Strefa Czystego Transportu w Krakowie – co musisz o niej wiedzieć?

Co to jest SCT?

Strefa Czystego Transportu (SCT) to rozwiązanie ograniczające ruch dla pojazdów, które nie spełniają określonych limitów zanieczyszczeń. Kryteria dopuszczenia samochodów do ruchu w takich strefach opierają się na normach emisji spalin, znanych w krajach należących do Unii Europejskiej jako normy Euro. Jak wskazuje sama nazwa, główną ideą SCT jest możliwość wjazdu do dedykowanych stref wyłącznie pojazdów zeroemisyjnych, jednak w związku z licznymi kontrowersjami i protestami lokalnych społeczności, taki scenariusz jest coraz mniej prawdopodobny – przynajmniej na obecną chwilę.

Ostateczny kształt i zasady funkcjonowania strefy, w tym jej granice, harmonogram wprowadzania nowych wymogów, listę wyjątków od reguły oraz potencjalne opłaty ustala lokalny samorząd, czyli rada gminy. Co ważne, wdrażanie takich stref odbywa się najczęściej etapami, a z biegiem lat kryteria dla pojazdów stają się coraz bardziej rygorystyczne. Kierowcy informowani są o wjeździe i wyjeździe ze strefy za pomocą dedykowanych znaków drogowych: D-54 („Strefa Czystego Transportu”) i D-55 („koniec Strefy Czystego Transportu”).

Zasady SCT zostały określone w krajowych przepisach, głównie w Ustawie o elektromobilności i paliwach alternatywnych. To właśnie jej zapisy (konkretnie art. 39 i 40) dają gminom narzędzia prawne do powoływania takich stref oraz do ustalania, kto może być zwolniony z obowiązujących w nich ograniczeń. Warto dodać, że przepisy te zostały zaktualizowane 21 listopada 2024 roku. Nowelizacja ta doprecyzowała działanie stref, wprowadzając m.in. opcję tymczasowego wjazdu na ich teren po uiszczeniu opłaty. Ten element ma spore znaczenie w przypadku Krakowa, ale o tym za chwilę.

Czytaj więcej: Wszystko co musisz wiedzieć o Strefach Czystego Transportu

SCT w Krakowie – od kiedy? Burzliwa droga uchwały

Debata o wprowadzeniu Strefy Czystego Transportu w mieście często kojarzonym ze smogiem (nie mylić ze smokiem wawelskim) i znacznie przekroczonymi normami zanieczyszczeń atmosfery zaczęła się wiele lat temu. Pierwszym krokiem władz Krakowa było przyjęcie pierwszej wersji uchwały o Strefie Czystego Transportu w Krakowie w listopadzie 2022 roku. Zasady działania strefy były zdecydowanie bardziej rygorystyczne, m.in. zakładały całkowity zakaz wjazdu do centrum miasta dla starszych diesli i samochodów benzynowych, rozdzielony na dwa etapy: od 2024 roku i od 2026 roku. Uchwała zderzyła się z ogromnymi kontrowersjami, co w konsekwencji doprowadziło do zaskarżenia jej przez wojewodę małopolskiego, który wskazał na nieprecyzyjność przepisów oraz ich zbyt rygorystyczny charakter dla mieszkańców Krakowa. W konsekwencji, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie uchylił uchwałę w czerwcu 2024 roku, uznając, że nie spełnia ona wymogów formalnych i narusza zasadę proporcjonalności.

W związku z decyzją sądu, Rada Miasta opracowała nowy, złagodzony projekt uchwalenia SCT. W okresie od 29 listopada 2024 roku do 17 stycznia 2025 roku trwały konsultacje społeczne, które zgromadziły rekordową liczbę uczestników – głównie przeciwników samej idei wprowadzenia SCT w Krakowie. Pierwotnie konsultacje miały trwać niespełna miesiąc, jednak z powodu dużego zaangażowania społecznego postanowiono je przedłużyć. Łącznie zostało wysłanych 20 tysięcy opinii na temat SCT, a w kulminacyjnym momencie aż 200 osób zgromadziło się w krakowskim Urzędzie Miasta. Konsultacje zakończyły się wypracowaniem kompromisu, niejako uwzględniającym postulaty mieszkańców, choć uchwała została przyjęta mimo wielokrotnych apeli o zmniejszenie obszaru obowiązywania strefy.

