Tego wirusa w Polsce dotąd nie było. Może powodować zapalenie mózgu

• Poznaj swój Indeks Zdrowia! Wystarczy, że odpowiesz na te pytania
• Więcej aktualnych wiadomości znajdziesz na stronie głównej Onetu

Czym jest wirus Usutu i gdzie występuje?

Wirus Usutu to arbowirus, czyli wirus przenoszony przez stawonogi, głównie komary, należący do rodziny Flaviviridae, blisko spokrewniony z wirusem Zachodniego Nilu i japońskiego zapalenia mózgu.

Rezerwuarem wirusa w środowisku są głównie ptaki – zidentyfikowano ponad 60 gatunków, u których stwierdzono zakażenie. Wektorami są komary, przede wszystkim z rodzaju Culex, ale także Aedes, Anopheles, Culiseta, Ochlerotatus, Coquillettidia i Mansonia.

Po raz pierwszy wirus Usutu został wyizolowany w 1959 r. w RPA, w pobliżu rzeki Usutu, od której pochodzi jego nazwa. Do Europy trafił prawdopodobnie przez migrujące ptaki. W 1996 r. wirus USUV spowodował znaczną śmiertelność wśród kosów we Włoszech.

• Przeczytaj też: We Włoszech przybywa zakażonych wirusem. Jedna osoba zmarła

Obecnie występuje zarówno w krajach afrykańskich (m.in. w Burkina Faso, Republice Środkowoafrykańskiej, na Wybrzeżu Kości Słoniowej, w Maroku, Nigerii, Senegalu, Republice Południowej Afryki, Tunezji oraz Ugandzie), jak i europejskich (Belgia, Chorwacja, Czechy, Dania, Francja, Niemcy, Grecja, Węgry, Włochy, Serbia, Hiszpania, Szwajcaria, Holandia, a teraz także i Polska).

Rozprzestrzenianie się wirusa na kontynencie europejskim nasiliło się szczególnie pod koniec drugiej dekady XXI wieku. Co istotne, ogniska zakażeń wirusem Usutu często pojawiają się równolegle z przypadkami zakażeń wirusem Zachodniego Nilu, co może wskazywać na podobne warunki sprzyjające transmisji obu patogenów.

Czy wirus Usutu jest groźny dla człowieka?

Człowiek jest przypadkowym gospodarzem i nie odgrywa roli w cyklu epidemiologicznym wirusa. Nie oznacza to jednak, że nie możemy się Usutu zarazić.

Pierwsze udokumentowane zakażenie człowieka wirusem Usutu miało miejsce w Republice Środkowoafrykańskiej w latach 80. XX wieku, a kolejne odnotowano w 2004 r. w Burkina Faso. W obu przypadkach choroba przebiegała łagodnie, ograniczając się do objawów takich jak gorączka i wysypka skórna.

W Europie natomiast zaczęto rejestrować przypadki o cięższym przebiegu, w tym neuroinwazyjne zakażenia u ludzi. W 2009 r. we Włoszech opisano dwa przypadki zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu u pacjentów z obniżoną odpornością, które powiązano z infekcją wirusem Usutu. Niedługo później zidentyfikowano trzy kolejne przypadki tego typu zakażeń.

W tym samym okresie, również we Włoszech, w regionie Emilia-Romagna przeprowadzono badanie retrospektywne, które pozwoliło na wykrycie ośmiu przypadków zapalenia mózgu lub zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu. W połowie z nich infekcja wirusem Usutu współwystępowała z innymi chorobami, co mogło wpływać na przebieg kliniczny. Dodatkowo zidentyfikowano dwóch pacjentów, u których zakażenie przebiegało bezobjawowo. W Chorwacji zgłoszono sześć objawowych przypadków zakażenia w latach 2013 i 2018, co potwierdza obecność wirusa w tej części Europy.

• Zobacz też: Denga w turystycznym raju Polaków. Portugalskie władze potwierdzają

Warto jednak zaznaczyć, że te ostre przypadki nie oddają pełnego obrazu klinicznego zakażeń wirusem Usutu u ludzi, ponieważ badania koncentrowały się na grupach pacjentów z objawami neurologicznymi o różnym nasileniu. Niedawno francuski zespół badawczy opisał przypadek ostrego zakażenia wirusem Usutu, który prawdopodobnie był związany z nietypowym porażeniem nerwu twarzowego typu frigore.

Dotychczas w Europie zidentyfikowano 46 przypadków ostrego zakażenia wirusem Usutu u ludzi. W zdecydowanej większości infekcje te zostały wykryte przypadkowo, podczas rutynowych badań próbek krwi, a nie w wyniku zgłoszonych objawów klinicznych.

• Przeczytaj też: Po letnich opadach jest ich cała chmara. Przenoszą choroby, także te tropikalne

Jak się chronić przez wirusem Usutu?

Jak mówił w rozmowie z PAP prof. Łukasz Myczko, obecnie choroby przenoszone przez komary nie są zagrożeniem w naszej szerokości geograficzne, a wirusy takie jak Usutu czy gorączka Zachodniego Nilu nie stanowią poważnego zagrożenia dla większości populacji, z wyjątkiem osób z osłabioną odpornością. Niemniej warto robić wszystko, by chronić się przed wektorami tych patogenów — przede wszystkim komarami i kleszczami.

Aby chronić się przed kleszczami i komarami, warto stosować repelenty i dokładnie sprawdzać ciało po spacerach. "Repelenty są też bardzo skuteczne wobec komarów" – podkreślił badacz.

"W stabilnym środowisku powinniśmy ingerować w naturę jak najmniej. Jeśli mamy do czynienia z rodzimymi gatunkami, które nie stanowią zagrożenia epidemiologicznego, to ich obecność należy po prostu zaakceptować" – dodał prof. Łukasz Myczko.