Schorowana emerytka z niepełnosprawnością bez prawa do lokalu. RPO złożył skargę nadzwyczajną do SN

Schorowana emerytka z orzeczeniem o niepełnosprawności nie uzyskała prawa do lokalu socjalnego, gdy sąd orzekał jej eksmisję za niepłacony czynsz Obawia się ona, że w każdej chwili może zostać osobą bezdomną. Rzecznik Praw Obywatelskich złożył do Sądu Najwyższego skargę nadzwyczajną od prawomocnego wyroku zaocznego Sądu Rejonowego z 2014 r. Jest to konieczne dla zapewnienia zgodności z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej.

• Schorowana emerytka z orzeczeniem o niepełnosprawności nie uzyskała prawa do lokalu socjalnego, gdy sąd orzekał jej eksmisję za niepłacony czynsz
• Obawia się ona, że w każdej chwili może być wyrzucona na bruk i zostać osobą bezdomną
• Sąd ewidentnie i rażąco naruszył przepisy, wbrew zakazowi orzekając eksmisję pozwanej bez przyznania uprawnienia do lokalu socjalnego - ocenia Rzecznik Praw Obywatelskich
• AKTUALIZACJA 17.09.2025: Sąd Najwyższy 4 września 2025 r. uwzględnił skargę nadzwyczajną (sygn. akt II NSNc 326/24). Uchylił wyrok zaoczny i sprawę w tym zakresie przekazał Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.
• SN wskazał, że sąd w procesie o eksmisję ma obowiązek poczynienia z urzędu ustaleń, czy są przesłanki do otrzymania lokalu socjalnego. W efekcie pozwaną bezprawnie pozbawiono tego prawa.

RPO Marcin Wiącek złożył do Sądu Najwyższego skargę nadzwyczajną od prawomocnego wyroku zaocznego Sądu Rejonowego z 2014 r. Jest to konieczne dla zapewnienia zgodności z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej.

Pozew przeciwko emerytce. Stan faktyczny

Spółka restrukturyzacji kopalń wniosła pozew przeciwko pozwanej, domagając się od sądu: nakazania jej wydania lokalu mieszkalnego, zasądzenia kosztów oraz wydania wyroku zaocznego w wypadkach prawem przewidzianych, a także o nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności.

Spółka wskazała, że jest właścicielem nieruchomości, a z pozwaną łączył ją stosunek najmu lokalu mieszkalnego. Pozwana nie płaciła czynszu, a ponadto upłynął okres najmu. Pozwana nie odpowiedziała na wezwanie do zapłaty zaległości i do opuszczenia lokalu, z którego korzysta bezumownie.

Sąd wezwał pozwaną na rozprawę z zobowiązaniem do odpowiedzi na pozew. Przesyłka wróciła do sądu z adnotacją "nie podjęto w terminie".

W marcu 2014 r. odbyła się rozprawa, na której pozwana nie stawiła się. W wyroku zaocznym Sąd Rejonowy nakazał pozwanej, aby opróżniła i opuściła lokal oraz ustalił, że nie przysługuje jej prawo do lokalu socjalnego. Zasądził od niej koszty a wyrokowi nadał rygor natychmiastowej wykonalności.

Przesyłka z wyrokiem do pozwanej wróciła z adnotacją: "nie odebrano w terminie". Wyrok stał się prawomocny.

Emerytka ma orzeczoną niepełnosprawność od 1994 r.

W 2022 r. obywatelka wystąpiła do sądu o doręczenie jej wyroku zaocznego w celu otwarcia terminu do złożenia sprzeciwu. Napisała, że spełnia przesłanki do lokalu socjalnego. Jest emerytką z niewysokim świadczeniem. Cierpi na schorzenia narządu ruchu (miała trzy operacje, w tym wszczepienia endoprotezy). Ma orzeczoną niepełnosprawność od 1994 r.

W listopadzie 2023 r. odbyła się rozprawa, pozwaną reprezentował ustanowiony przez sąd pełnomocnik z urzędu. Sąd odrzucił sprzeciw pozwanej. Wskazał, że złożyła ona odpowiedni wniosek po terminie.