Wersja ostateczna została przyjęta w czerwcu 2025 roku, a SCT w Krakowie ma zacząć obowiązywać od 1 stycznia 2026 roku.

Jaki obszar obejmie Strefa Czystego Transportu w Krakowie?

Pomimo wielokrotnych głosów o objęcie nowymi przepisami obszaru wewnątrz I obwodnicy Krakowa, ostateczny projekt obejmuje zasadniczo obszar wewnątrz IV obwodnicy, z wyłączeniem dróg krajowych A4 i S7. Oznacza to, że SCT będzie obowiązywać na 59% powierzchni Krakowa – dla porównania, warszawska strefa obejmuje 7% powierzchni miasta. Poza obrębem strefy znajdują się także parkingi P&R, dzięki czemu osoby dojeżdżające np. do pracy w Krakowie będą mogły pozostawić samochód i kontynuować dalszą jazdę komunikacją miejską.

Aby lepiej zwizualizować obszar obowiązywania Strefy Czystego Transportu w Krakowie, warto zerknąć na mapę przygotowaną przez Kraków.pl:

Fot: krakow.pl, (dostęp: 15.10.2025 r.)

Jakie samochody będą mogły wjechać do Strefy Czystego Transportu w Krakowie?

Pojazdy, które swobodnie będą mogły poruszać się po krakowskiej SCT to oczywiście samochody zeroemisyjne. Oprócz nich, dopuszczone do ruchu drogowego (bez opłat) zostaną:

• benzynowe samochody osobowe i dostawcze, spełniające normę Euro 4, czyli wyprodukowane maksymalnie w roku 2005 (włącznie)
• samochody osobowe i dostawcze z silnikiem wysokoprężnym (diesel), spełniające normę Euro 6, czyli wyprodukowane maksymalnie w roku 2014 (włącznie)
• samochody ciężarowe z silnikiem wysokoprężnym (diesel) spełniające normę Euro 6, czyli wyprodukowane maksymalnie w 2012 roku (włącznie)
• benzynowe samochody ciężarowe, spełniające normę Euro 4 (rocznik 2005 włącznie)

Przepisy SCT obejmą także pojazdy hybrydowe, które w zależności od rodzaju silnika także będą musiały spełnić przewidzianą normę Euro. Co ważne, jeśli chcesz wjechać do krakowskiej SCT, a Twój pojazd spełnia określone normy – nie musisz nic robić, możesz swobodnie wjechać na teren miasta objęty strefą. Dane takich pojazdów będą weryfikowane automatycznie na podstawie bazy CEPiK.

SCT w Krakowie – opłaty

Pierwszym “wyjątkiem” przewidzianym przez władze miasta są specjalne opłaty, dzięki którym po ich uiszczeniu pojazdy niespełniające wymogów SCT w latach 2026-2028 będą mogły wjechać do krakowskiej strefy. Opłąty te rozkładają się następująco:

• 2,50 zł za godzinę od 1 stycznia 2026 r. do 31 grudnia 2028 roku,
• 5 zł za dobę w 2026 roku,
• 15 zł za dobę w 2027 roku.

Kierowcy, którzy są częstszymi bywalcami w mieście będą mogli także zdecydować się na abonament miesięczny od 1 stycznia 2026 roku. Opłaty te będą wzrastać w kolejnych latach:

• 100 zł za miesiąc w 2026 roku
• 250 zł za miesiąc w 2027 roku
• 500 zł za miesiąc w 2028 roku

Wszystkie pojazdy, które zostały zarejestrowane poza granicami Polski, w tym w UE i Strefie Schengen, muszą zostać zgłoszone przed pierwszym wjazdem do krakowskiej SCT. Opłaty mają stanowić okres przejściowy, który pozwoli przyzwyczaić się do nowych realiów prawnych.

