Rewolucja we wsparciu dla niepełnosprawnych od 2026 r. Co znaczą kody 01-U, 05-R, 10-N?

4 dni temu 17

Od 2026 r. o rodzaju i poziomie wsparcia będą decydować symbole w orzeczeniach
Nowy system orzekania ma ujednolicić zasady i doprecyzować potrzeby osób z niepełnosprawnościami
Kody będą wpływać na dostęp do usług opiekuńczych, transportu i kart parkingowych
Dwa orzeczenia o tym samym stopniu niepełnosprawności mogą skutkować różnym zakresem pomocy, jeśli zawierają inne kody

Nowy system orzekania w 2026 roku

Od 2026 r. system orzekania o niepełnosprawności zostanie gruntownie przebudowany.

Jak podaje Infor.pl, zmiany wynikają z konieczności ujednolicenia zasad, doprecyzowania kryteriów oceny oraz powiązania orzeczeń z katalogiem konkretnych form pomocy.

Do tej pory samo posiadanie orzeczenia często nie mówiło wiele o zakresie rzeczywistych potrzeb osoby z niepełnosprawnością. Od przyszłego roku ma się to zmienić.

Zmiana wprowadza większą precyzję w określaniu rodzaju dysfunkcji, m.in. za pomocą symboli takich jak:

01-U,
05-R,
06-E czy
10-N.

Każdy z nich opisuje charakter trudności zdrowotnych, a tym samym ma jednoznacznie wskazywać, jakie wsparcie powinno być zapewnione osobie z niepełnosprawnością.

Nowy system ma też ograniczyć rozbieżności w orzekaniu w różnych częściach kraju i ułatwić instytucjom publicznym - od MOPS po ZUS i PFRON - automatyczne dopasowanie form pomocy do potrzeb.

Jak kody wpłyną na świadczenia i ulgi w 2026?

W 2026 r. symbole umieszczone na orzeczeniu będą kluczowe przy ustalaniu prawa do szeregu świadczeń i usług. Według informacji w serwisie Infor.pl, od kodów ma zależeć m.in. świadczenie wspierające. Kody wskazujące na ograniczenia ruchowe, neurologiczne czy związane z percepcją mogą skutkować przyznaniem wyższej punktacji, a w konsekwencji wyższej kwoty świadczenia.

Wraz z ujednoliceniem orzekania samorządy zyskają podstawę do kierowania usług asystenta osobistego lub opiekuna właśnie na podstawie symboli wpisanych do orzeczenia. Przykładowo, osoby ze znacznym ograniczeniem mobilności (np. z kodem ruchowym 05-R) będą mogły liczyć na priorytetowy dostęp do wsparcia w codziennych czynnościach czy przemieszczaniu się.

Symbole związane z ograniczeniami ruchu i neurologicznymi (kod 10-N) staną się też jednym z ważniejszych elementów przy rozpatrywaniu wniosków o kartę parkingową oraz finansowane przez gminy przewozy specjalistyczne.

Dopłaty do sprzętu rehabilitacyjnego, likwidacji barier architektonicznych, turnusów rehabilitacyjnych czy technologii wspomagających również będą zależały od kodów. PFRON ma korzystać z nich jako z czytelnej informacji, jakie potrzeby wynikają z danego rodzaju niepełnosprawności.

W praktyce oznacza to, że dwa orzeczenia o tym samym stopniu niepełnosprawności, ale z różnymi symbolami, mogą skutkować zupełnie innym zakresem realnej pomocy.

Symbole, które warto znać

Infor.pl podaje szczegółowe objaśnienia kodów, które od 2026 r. będą miały największe znaczenie dla procesu przyznawania wsparcia. Oto najważniejsze z nich:

01-U – upośledzenie umysłowe/niepełnosprawność intelektualna - symbol oznacza trudności w uczeniu się i funkcjonowaniu intelektualnym; kod ten będzie istotny przy ubieganiu się o indywidualne nauczanie, wsparcie w edukacji czy dostęp do usług asystenckich,
05-R – upośledzenie narządu ruchu - kod dotyczy osób z ograniczeniem mobilności, chorobami ortopedycznymi, po urazach lub amputacjach; ten symbol ma szczególne znaczenie przy przyznawaniu karty parkingowej, transportu specjalistycznego i dopłat do sprzętu wspierającego poruszanie się,
06-E – epilepsja - kod wskazuje na występowanie napadów padaczkowych, które mogą wpływać na możliwość samodzielnego funkcjonowania i pracy; symbol może decydować o dostępie do usług opiekuńczych,
10-N – choroby neurologiczne - symbol obejmuje szeroką grupę schorzeń, takich jak stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona, neuropatie czy zaniki mięśniowe; symbol ma istotne znaczenie dla uzyskania wsparcia w codziennym funkcjonowaniu, korzystania z rehabilitacji czy finansowania sprzętu.

To zaledwie kilka najczęstszych symboli, jakie mogą znaleźć się na orzeczeniu o niepełnosprawności.

Jeśli na orzeczeniu widzisz inny kod i zastanawiasz się, z jakich ulg i przywilejów będziesz mógł skorzystać, najlepiej szukaj informacji u źródła - na stronach internetowych MOPS i PFRON, w materiałach Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej i w powiatowych zespołach ds. orzekania o niepełnosprawności.