Wniosek do RPO o złożenie skargi nadzwyczajnej

W marcu 2024 r. pozwana zwróciła się do RPO o złożenie skargi nadzwyczajnej. Wskazała, że jest osobą biedną i nie stać jej na zaspokojenie podstawowych potrzeb, a sąd wydał zaoczny wyrok eksmisyjny bez prawa do lokalu socjalnego, mimo że powinien zostać jej przyznany. Pozwana obawia się, że może w każdej chwili zostać wyrzucona na bruk i zostać osobą bezdomną. Codziennie żyje w lęku przed jutrem i przed tym, czy będzie miała dach nad głową.

Zarzuty skargi RPO

Na podstawie art. 89 § 1 pkt 1 ustawy o SN wyrokowi RPO zarzuca:

• naruszenie art. 75 ust. 1 Konstytucji RP i określonego w nim obowiązku przeciwdziałania bezdomności, a także naruszenie prawa do sądu, wyrażonego w ramach art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, poprzez zaniechanie przez sąd przed wydaniem zaskarżonego wyroku eksmisyjnego w trybie zaocznym, wdrożenia z urzędu czynności z zakresu postępowania dowodowego, które sąd miał obowiązek przeprowadzić, aby ustalić czy eksmisja nie dotyczy osoby, której sąd powinien przyznać lokal socjalny. Istotne uchybienia procesowe doprowadziły do orzeczenia o braku po stronie pozwanej uprawnienia do lokalu socjalnego, a tym samym do pozbawienia ochrony przed bezdomnością emerytki pobierającej niską emeryturę, legitymującej się orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności, należącej do grupy szczególnie chronionej na gruncie polskiego prawa przed eksmisją „na bruk".

Ponadto na podstawie art. 89 § 1 pkt 2 ustawy o SN wyrokowi RPO zarzuca naruszenie w sposób rażący:

• art. 15 ust. 4 w związku z art. 15 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, polegające na tym, że sąd wbrew jednoznacznej dyspozycji tego przepisu, przed wydaniem wyroku zaocznego uwzględniającego powództwo w sprawie o opróżnienie lokalu mieszkalnego, nie przeprowadził obligatoryjnego postępowania dowodowego celem ustalenia sytuacji osobistej i majątkowej pozwanej, a w konsekwencji ustalił, że emerytce i osobie z niepełnosprawnością nie przysługuje uprawnienie do lokalu socjalnego,
• art. 14 ust. 3 w związku z art. 14 ust. 4 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, polegające na zaniechaniu ustalenia z urzędu czy po stronie pozwanej zachodzą przesłanki do przyznania lokalu socjalnego, a mimo to orzeczeniu, że pozwanej nie przysługuje uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego w sytuacji, gdy w chwili wyrokowania była emerytką pobierającą niską emeryturę i osobą z niepełnosprawnością, należącą do kręgu osób, wobec których sąd miał obowiązek w wyroku eksmisyjnym przyznać uprawnienie do lokalu socjalnego.

RPO wnosi, by SN uchylił zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego w części co do rozstrzygnięcia o braku prawa pozwanej do lokalu socjalnego oraz by zwrócił sprawę sądowi do ponownego rozpoznania.

RPO omawia argumentację

W ocenie Rzecznika sąd rażąco naruszył przepisy prawa procesowego, wskutek niezastosowania art. 15 ust. 4 w zw. z art. 15 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów. Skutkiem było wydanie wyroku zaocznego bez przeprowadzenia postępowania dowodowego, które w sprawach o opróżnienie lokali mieszkalnych jest obligatoryjne i zmierza do udzielenia szczególnym grupom dłużników ochrony przed bezdomnością.

Sąd nie podjął z urzędu żadnych ujawnionych w aktach sądowych czynności dowodowych w celu ustalenia sytuacji materialnej, zdrowotnej i bytowej pozwanej. W aktach nie ma dokumenty, na których podstawie sąd mógłby dojść do jednoznacznego wniosku, że nie występują okoliczności do przyznania lokalu socjalnego. Sąd nie miał zatem podstaw, aby uznać, że pozwana nie należy do kręgu osób określonych w art. 14 ust. 4 pkt 1 -6 ustawy o ochronie praw lokatorów.