SCT w Krakowie – wyjątki

Podczas konsultacji społecznych mocno wybrzmiewał argument o objęciu mieszkańców Krakowa pewnymi ulgami, a nawet tych, którzy w mieście królów polskich płacą podatki. Na ten moment pewne jest, że wyjątkiem zostaną objęci wszyscy mieszkańcy Krakowa, którzy nabyli swój samochód (w tym ten niespełniający absolutnie norm SCT) przed 26 czerwca 2025 roku, w tym właściciele aut, współwłaściciele i użytkownicy długoterminowym (leasing, najem i służbowe auta). Bezterminowe zwolnienia będą obowiązywać pod warunkiem wcześniejszej rejestracji pojazdu w systemie ZTP oraz po weryfikacji dokumentów i statusu właściciela. Będzie tego można dokonać online lub w punktach stacjonarnych ZTP – obecnie system ten jest w przygotowaniu.

Wyjątkiem od zakazu wjazdu do SCT w Krakowo objęto także:

• pojazdy osób z niepełnosprawnościami (na podstawie karty parkingowej),
• pojazdy specjalne (m.in. maszyny budowlane, pojazdy techniczne, kampery, maszyny rolnicze),
• pojazdy służb (policji, pogotowia ratunkowego, straży miejskiej, straży pożarnej, pogotowia technicznego itd.),
• pojazdy zabytkowe, wykorzystywane np. w ramach wydarzeń kulturalnych.

Kary za nieuprawniony wjazd do SCT w Krakowie

Wjechanie do SCT w Krakowie pojazdem, który nie spełnia określonych w uchwale norm grozi mandatem w wysokości do 500 zł, co jest traktowane jako wykroczenie drogowe. Kontrole mają odbywać się zarówno przy użyciu monitoringu miejskiego, jak i z pomocą zwiększonej aktywności służb przy wjazdach do strefy.

Czy SCT w Krakowie wejdzie w życie?

Choć oficjalnie Strefa Czystego Transportu w Krakowie ma obowiązywać od 1 stycznia 2026 roku, przykład z 2024 pokazuje, że niczego nie możemy być pewni. Krzysztof Jan Klęczar, wojewoda małopolski, zapowiedział ponowne zaskarżenie uchwały do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.

Z obecnego kształtu przepisów nie są również zadowoleni samorządowcy z tzw. “obwarzanka krakowskiego”, czyli ościennych gmin Krakowa (m.in. Zielonek czy Wieliczki), wskazując na ograniczenie możliwości wjazdu do miasta nawet połowy kierowców z terenu gmin, którzy pracują na terenie Krakowa. Łącznie 14 samorządów na początku czerwca 2025 roku wystosowało pismo w sprawie zmian przepisów krakowskiej SCT.

Podsumowanie

Strefa Czystego Transportu w Krakowie, startująca 1 stycznia 2026 roku, wprowadzi konkretne wymogi oparte na normach Euro 4 dla pojazdów benzynowych i Euro 6 dla diesli. Kluczowym kompromisem jest bezterminowy wyjątek dla mieszkańców, którzy nabyli swoje pojazdy przed 26 czerwca 2025 roku.

Mimo przyjęcia uchwały, jej przyszłość pozostaje niepewna. Zapowiedź zaskarżenia jej przez wojewodę oraz sprzeciw ościennych gmin oznaczają, że ostateczny kształt przepisów może jeszcze ulec zmianie. Kierowcom pozostaje więc śledzić dalszy rozwój wydarzeń, które zadecydują o komunikacyjnej przyszłości Krakowa.