Ten typ nadciśnienia ma nawet 30 proc. dorosłych. Reakcja często następuje zbyt późno

• Sprawdź, czy dobrze się odżywiasz. Wypełnij Narodowy Test Żywienia
• Więcej informacji znajdziesz na stronie głównej Onetu 

Czym właściwie jest nadciśnienie maskowane?

O nadciśnieniu maskowanym mówimy w sytuacji, gdy pacjent ma prawidłowe ciśnienie krwi w gabinecie lekarskim, ale już inne formy pomiaru, np. w domu, przynoszą wyniki wskazujące na nadciśnienie (140/90 mm Hg i wyższe).

Załóżmy, że pacjent dysponuje własnym ciśnieniomierzem i urządzenie bardzo często wskazuje wynik poza normą. Pacjent odczuwa też objawy typowe dla nadciśnienia. Zaniepokojony idzie do lekarza, lekarz przeprowadza badanie i okazuje się, że wszystko jest w porządku. Mogłoby się wydawać, że jest to dość rzadkie zjawisko. Nic bardziej mylnego!

Szacuje się, że maskowane nadciśnienie tętnicze dotyczy nawet 30 proc. osób z prawidłowym ciśnieniem w gabinecie lekarskim. W takich sytuacjach koniecznie należy powiadomić lekarza o tym, że pomiary w domu wykazują wyniki poza normą, dzięki czemu zlecone zostaną dodatkowe badania.

W 2019 r. w czasopiśmie "Choroby Serca i Naczyń" ukazał się artykuł Marzeny Chrostowskiej i Martyny Liśkiewicz-Jankowskiej, który dostarcza nam wielu ciekawych informacji. Zdaniem autorek, u 35 proc. pacjentów z nadciśnieniem maskowanym w końcu rozwinie się nadciśnienie utrwalone. U jednego na pięciu pacjentów problem będzie utrzymywał się latami, co będzie skutkowało opóźnieniem diagnozy i leczenia, co oczywiście znacząco zwiększa ryzyko poważnych powikłań.

Jakie mogą być przyczyny nadciśnienia maskowanego?

Przyczyny nadciśnienia maskowanego nie są do końca znane. Ciężko jest ustalić przyczyny, dla których pacjent obserwuje nieprawidłowe pomiary wyłącznie poza gabinetem lekarza. Z badań opublikowanych w 2023 r. w czasopiśmie "Diagnostics" wynika, że problem ten częściej dotyczy mężczyzn, zwłaszcza palących, nadużywających alkoholu oraz doświadczających nadmiernego stresu.

Eksperci wskazują, że potencjalną przyczyną nadciśnienia maskowanego mogą być inne okoliczności badania. Nierzadko pacjenci wybierają się na badanie lekarskie w dzień wolny od pracy, gdy ich tryb i tempo dnia są zgoła inne niż zwykle. Być może ze względu na dzień wolny od pracy taki pacjent jest mniej zestresowany, co znajduje odbicie w wynikach badań. Inna hipoteza głosi, że sama obecność w gabinecie lekarza daje pacjentowi poczucie wewnętrznego spokoju ("jestem w dobrych rękach"), co przekłamuje wynik.

Nadciśnienie białego fartucha — odwrotny problem

Zgoła odwrotnym zjawiskiem jest natomiast nadciśnienie białego fartucha, choć bardziej adekwatnym terminem jest tu efekt białego fartucha. W tym przypadku pacjent nie cierpi na nadciśnienie tętnicze, pomimo że pomiary w gabinecie lekarskim stale pokazują zbyt wysokie wyniki. Tutaj przyczyna jest jednak dobrze znana. Niektórzy pacjenci nadmiernie stresują się badaniem u lekarza, co podwyższa ich ciśnienie krwi. Stąd wyniki w gabinecie są zawyżone, podczas gdy pomiary w domu wskazują, że wszystko jest w porządku.

Efekt białego fartucha również jest groźnym zjawiskiem. Błędna diagnoza może skutkować tym, że pacjent zacznie przyjmować środki farmakologiczne przypisane mu przez lekarza. Tymczasem leki na nadciśnienie są bardzo niebezpieczne dla osoby zdrowej i w skrajnych sytuacjach mogą doprowadzić nawet do zatrzymania czynności serca.

Proste remedium na nadciśnienie maskowane

Problem nadciśnienia maskowanego można rozwiązać kupując ciśnieniomierz i wykonując regularne pomiary ciśnienia krwi w domu. O ile dawniej taką praktykę zalecano wyłącznie osobom znajdującym się w grupie ryzyka, o tyle dziś jest to zalecana forma profilaktyki także dla osób zdrowych, zwłaszcza po 40. roku życia.

Jeśli pomiary ciśnienia w domu wykraczają poza normy prawidłowego ciśnienia (powyżej 120/80 mm Hg) należy o tym poinformować lekarza. Jeśli pomiar w gabinecie pokaże prawidłowe ciśnienie, lekarz wciąż może zlecić rozszerzoną diagnostykę. Jedną z metod jest ambulatoryjny pomiar ciśnienia tętniczego (ABPM) z pomocą niewielkiego urządzenia, które stale mierzy ciśnienie przez 24 lub 48 godzin. Pomocny może być również elektrokardiogram (EKG).

Do tego dochodzą również badania laboratoryjne, czyli badanie krwi i moczu, które pomagają wykryć schorzenia związane z nadciśnieniem tętniczym. Reasumując, kluczem do szybszej diagnozy są regularne pomiary profilaktyczne realizowane w domu oraz szybkie poinformowanie lekarza o nieprawidłowościach.

Dlaczego nadciśnienie maskowane jest tak groźne?

Jeśli pacjent cierpi na nadciśnienie maskowane, ale nie dokonuje pomiarów w domu, wówczas problem pozostaje ukryty, ponieważ lekarz nie ma podstaw do zdiagnozowania tej choroby. Zwłaszcza jeśli pacjent nie odczuwa objawów typowych dla wysokiego ciśnienia. Co za tym idzie, diagnoza i leczenie są opóźnione, co znacznie zwiększa ryzyko groźnych powikłań, takich jak zdarzenia sercowo-naczyniowe.

To jeden z powodów, dla których eksperci aktualnie zalecają dokonywanie regularnych pomiarów ciśnienia także osobom zdrowym. Tylko w ten sposób pacjent może rozpoznać zagrożenie i powiadomić o nim lekarza, który zleci uzupełniające badania.

Nieleczone nadciśnienie tętnicze skutkujące chorobami serca to obecnie jedna z najczęstszych przyczyn przedwczesnych zgonów. Wczesna diagnoza pozwala w porę wprowadzić odpowiednie zmiany w stylu życia, co daje możliwość kontrolowania ciśnienia krwi. Jeśli zmiana nawyków nie przyniesie pożądanych rezultatów, wówczas lekarz zaordynuje odpowiednie leczenie farmakologiczne.