Niestety, pozwana nie mogła wykazać aktywności dowodowej w tym zakresie, gdyż nie odebrała w terminie przesyłki zawierającej pozew i wezwanie na rozprawę - nie miała wiadomości o toczącym się postępowaniu. Bierność pozwanej nie może jednak jej szkodzić, gdyż przedmiotem postępowania była eksmisja z lokalu, z czym wiąże się, przewidziany w bezwzględnie obowiązujących przepisach prawa, obowiązek sądu podjęcia inicjatywy dowodowej z urzędu

Sąd w sposób ewidentny i rażący naruszył dyspozycję art. 14 ust. 3 ustawy o ochronie praw lokatorów, nie prowadząc postępowania dowodowego w celu ustalenia sytuacji materialnej i rodzinnej pozwanej. Nie badał, czy są okoliczności, które uzasadniałyby objęcie jej ochroną w postaci prawa do lokalu socjalnego. Sąd dysponował jedynie dostarczonym przez powoda bardzo skąpym materiałem dowodowym, który nie dostarczał żadnych informacji o pozwanej.

Tym samym sąd uchybił procedurze obwiązującej w sprawach o opróżnienie lokalu i wbrew zakazowi orzekł eksmisję pozwanej, która była osobą z niepełnosprawnością w chwili wydawania wyroku, bez przyznania uprawnienia do lokalu socjalnego.

Pozwana powinna była otrzymać to prawa również dlatego, że w dacie wyroku była emerytką (66 lat), pobierała niską emeryturę (niecałe 1,5 tys. zł) , a więc spełniała przesłanki określone przez radę gminy do uzyskania lokalu gminnego.

Obecnie pozwana, wskutek rażącego naruszenia prawa przez sąd, może w postępowaniu egzekucyjnym zamierzającym do wykonania zaskarżonego wyroku liczyć jedynie na pomieszczenie tymczasowe, co nie zapewni jej pełnej ochrony przed bezdomnością, jaką RP gwarantuje obywatelom z niepełnosprawnością.

W tym przypadku ochrona przed bezdomnością, jaką przewiduje Konstytucja RP, a której formę określa ustawa o ochronie praw lokatorów, nie została urzeczywistniona. Wyrok godzi zatem w art. 75 Konstytucji RP i w zagwarantowaną w nim ochronę przed bezdomnością, która realizuje się w obowiązku przyznania przez sąd uprawnienia do lokalu socjalnego m.in. osobie z niepełnosprawnością.

Wniesienie skargi nadzwyczajnej w sprawie jest konieczne dla zapewnienia zgodności z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej. Wyrok narusza bowiem wywodzone z art. 2 Konstytucji RP zasady: zaufania obywateli do państwa oraz bezpieczeństwa prawnego jednostki.

Sytuacja prawna pozwanej ukształtowana prawomocnym wyrokiem wydanym z rażącym naruszeniem prawa, które bezwzględnie powinno być stosowane przez sądy, aby zgodnie z Konstytucją RP i założeniami ustawodawcy przeciwdziałać bezdomności i chronić osoby z niepełnosprawnością przed eksmisją do miejsc niezapewniających im odpowiednich warunków zamieszkiwania (a takich nie zapewniają z pewnością pomieszczenia tymczasowe, ani też noclegownie, schroniska lub inne placówki zapewniające tylko miejsca noclegowe), narusza powyższe zasady bezpieczeństwa prawnego i podważa zaufanie obywateli do państwa.

Zaskarżony wyrok nie może zostać uchylony ani też zmieniony w trybie innych środków zaskarżenia.

Rzecznik zdecydował nie wskazywać izby SN, do której skarga powinna trafić, pozostawiając tę kwestię do rozstrzygnięcia SN. Z uwagi na art. 9 i art. 91 Konstytucji RP Rzecznik ma bowiem obowiązek wskazania, że - ze względu na orzeczenia ETPC i TSUE - rozpoznanie skargi przez Izbę Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych może być w przyszłości ocenione jako uzasadniające zarzut naruszenia europejskich gwarancji prawa do niezależnego sądu ustanowionego ustawą.

Skarga nadzwyczajna została złożona przed upływem 6-letniego terminu z art. 115 § 1 ustawy o SN, tj. przed 3 kwietnia 2024 r.

Najważniejsze motywy wyroku SN

Skarga nadzwyczajna zasługiwała na uwzględnienie. (...)

