W tej grupie wiekowej rak jelita grubego pojawia się coraz częściej. Efekt badań przesiewowych

• Poznaj swój Indeks Zdrowia! Wystarczy, że odpowiesz na te pytania
• Więcej aktualnych wiadomości znajdziesz na stronie głównej Onetu

Rak jelita grubego — problem, który rośnie w siłę

Według Narodowego Funduszu Zdrowia w Polsce co roku przybywa 18 tys. nowych pacjentów ze zdiagnozowanym rakiem jelita grubego, często w zaawansowanym stadium. Z badań przesiewowych w ramach bezpłatnego programu mogą skorzystać osoby w wieku od 50 do 65 lat, a także osoby w wieku 40-49 lat. Tutaj jest jednak jeden warunek — u najbliższych krewnych pacjenta musiał być wykryty nowotwór jelita grubego.

W Stanach Zjednoczonych sytuacja wygląda inaczej. Z danych zebranych w latach 2018-2022 wynikało, że rocznie diagnozowano średnio 37 nowych przypadków raka jelita grubego na 100 tys. osób, a wskaźnik śmiertelności wynosił ok. 13/100 tys. osób. Do niedawna zalecano, aby badania przesiewowe w kierunku raka jelita grubego rozpoczynać po 50. roku życia. Jednak w 2018 r. American Cancer Society, a w 2021 r. US Preventive Services Task Force (USPSTF), obniżyły ten próg do 45 lat.

Zmiana przyniosła znaczący wzrost liczby badań przesiewowych w grupie wiekowej 45-49 lat. W tym samym czasie odnotowano wzrost liczby diagnoz raka jelita grubego w tej grupie. Pytanie zatem brzmi: czy zwiększona liczba przypadków wynika ze skuteczności badań przesiewowych, czy też jest efektem rzeczywistego wzrostu zachorowalności?

Co wykazały badania?

Analiza opublikowana 4 sierpnia 2025 r. w czasopiśmie "JAMA" objęła 219 373 przypadki raka jelita grubego z lat 2004-2022. Średni wiek pacjentów wynosił 47 lat. Z badania wynika, że zachorowalność w grupie wiekowej 20-39 lat rosła o 1,6 proc. rocznie, a w grupie 40-44 lat o 2,6 proc. rocznie. Jednak najbardziej niepokojące dane dotyczą osób w wieku 45-49 lat. Do 2019 r. wzrost zachorowalności w tej grupie wynosił 1,1 proc. rocznie, ale w latach 2019-2022 wskaźnik gwałtownie wzrósł aż o 12 proc. rocznie.

Co istotne, większość nowo zdiagnozowanych przypadków w grupie 45-49 lat dotyczyła wczesnego stadium choroby. W latach 2019-2022 liczba lokalnych guzów wzrosła o ok. 22 proc. rocznie. W 2021 r. było to o 25 proc. więcej niż w 2019 roku, a w 2022 r. aż o 50 proc. więcej niż w 2021 r.

Warto przeczytać również: Gdzie boli rak jelita grubego? Lekarz mówi, jakie są objawy

Czy badania przesiewowe są kluczem do sukcesu?

Wyniki badań sugerują, że wzrost liczby diagnoz w grupie 45-49 lat może być efektem skutecznych badań przesiewowych, które pozwalają na wykrycie nowotworu we wczesnym, bezobjawowym stadium. Eksperci podkreślają, że zmiana wieku rozpoczęcia badań przesiewowych z 50 na 45 lat była kluczowym krokiem w kierunku poprawy wykrywalności raka jelita grubego.

Warto jednak zauważyć, że dane z 2020 r. zostały wykluczone z analizy z powodu zakłóceń w diagnostyce spowodowanych pandemią COVID-19. Autorzy badania podkreślają również, że obecnie dostępne są jedynie cztery lata danych po wprowadzeniu nowych wytycznych, co może utrudniać jednoznaczną interpretację wyników.

Sprawdź również: Ile lat życia ma pacjent z rakiem jelita grubego? Lekarz odpowiada

Rak jelita grubego. Dlaczego warto badać się wcześniej?

Nowotwór jelita grubego rozwija się często bezobjawowo przez długi czas, co sprawia, że wczesna diagnostyka jest kluczowa. Badania przesiewowe, takie jak kolonoskopia, mogą wykryć zmiany nowotworowe na wczesnym etapie, kiedy leczenie jest najbardziej skuteczne.

Eksperci podkreślają, że obniżenie wieku rozpoczęcia badań przesiewowych do 45 lat daje szansę na wcześniejsze wykrycie choroby i uratowanie wielu istnień.