Rośnie liczba nowych zakażeń HIV. Eksperci apelują o krajowy program profilaktyki PrEP

• W Polsce rośnie liczba nowych zakażeń HIV, z ok. 1 500 do 3 000 rocznie. Region Europy Środkowo-Wschodniej należy dziś do trzech obszarów niekontrolowanej epidemii AIDS
• Polska spełnia kluczowe cele UNAIDS w zakresie leczenia, lecz wciąż pozostaje w tyle w diagnostyce. Nawet 20 proc. zakażonych nie wie o swoim zakażeniu
• Eksperci apelują o uruchomienie publicznego programu profilaktyki PrEP, który mógłby ograniczyć transmisję HIV i zmniejszyć koszty leczenia

Testowanie – najsłabsze ogniwo walki z HIV w Polsce

Na całym świecie z wirusem HIV żyje ok. 40 milionów osób, a każdego roku dochodzi do 1,3 miliona nowych zakażeń. Jak wygląda sytuacja w Polsce?

- Do 2019/2022 roku w Polsce diagnozowaliśmy około 1500 zakażeń HIV rocznie. W ostatnich latach liczba ta się podwoiła do 3 tysięcy. Na leczeniu antyretrowirusowym jest w tej chwili ponad 20 tysięcy osób, ta liczba także się zwiększyła po wybuchu wojny w Ukrainie. To była naprawdę duża pomoc ze strony Polski, że nasz system zaoferował bezpłatne leczenie ponad 3 tysiącom osób z Ukrainy. Nasz region jest w tej chwili obszarem niekontrolowanej epidemii AIDS. Takie regiony są w tej chwili trzy. Jednym z nich jest Afryka Subsaharyjska, gdzie od lat są wdrażane programy profilaktyki i testowania i tam liczba zakażeń powoli się zmniejsza. Nadal region pozostaje kluczowy, jeśli chodzi o epidemię HIV. Kolejne regiony to Ameryka Południowa i właśnie Europa Środkowo-Wschodnia. Tylko w regionie Europy Środkowo-Wschodniej z HIV żyje 1,5 miliona osób - zwrócił uwagę prof. Miłosz Parczewski, konsultant krajowy w dziedzinie chorób zakaźnych.

Celem programu UNAIDS (The Joint United Nations Programme on HIV and AIDS) jest osiągnięcie sytuacji, w której 95 proc. osób zakażonych będzie świadomych swojego statusu, 95 proc. świadomych - objętych leczeniem, a 95 proc. leczonych - utrzyma niewykrywalny poziom wiremii. W Polsce przez lata liczba zakażeń utrzymywała się na stabilnym poziomie, ale ostatnio ich wzrost przyspiesza.

- Polska spełnia trzeci warunek UNAIDS. Praktycznie wszystkie osoby ze zdiagnozowanym zakażeniem są leczone i nie zakażają. Leczenie antyretrowirusowe zapobiega nowym transmisjom całkowicie, jeśli chodzi o kontakt seksualny i prawie całkowicie na linii matka-dziecko. Istotnie redukuje też ryzyko w innych sytuacjach np. w przypadku zakłóć. W Polsce niestety wciąż odstajemy w obszarze diagnozowania - przyznał prof. Parczewski.

18 do 20 proc. żyjących z zakażeniem nie wie o swoim zakażeniu. Osoby te nie mają zatem szansy na uzyskanie skutecznego leczenia. Należy w związku z tym poprawić testowanie na poziomie POZ, w warunkach domowych i promować testy do samodzielnego testowania. W 2025 r. lekarze rodzinni uzyskali możliwość zlecania testu na HIV, ale trudno jeszcze dziś ocenić jak to rozwiązanie działa w praktyce.

Koszty programu PrEP niższe niż koszty leczenia osób zakażonych HIV

Trwają prace nad opracowaniem Krajowego Programu Profilaktyki Przedekspozycyjnej. Profilaktyka przedekspozycyjna (PrEP) to interwencja z zastosowaniem leków antyretrowirusowych, która pozwala na redukcję ryzyka transmisji HIV. Zastosowanie PrEP pozwala na jego redukcję na poziomie 86-95 proc. 

- Polska potrzebuje Krajowego Programu Profilaktyki Przedekspozycyjnej. W tej chwili jest ona dostępna wyłącznie prywatnie. Nie mamy też poradni, które prowadziłyby taką profilaktykę. Rozmowy z MZ o stworzeniu Krajowego Programu Profilaktyki Przedekspozycyjnej są na bardzo zaawansowanym etapie. Publiczne finansowanie takich programów nie jest wcale dużym kosztem. Koszt leku w ramach PrEP to około 200 zł, tymczasem leczenie antyretrowirusowe osoby już zakażonej to ponad 2 tysiące zł miesięcznie - zwrócił uwagę prof. Miłosz Parczewski, konsultant krajowy w dziedzinie chorób zakaźnych.

Jak podkreślił programy PrEP to w wielu krajach standard, a Polska powinna dążyć do tego, by objąć profilaktyką ok. 10-20 tysięcy osób.

Materiał chroniony prawem autorskim - zasady przedruków określa regulamin.