SN nie podzielił stanowiska RPO, że zaskarżone orzeczenie wprost narusza art. 75 ust. 1 Konstytucji RP. (...) Z art. 75 Konstytucji RP nie wynikają jednak w sposób bezpośredni żadne prawa podmiotowe ani roszczenia po stronie jednostki (...). W szczególności, nie wynika z niego podmiotowe prawo do uzyskania mieszkania, zamiast tego „lokatorom” gwarantuje się ochronę ich praw.

(...) Jakkolwiek art. 75 Konstytucji RP zawiera normę programową określającą cele działania państwa w zakresie polityki mieszkaniowej oraz przykładowe środki służące ich realizacji, to jednak z art. 75 Konstytucji RP nie wynikają w sposób bezpośredni żadne prawa podmiotowe ani roszczenia po stronie jednostki, zarzut naruszenia tego przepisu w analizowanej sprawie nie mógł odnieść zamierzonych skutków procesowych.

Jako zasadne należało już jednak uznać zarzuty rażącego naruszenia prawa procesowego i materialnego, tj. art. 15 ust. 4 w zw. z art. 15 ust. 1 u.ochr.pr.lok. oraz art. 14 ust. 3 w zw. z art. 14 ust. 4 u.ochr.pr.lok., podniesione w ramach drugiej podstawy (art. 89 § 1 pkt 2 u.SN.).

Według zarzutów skargi nadzwyczajnej naruszenie powyższych przepisów przy rozpoznawaniu sprawy o eksmisję sprowadzało się do zaniechania podjęcia z urzędu przez Sąd Rejonowy czynności zmierzających do ustalenia, czy Pozwanej przysługuje uprawnienie do lokalu socjalnego.

Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku zaocznego wynika, że brak uprawnienia Pozwanej do lokalu socjalnego Sąd Rejonowy ustalił na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego przy biernej postawie Pozwanej w sprawie objętej skargą, co skutkowało zresztą wydaniem przeciwko niej wyroku zaocznego. Zasadność skargi nadzwyczajnej zależy zatem od ustalenia, czy sąd orzekający miał obowiązek przeprowadzenia z własnej inicjatywy dowodów w celu ustalenia przesłanek przyznania lokalu socjalnego.

Według art. 14 ust. 3 u.ochr.pr.lok. w brzmieniu z daty wyrokowania - który to przepis ma kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy - Sąd, badając z urzędu, czy zachodzą przesłanki do otrzymania lokalu socjalnego, orzeka o uprawnieniu osób, o których mowa w ust. 1 (tj. o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego), biorąc pod uwagę dotychczasowy sposób korzystania przez nie z lokalu oraz ich szczególną sytuację materialną i rodzinną.

Jak trafnie zwrócił uwagę SN wyroku z 9 listopada 2022 r., I NSNc 598/21, treść wskazanego przepisu ustawy o ochronie praw lokatorów została przejęta z ustawy z 2 lipca 1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych. Według art. 36 ust. 1 tej ustawy (w jej pierwotnym brzmieniu), sąd, biorąc pod uwagę dotychczasowy sposób korzystania z lokalu przez najemcę, jego szczególną sytuację materialną i rodzinną, może w wyroku nakazującym opróżnienie lokalu orzec o uprawnieniu najemcy do otrzymania lokalu socjalnego. W takim wypadku gmina jest obowiązana zapewnić lokal socjalny.

Wykładni tego przepisu dotyczy uchwała składu siedmiu sędziów SN z 19 maja 2000 r., III CZP 4/00. Stwierdzono w niej, że w sprawie o opróżnienie lokalu mieszkalnego, który był przedmiotem najmu, do pozwanego najemcy należy wykazanie przesłanek z art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych, uprawniających do otrzymania lokalu socjalnego. Sąd podejmuje z urzędu inicjatywę dowodową jedynie w sytuacjach szczególnych (art. 232 zd. 2 k.p.c.). W razie ustalenia tych przesłanek sąd powinien orzec o przysługiwaniu uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego. Ustawą z dnia 15 grudnia 2000 r. o zmianie ustawy o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych zmieniono treść art. 36, którego ust. 3 otrzymał brzmienie: „Sąd badając z urzędu, czy zachodzą przesłanki do otrzymania lokalu socjalnego, orzeka o uprawnieniu osób, o których mowa w ust. 1, biorąc pod uwagę dotychczasowy sposób korzystania przez nie z lokalu oraz ich szczególną sytuację materialną i rodzinną”.

