Rewolucji dla pacjentów nie będzie? Porada optometrysty - tak, ale bez wystawienia recepty na okulary

• Jest pozytywna rekomendacja prezesa AOTMiT w sprawie oceny zasadności zakwalifikowania porady optometrysty jako świadczenia gwarantowanego z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (AOS)
• Jednak zaskoczenie. AOTMiT, udzielając rekomendacji, wskazała, że uprawnienie do wystawiana zleceń na szkła okularowe dotyczy tylko lekarzy okulistów
• W opinii zarządu Polskiego Towarzystwa Optometrii i Optyki taki zapis w rekomendacji „stoi w fundamentalnej sprzeczności z celem opiniowanej zmiany i w praktyce niweczy jej pozytywny wpływ na system ochrony zdrowia”
• Wprowadzenie porady optometrysty do świadczeń gwarantowanych miało skrócić kolejki do okulistów w AOS
• Utrzymanie uprawnień do wypisywania zleceń na szkła okularowe tylko dla lekarzy eksperci AOTMiT motywują m.in. "zauważalnym potencjałem do nadużyć finansowych związanych z dotychczasową organizacją gabinetów optycznych zatrudniających optometrystów"

Wystawianie zlecenia na szkła okularowe. Uprawnienie tylko dla okulistów?

Prezes Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji, choć wprowadzenie porady optometrysty "na NFZ" uważa za zasadne, nie rekomenduje jednocześnie zawarcia w niej procedury wypisania przez optometrystę refundowanej recepty na szkła okularowe lub soczewki.

Zgodnie z zakresem czynności zawodowych optometrysta planuje i wykonuje badania narządu wzroku, dobiera i aplikuje soczewki okularowe, prowadzi działania profilaktyczne i edukacyjne oraz kieruje pacjenta do okulisty w przypadku wykrycia odstępstw od norm. Nie posiada prawa do stawiania diagnozy lekarskiej ani prowadzenia leczenia.

W rekomendacji AOTMiT przywołuje uwagi ekspertów klinicznych dotyczące wprowadzenia nowego świadczenia wskazujące na "zasadność utrzymania kompetencji zawodowych związanych z wydawaniem zlecenia na wyroby medyczne okulistyczne (...) wyłącznie przez lekarza posiadającego specjalizację w dziedzinie okulistyki".

Po opublikowaniu rekomendacji 31 października sprzeciw wobec tej części jej zapisów przedstawił w piśmie do prezesa AOTMiT zarząd Polskiego Towarzystwa Optometrii i Optyki (PTOO) zrzeszającego optometrystów. Zwraca się do prezesa Agencji o weryfikację stanowiska.

W opinii zarządu Polskiego Towarzystwa Optometrii i Optyki zapis w rekomendacji "stoi w fundamentalnej sprzeczności z celem opiniowanej zmiany i w praktyce niweczy jej pozytywny wpływ na system ochrony zdrowia". 

Optometryści od dawna zabiegali o to, by w swoich gabinetach mogli udzielać porad i wystawiać recepty "na NFZ" na refundowane szkła okularowe i soczewki. Głównym celem włączenia ich do świadczeń finansowanych ze środków publicznych jest usprawnienie przepływu pacjentów oraz skrócenie kolejek do specjalistycznego leczenia okulistycznego. Pacjenci mieli udawać się do optometrysty bez skierowania po dobór okularów i soczewek. 

Kiedy do okulisty, kiedy do optometrysty

Optometrystów proponujących zmiany w systemie opieki nad pacjentami okulistycznymi wspierał konsultant krajowy w dziedzinie okulistyki prof. Marek Rękas. - Z doświadczenia okulistów wynika, że co najmniej 30 proc. pacjentów zgłasza się do nich celem doboru szkieł okularowych. Tym mogą zająć się optometryści, a uwolniony czas okuliści będą mogli przeznaczyć dla pacjentów z chorobami oczu - mówił Rynkowi Zdrowia, zapowiadając rewolucyjne zmiany dla pacjentów.

Jak podała AOTMiT, zgodnie z przedstawionym i przygotowanym przez konsultanta opisem w karcie świadczenia opieki zdrowotnej [KŚOZ] porada optometryczna skierowana miałaby być do pacjentów odczuwających pogorszenie jakości widzenia. Jeżeli podczas badania zostaną stwierdzone nieprawidłowości związane ze stanem refrakcji, funkcji widzenia czy widzenia obuocznego, optometrysta miałby możliwość dobrania optymalnej korekcji okularami, soczewkami kontaktowymi, czy innymi pomocami wzrokowymi.

Natomiast jeśli podczas badania zostaną wykryte nieprawidłowości sugerujące możliwość wystąpienia zmian patologicznych w narządzie wzroku lub mogące mieć wpływ na ogólny stan zdrowia pacjenta, optometrysta wystawi skierowanie na konsultację okulistyczną. 

