylacji i niemożność wypoczynku. Rzecznik Praw Obywatelskich wzywa służbę więzienną do pilnych zmian.

Podczas fali upałów współczujące oczy kierują się przede wszystkim w stronę pracowników fizycznych, seniorów i pacjentów oddziałów szpitalnych, na których brakuje klimatyzacji. Upały coraz częściej stają się też powodem skarg ze strony osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych.

Dostęp do świeżego powietrza dla więźniów w lato jest utrudniony

Jak alarmuje Rzecznik Praw Obywatelskich, cele więzienne często nagrzewają się do poziomu, który zagraża zdrowiu. Tymczasem już 2021 roku Europejski Komitet ds. Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu (CPT) ustalił zasady i mechanizmy zapobiegania nieludzkiemu traktowaniu. Uwzględnił w nim także kwestię dostępu do świeżego powietrza, a to utrudnia bardzo wysoka temperatura.

Więźniowie apelują o pomoc

Do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich wpłynęły liczne skargi osadzonych, którzy opisują dramatyczne warunki bytowe podczas upałów. Brak klimatyzacji, duszności, zawroty głowy i bezsenność to tylko część problemów. W wielu jednostkach służby więziennej osadzeni nie mogą korzystać nawet z najprostszych urządzeń, takich jak wentylatory.

ZOBACZ: Rodzice z Warszawy alarmują o próbie porwania dziecka. Apel szkoły

Jak podaje RPO, w niektórych placówkach regulaminy zakazują ich posiadania ze względów bezpieczeństwa. Tymczasem, jak zaznacza rzecznik, cele są przegrzewane do poziomu przekraczającego warunki, które w środowisku pracy uznaje się za bezpieczne.

Temperatura powyżej 28 stopni Celsjusza w pomieszczeniach zamkniętych może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, zwłaszcza wśród osób przewlekle chorych, starszych lub przyjmujących leki psychotropowe. Nie ma znaczenia, że problem dotyczy przebywających w więzieniu przestępców. Każdy człowiek zasługuje na niezagrażające zdrowiu warunki egzystencji.

Jak przekazało Biuro RPO, podczas jednej z wizytacji stwierdzono, że mimo fali upałów osadzeni nie uzyskali zgody na użytkowanie w celi wentylatorów. Powodowało to różnego rodzaju napięcia. W 2023 r. w tej samej jednostce 12 osadzonych odmówiło przyjęcia kolacji z powodu wysokiej temperatury w celi. Sytuację zakwalifikowano jako bunt osób pozbawionych wolności lub naruszenie porządku. Upały ponadto ciężko znosili także funkcjonariusze.

Możliwe jest reagowanie tylko w określonych ramach

Podejmowane są działania mające na celu poprawę warunków w jednostkach penitencjarnych. Część zakładów dopuszcza posiadanie wentylatorów, ale nie jest to standardem. Zakazy obejmują m.in. oddziały psychiatryczne, izolatki i cele dla osadzonych niebezpiecznych.

ZOBACZ: Wyjątkowa bezmyślność kierowcy busa. "Ratował się" wyciągając plik pieniędzy

Każda jednostka podejmuje działania zgodne z własnymi możliwościami technicznymi i organizacyjnymi, mając na uwadze dobro osadzonych i bezpieczeństwo służby.

Każdy więzień ma prawo do godnych warunków

Zgodnie z polskim prawem należy humanitarnie traktować osoby odbywające karę pozbawienia wolności. Oznacza to, że osadzeni powinni mieć zapewnione minimum warunków bytowych, chroniących ich zdrowie i życie, również w czasie ekstremalnych temperatur.

Na początku czerwca, w odpowiedzi na pismo z 16 maja 2025 roku (treść dostępna na stronie Biuletynu Informacji Publicznej RPO), płk Renata Niziołek, pełniąca funkcję dyrektor generalnej Służby Więziennej poinformowała, że od kilku lat przeprowadza się stopniową termomodernizację budynków. Ponadto coraz częściej wyposażane są w wentylację mechaniczną w miejsce grawitacyjnej.

Przekazano, że z uwagi na odmienny charakter stanu technicznego każdej z jednostek oraz zindywidualizowane oddziaływanie na skazanych, kwestia wyrażenia zgody na użytkowanie jakiegokolwiek sprzętu elektronicznego i elektrycznego pozostaje w gestii dyrektorów właściwych jednostek penitencjarnych.

Pozostawiając dyrektorom ocenę możliwości i skutki wdrożenia rozwiązań, polegających na wydawaniu zgód na posiadanie w celach wentylatorów, proponuje się rozważenie zastosowania zwolnienia od uiszczania opłaty za użytkowanie tego rodzaju sprzętu ze wskazaniem na występowanie wysokich temperatur, jako czynnika uzasadniającego zwolnienie z opłat.