RPO: dziecku z autyzmem odebrano w szpitalu mówik. Jest interwencja

• Rzecznik Praw Obywatelskich interweniował po zgłoszeniu, że dziecku w spektrum autyzmu odebrano urządzenie do komunikacji – mówik, co może naruszać jego godność
• RPO podkreślił, że osoby w spektrum często korzystają z komunikacji alternatywnej (AAC), a jej ograniczanie jest sprzeczne z prawami pacjenta
• Konsultant krajowa ds. psychiatrii dzieci i młodzieży, dr Aleksandra Lewandowska, zadeklarowała włączenie tematu AAC do programu specjalizacji i rozmów z konsultantami wojewódzkimi
• Zapowiedziano współpracę z Radą Osób z Niepełnosprawnościami, by opracować praktyczne rekomendacje i dobre praktyki w zakresie komunikacji wspomagającej

W kwestii komunikacji alternatywnej jest wiele do zrobienia

Mówik to specjalna aplikacja do komunikacji alternatywnej (AAC) dla osób, które mają trudności z porozumiewaniem się za pomocą mowy. Działa w prosty sposób: użytkownik wybiera na ekranie obrazki lub symbole przedstawiające słowa, a aplikacja odczytuje je na głos. Można tworzyć własne tablice, dodawać zdjęcia i nagrania, dzięki czemu mówik pozwala wyrażać potrzeby, emocje i myśli w codziennych sytuacjach.

30 października 2025 r. Marcin Wiącek w dwóch pismach skierowanych do konsultant krajowej w dziedzinie psychiatrii dzieci i młodzieży dr n. med. Aleksandry Lewandowskiej i konsultant krajowej w dziedzinie pielęgniarstwa psychiatrycznego dr n. med. Nadziei Sołowiej poinformował o zgłoszeniu dotyczącym odebrania dziecku właśnie takiego urządzenia.

RPO zwrócił uwagę, że na oddziałach psychiatrii dziecięco-młodzieżowej często mogą pojawiać się pacjenci, którzy korzystają z systemów komunikacji alternatywnej, a odbieranie im takich urządzeń może być uznane za działanie naruszające godność człowieka.

Marcin Wiącek przypomniał również o rekomendacjach z 2018 r., w których komitet ONZ ds. praw osób z niepełnosprawnościami wyraził zaniepokojenie brakiem propagowania środków komunikacji wspomagającej i alternatywnej w Polsce. Rzecznik zwrócił się do konsultantek z prośbą o podniesienie tego tematu w swoich środowiskach.

Jak dotąd odpowiedzi na pismo RPO udzieliła wyłącznie dr Aleksandra Lewandowska. Konsultant krajowa w dziedzinie psychiatrii dzieci i młodzieży zadeklarowała podjęcie tematu komunikacji wspomagającej i alternatywnej  podczas najbliższego spotkania konsultantów wojewódzkich w dz. psychiatrii dzieci i młodzieży, a także uwzględnienie AAC przy kolejnej modyfikacji programu specjalizacji. Przyznała też, że ograniczanie pacjentom dostępu do takich urządzeń jest niezgodne z zasadami etyki zawodowej i z prawami pacjenta.

Dr Aleksandra Lewandowska zwróciła ponadto uwagę na konieczność zaangażowania w rozmowy osób najmocniej zainteresowanych tematem:

„Z dużą otwartością deklaruję współpracę z Radą Osób z Niepełnosprawnościami w celu wspólnego opracowania szczegółowych rekomendacji i dobrych praktyk w tym zakresie. Udział przedstawicieli środowiska osób z niepełnosprawnościami jest niezbędny, aby rekomendacje były realne, praktyczne i oparte na rzeczywistych potrzebach pacjentów”.

Materiał chroniony prawem autorskim - zasady przedruków określa regulamin.