Nowe rozwiązanie dotyczące opieki nad pacjentami "na NFZ" wymagającymi doboru szkieł okularowych jest możliwe do rozważenia, odkąd optometrysta został uznany za zawód medyczny w oparciu o uchwaloną 2023 r. ustawę o niektórych zawodach medycznych. Natomiast w rozporządzeniu Ministra Zdrowia do tej ustawy w sprawie szczegółowego wykazu czynności zawodowych osób wykonujących niektóre zawody medyczne wymienione zostały czynności, jakie może wykonywać optometrysta.

Następnie nowelizacja ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych z sierpnia br. (dotycząca reformy szpitali) wprowadziła możliwość wystawiania skierowania do okulisty, w ramach ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, przez optometrystę. Ponadto katalog świadczeń specjalistycznych udzielanych bez skierowania poszerzono o poradę optometrysty.

Optometryści zlecenia na okulary na wystawią. "Potencjał do nadużyć"

O tym jednak, czy celowe jest wprowadzenie świadczenia "porada optometrysty" do koszyka świadczeń gwarantowanych, zdecyduje Ministerstwo Zdrowia. Ocenę zasadności świadczenia ministerstwo zleciło AOTMiT 3 lipca.

Eksperci kliniczni poproszeni przez Agencję o opinię na temat wprowadzenia optometrystów do systemu opieki zdrowotnej "na NFZ" wskazywali na zwiększenie dostępu do świadczeń gwarantowanych w zakresie opieki okulistycznej, możliwe skrócenie kolejek do poradni okulistycznych oraz zwiększenie rozpowszechnienia profilaktyki chorób oczu.

Odnosząc się do możliwych negatywnych skutków - jak czytamy w rekomendacji - podkreślali ograniczone kompetencje zawodowe optometrystów, ryzyko błędów medycznych związanych z niewłaściwą diagnozą oraz wzrost wydatków płatnika z tytułu refundacji wyrobów medycznych wydawanych na zlecenie.

Eksperci wskazali także na potrzebę - ich zdaniem - utrzymania ograniczenia uprawnień do wydawania zlecenia na wyroby medyczne okulistyczne wyłącznie do lekarzy posiadających specjalizację w dziedzinie okulistyki.

„Motywuje się to zauważalnym potencjałem do nadużyć finansowych związanych z dotychczasową organizacją gabinetów optycznych zatrudniających optometrystów oraz znaczącymi wydatkami z tytułu refundacji wyrobów wydawanych na zlecenie” - zaznaczył prezes AOTMiT w rekomendacji.

Zarząd Polskiego Towarzystwa Optometrii i Optyki w piśmie skierowanym do Prezesa AOTMiT zwraca uwagę, że raport Agencji, opisując proponowane warunki realizacji świadczenia, słusznie identyfikuje konieczność wprowadzenia zmian legislacyjnych, w tym nowelizacji rozporządzenia w sprawie wykazu wyrobów medycznych wydawanych na zlecenie, w celu umożliwienia optometrystom wystawiania zleceń na optyczne wyroby medyczne.

- Rekomendacja Prezesa, motywowana m.in. potencjalnymi nadużyciami, stoi w sprzeczności z wnioskami zawartymi w raporcie analitycznym Agencji - przekonują optometryści.

Wycena porady optometrysty. PTOO: nie 107 a 170 zł

Jak argumentują, pozostawienie uprawnień do wydawania zleceń wyłącznie w gestii lekarzy okulistów spowoduje, że system nie zostanie usprawniony.

Pacjent, który odbędzie finansowaną ze środków publicznych poradę optometryczną, i tak będzie musiał ponownie zapisać się do lekarza okulisty - blokując kolejkę - tylko po to, by uzyskać refundację na zalecone wyroby medyczne. Zasadność nadania optometrystom uprawnień do zlecania wyrobów medycznych była jasno wskazana jako kluczowy element świadczenia - argumentuje PTOO.

Zastrzeżenia PTOO budzi też proponowana wycena świadczenia (ok. 107 zł za poradę podstawową i 77 zł za kontrolną) oraz zakładany czas jej trwania (odpowiednio ok. 23 i 17 minut).

W opinii PTOO minimalny czas niezbędny na rzetelne przeprowadzenie badania to 30 minut, a koszt jednostkowy badania podstawowego powinien wynosić 130 zł oraz 80 zł za wizytę kontrolną.

Według PTOO w analizie AOTMiT zostały uwzględnione cenniki i czas badań z dużych, sieciowych salonów optycznych. - Usługi te często ograniczają się jedynie do badania refrakcji (doboru okularów), a nie obejmują pełnego zakresu świadczenia gwarantowanego, opisanego w KŚOZ, tj. badania w lampie szczelinowej czy przesiewowej oceny dna oka - twierdzi PTOO.

Materiał chroniony prawem autorskim - zasady przedruków określa regulamin.