Zauważyć przy tym należy, że w uzasadnieniu projektu ustawy celowość nowelizacji widziano w tym, że „sądy orzekają w tych sprawach (tj. o eksmisję) w sposób bardzo formalny, nie wykazują inicjatywy w ustaleniu, czy zachodzi potrzeba dostarczenia najemcy lokalu socjalnego i obowiązkiem udowodnienia tej okoliczności obciążają niemal wyłącznie najemcę. W rezultacie sąd rzadko przyznaje najemcy prawo do lokalu socjalnego nawet, gdy zasadność takiego rozstrzygnięcia jest oczywista”.

Należy podkreślić, że w orzecznictwie zakres obowiązków sądu odnośnie do ustalenia przesłanek przyznania lokalu socjalnego jest odmiennie interpretowany. Na obowiązek działania sądu z urzędu w zakresie zbadania przesłanek przyznania lokalu socjalnego zwrócił uwagę SN w uzasadnieniu wyroku z 5 maja 2021 r. Z kolei w wyroku z 9 listopada 2022 r., I NSNc 598/21, SN wskazał, że wykładnia celowościowa i systemowa art. 14 ust. 3 u.ochr.pr.lok. prowadzi do konkluzji, że sąd powinien co do zasady badać, czy przysługuje uprawnienie do lokalu socjalnego, jednak inicjatywa dowodowa obciąża strony postępowania. W konsekwencji sąd może jedynie w uzasadnionych przypadkach inicjować uzupełniające wyjaśnienie okoliczności sprawy, gdy poweźmie wątpliwości co do zgromadzonego materiału.

W odniesieniu do wykładni art. 14 u.ochr.pr.lok. niejednolite jest również stanowisko doktryny. Według jednego z poglądów, sąd ma obowiązek rozważenia z urzędu, czy przysługuje uprawnienie do lokalu socjalnego, jednak inicjatywa dowodowa obciąża strony postępowania, a sąd może jedynie uzupełniająco wyjaśniać okoliczności sprawy.

Według odmiennego stanowiska, powołany przepis wymaga podjęcia przez sąd pewnej inicjatywy w celu ustalenia okoliczności koniecznych do orzeczenia o prawie do najmu socjalnego lub jego braku. Zatem nawet jeśli osoba, wobec której ma zostać orzeczona eksmisja, nie zgłasza żadnych twierdzeń ani dowodów w celu wykazania, że uzasadnione jest przyznanie jej prawa do najmu socjalnego, nie zwalnia to sądu z obowiązku ustalenia tych okoliczności. Minimalnym wymogiem jest przeprowadzenie przez sąd dowodu z przesłuchania stron, nawet gdy żadna ze stron o to nie wnosi. Sąd ma obowiązek także z urzędu dopuścić i przeprowadzić inne dowody dotyczące faktów istotnych dla rozstrzygnięcia, jeśli są mu one znane, choćby nie zostały powołane przez strony.

SN w składzie orzekającym w niniejszej sprawie przychyla się do stanowiska, że brzmienie art. 14 ust. 3 u.ochr.pr.lok. w powiązaniu konstytucyjną zasadą ochrony praw lokatorów, określoną w art. 75 Konstytucji RP, o której była już mowa wyżej, dostarczają argumentów za przyjęciem takiej wykładni powołanego przepisu, w którym sąd powinien przejawiać z urzędu inicjatywę dowodową w celu ustalenia przesłanek przyznania lokalu socjalnego, w tym ustalenia przesłanek obligatoryjnego przyznania lokalu socjalnego, określonych w art. 14 ust. 4 u.ochr.pr.lok., a obowiązek taki spoczywa na sądzie również w przypadku biernej postawy stron w procesie i braku inicjatywy dowodowej z ich strony.

Tym samym sąd w procesie o eksmisję ma obowiązek poczynienia z urzędu ustaleń, czy zachodzą przesłanki do otrzymania lokalu socjalnego, przynajmniej w minimalnym zakresie, jakim powinno być ustalenie numeru Pesel osoby pozwanej w procesie o eksmisję.

