Ten dokument może uratować życie podczas wojny. To nie dowód ani paszport

W razie wojny liczy się szybka reakcja i gotowość do ewakuacji – to nie tylko hasło z poradników, ale realna potrzeba w coraz mniej stabilnym świecie. Zarówno Rządowe Centrum Bezpieczeństwa (RCB), jak i Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) podkreślają, że kluczowe znaczenie ma wcześniejsze przygotowanie dokumentów, sprzętu i planu działania. Podstawą jest dobrze wyposażony plecak ewakuacyjny, który można szybko chwycić w przypadku konieczności opuszczenia miejsca zamieszkania.

Wśród dokumentów, które powinniśmy mieć zawsze przy sobie, znajdują się oczywiście dowód osobisty, paszport i prawo jazdy. Jednak coraz częściej eksperci alarmują, że równie ważny – a często pomijany – jest jeszcze jeden dokument: Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ). To właśnie ona w sytuacji ewakuacji może zadecydować o dostępie do opieki medycznej w innych krajach europejskich. Co więcej, EKUZ bywa często nieznana osobom, które nigdy wcześniej nie korzystały z usług medycznych za granicą.

Wyjaśniamy, czym jest EKUZ, jak ją zdobyć, dlaczego warto ją mieć w portfelu oraz jakie inne dokumenty powinniśmy zabezpieczyć na wypadek zagrożenia militarnego, ewakuacji czy migracji wewnętrznej lub zagranicznej.

EKUZ: dokument niezbędny na wypadek wojny

Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ) potwierdza prawo do bezpłatnego leczenia w publicznych placówkach zdrowotnych w krajach UE oraz EFTA. Osoby, które posiadają EKUZ, mogą liczyć na pomoc medyczną za granicą na takich samych zasadach, jak obywatele danego państwa. To oznacza, że w razie nagłego zachorowania, urazu czy zaostrzenia choroby przewlekłej, nie trzeba będzie pokrywać kosztów leczenia z własnej kieszeni.

W sytuacji wojny, gdy polski system ochrony zdrowia może zostać sparaliżowany, EKUZ daje szansę na otrzymanie pomocy w krajach przyjmujących uchodźców. Oczywiście, posiadanie EKUZ nie wyklucza wykupienia dodatkowego ubezpieczenia turystycznego, które może obejmować np. leczenie prywatne czy transport medyczny.

Jak wyrobić kartę EKUZ w 2025 roku?

Wyrobienie EKUZ jest bezpłatne i możliwe na kilka sposobów:

• przez Internetowe Konto Pacjenta (IKP) – https://pacjent.gov.pl/;
• osobiście w oddziale wojewódzkim lub delegaturze NFZ;
• pocztą tradycyjną.

Wniosek jest prosty, nie wymaga żadnych zaświadczeń, a karta dla osób ubezpieczonych aktywnie zawodowo wystawiana jest zazwyczaj na 3 lata. Dzieci, emeryci i renciści mogą otrzymać kartę ważną nawet 5 lat.

Plecak ewakuacyjny. Jakie dokumenty zabrać oprócz EKUZ?

Zgodnie z poradnikiem "Bądź gotowy!" opracowanym przez Rządowe Centrum Bezpieczeństwa, w plecaku ewakuacyjnym powinny znaleźć się wszystkie podstawowe dokumenty w wersji papierowej i cyfrowej (np. na pendrivie):

• dowód osobisty i/lub paszport,
• prawo jazdy,
• akt własności mieszkania lub umowa najmu,
• wypis z księgi wieczystej,
• zaświadczenia o rentach, emeryturach i dochodach,
• dokumentacja medyczna (historia choroby, wyniki badań, PESEL, lista leków),
• karta szczepień i książeczka zdrowia dziecka.

To minimum, które pozwoli szybciej uzyskać pomoc medyczną, finansową, prawną czy wsparcie socjalne w sytuacji uchodźctwa lub rozłąki z rodziną.

Jesteś przewlekle chory? Spakuj te dokumenty i leki

Osoby cierpiące na choroby przewlekłe powinny obok EKUZ spakować także:

• kopie historii choroby i kart informacyjnych leczenia,
• listę aktualnie przyjmowanych leków,
• dane kontaktowe do lekarza prowadzącego,
• zapas leków (na co najmniej kilka dni),
• oryginalne opakowania leków i kopie recept.

W krajach przyjmujących uchodźców może być trudno uzyskać specjalistyczną pomoc bez dokumentacji. Dlatego najlepiej zabezpieczyć wszystkie dane w wersji papierowej i cyfrowej, w wodoodpornym etui.

EKUZ dla dzieci i uczniów: dokumenty, które warto mieć

Rodzice powinni zadbać o to, by dzieci miały przy sobie kartę EKUZ, dokumentację medyczną i kartę szczepień. Ta ostatnia może być wymagana przy przyjęciu do przedszkola czy szkoły w kraju przyjmującym. W książeczce zdrowia znajdują się informacje o wzroście, wadze, alergiach i przebytych chorobach, które mogą być kluczowe przy udzielaniu pomocy lekarskiej.

Gdzie sprawdzić ważność EKUZ i zasady jej uznawania?

Aktualne informacje na temat zakresu działania EKUZ oraz krajów, w których karta jest honorowana, można znaleźć na stronie Narodowego Funduszu Zdrowia: https://www.nfz.gov.pl/ oraz na portalu pacjent.gov.pl.

Podstawą prawną działania EKUZ są przepisy unijne, m.in. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego ISAP: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20041362001

Nie tylko EKUZ: co jeszcze warto mieć przy sobie?

Poza dokumentami osobistymi i zdrowotnymi, RCB zaleca, by w plecaku ewakuacyjnym znalazły się:

• gotówka w drobnych nominałach (bankomaty mogą nie działać),
• radio na baterie i zapas baterii,
• latarka, zapałki, gwizdek,
• śpiwór, odzież na zmianę, folia NRC,
• woda pitna i żywność na minimum 2 dni,
• podstawowa apteczka i środki higieny,
• nośnik USB z kopiami dokumentów,
• środki ochrony osobistej (maski, rękawiczki).

Poradnik Rządowego Centrum Bezpieczeństwa - w polskiej i angielskiej wersji językowej - znajdziesz na stronie: Poradnik na czas kryzysu i wojny.

Dalszy ciąg materiału pod wideo