W konsekwencji należy przychylić się do stanowiska Skarżącego, że w analizowanej sprawie, w świetle przepisów art. 15 ust. 4 w zw. z art. 15 ust. 1 oraz art. 14 ust. 3 w zw. z art. 14 ust. 4 u.ochr.pr.lok., Sąd Rejonowy przed wydaniem wyroku zaocznego uwzględniającego powództwo w sprawie o opróżnienie lokalu mieszkalnego, miał obowiązek z urzędu przeprowadzić obligatoryjne postępowanie dowodowe celem ustalenia sytuacji osobistej i majątkowej Pozwanej, czego jednak zaniechał.

Wprawdzie w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku zaocznego wskazano, że Sąd Rejonowy w dacie zamknięcia rozprawy nie miał stosownej wiedzy na temat sytuacji osobistej i majątkowej, i dlatego w zaskarżonym orzeczeniu nie przyznano Pozwanej prawa do lokalu socjalnego. Należy jednak zwrócić uwagę, że Sąd Rejonowy w analizowanej sprawie nie podjął żadnych czynności zmierzających do ustalenia choćby numeru Pesel Pozwanej, a która to informacja pozwoliłaby Sądowi Rejonowemu powziąć wiedzę na okoliczność wieku Pozwanej, a w dalszej kolejności pozwoliłaby ustalić, że Pozwana na moment wydania zaskarżonego orzeczenia pozostawała w wieku uprawniającym ją do pobierania świadczeń emerytalnych.

W kontekście powyższego, nie ma wątpliwości, że Sąd Rejonowy przy wydaniu zaskarżonego wyroku zaocznego dopuścił się uchybień powyższych przepisów. Uchybienia te należy jednocześnie w okolicznościach niniejszej sprawy ocenić w kategorii rażących, a to z tego względu, że na mocy zaskarżonego orzeczenia Pozwana została pozbawiona prawa do lokalu socjalnego, który niewątpliwie się jej należy z racji swojej sytuacji życiowej (jest emerytką i osobą z niepełnosprawnością).

Doszło tym samym również do naruszenia prawa do odpowiednio ukształtowanej procedury sądowej zgodnie z wymogami sprawiedliwości i jawności, wyrażonej w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP jako prawo do sądu.

W analizowanej sprawie spełniona została również przesłanka ogólna, o której mowa w art. 89 § 1 in pńncipio u.SN. (...)

SN w analizowanej sprawie nie miał wątpliwości, że zaniechanie przez Sąd Rejonowy należytej weryfikacji sytuacji osobistej i majątkowej Pozwanej w sytuacji, gdy podstawę materialną powództwa stanowiły w tym przypadku przepisy ustawy o ochronie praw lokatorów, prowadziło do zaburzenia istniejących stosunków społecznych, a w konsekwencji doprowadziło do sytuacji, w której Sąd Rejonowy nie przyznał Pozwanej prawa do lokalu socjalnego mimo, że w świetle przepisów prawa spełniała ona na moment wydania zaskarżonego orzeczenia kryteria do jego otrzymania. Z punktu widzenia zasad słuszności nie do zaakceptowania jest sytuacja, w której strona pozwana na mocy orzeczenia sądowego zostaje pozbawiona przysługującej jej ochrony prawnej wskutek zaniechania przeprowadzenia przez sąd stosownego postępowania dowodowego.

Doszło zatem w niniejszej sprawie do naruszenia zasady demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej w rozumieniu art. 89 § 1 in principio u.SN.

(...) Od wydania zaskarżonego wyroku zaocznego upłynęło ponad 11 lat. W ocenie SN zasady oraz prawa człowieka i obywatela określone w Konstytucji RP, a przede wszystkim art. 75 Konstytucji RP, przemawiają za wydaniem orzeczenia, o jakim mowa w art. 91 § 1 u.SN. W ocenie SN, sytuacja prawna wywołana zaskarżonym wyrokiem zaocznym - związana z bezprawnym pozbawieniem Pozwanej prawa do lokalu socjalnego - jest możliwa do weryfikacji i odwrócenia, nie prowadząc jednocześnie do nieprzewidywalnych skutków materialnoprawnych.

IV.511.76.2024