Rewolucja dla osób z niepełnosprawnościami: Rząd szykuje ustawę o asystencji osobistej, która zmieni życie tysięcy Polaków

Obecnie osoby z niepełnosprawnościami korzystają z usług asystenckich w ramach projektów czasowych, które nie zapewniają pełnej dostępności ani przewidywalności wsparcia. To oznacza, że w praktyce nie każda osoba potrzebująca wsparcia miała możliwość z niego skorzystania. Brak systemowych regulacji sprawiał, że dostępność asystentów osobistych była w dużym stopniu losowa, zależna od decyzji lokalnych urzędów czy fundacji. Projekt ustawy, który trafi na obrady rządu już w tym tygodniu, ma zakończyć te nierówności i wprowadzić ramy prawne gwarantujące dostępność usług asystenckich dla wszystkich potrzebujących.

„Ustawa o Asystencji Osobistej osób z niepełnosprawnościami w najbliższy wtorek staje na Radzie Ministrów! To ważny będzie dzień” – podkreślił na platformie X wiceminister Łukasz Krasoń, podkreślając, że projekt od dawna budził zainteresowanie i emocje zarówno wśród osób z niepełnosprawnościami, jak i w administracji państwowej.

Projekt ustawy w drodze na Radę Ministrów – co dokładnie zmieni w życiu osób z niepełnosprawnościami?

Projekt ustawy przygotowany przez biuro pełnomocnika rządu ds. osób niepełnosprawnych przewiduje, że z usług osobistego asystenta będzie mogła bezpłatnie skorzystać każda osoba z niepełnosprawnością w wieku od 13 do 65 lat. To ogromny krok w kierunku ujednolicenia wsparcia i wprowadzenia minimalnych standardów w całym kraju.

Miesięczny wymiar godzin asystencji oraz zakres wsparcia będą ustalane indywidualnie przez specjalnie powołany zespół, co pozwoli dopasować pomoc do faktycznych potrzeb danej osoby. W praktyce oznacza to:

• dla osób w wieku 18–65 lat minimalna liczba godzin asystencji wynosi 20, maksymalnie – docelowo 240 godzin (w pierwszym roku 200, w drugim – 220),
• dla osób w wieku 13–18 lat minimalna liczba godzin asystencji wynosi 20, maksymalnie – 80 godzin miesięcznie.

Tak szeroki zakres wsparcia obejmuje nie tylko czynności codzienne, ale również aktywności społeczne, edukacyjne i zawodowe. Projekt ustawy zakłada, że wsparcie asystenta będzie indywidualnie dopasowane, co pozwoli osobom z niepełnosprawnościami zachować maksymalną samodzielność przy jednoczesnym bezpieczeństwie i poczuciu wsparcia.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Kim będzie mógł zostać asystent osobisty? Nowe wymagania i rejestracja

Zgodnie z regulacjami przygotowanymi przez resort rodziny, asystentem osobistym może zostać osoba pełnoletnia, która spełni szereg wymogów formalnych. Warunki te mają na celu zapewnienie wysokiej jakości wsparcia oraz bezpieczeństwa osób korzystających z usług asystentów.

Aby zostać asystentem osobistym, kandydat musi między innymi:

• ukończyć szkolenie dla asystentów osobistych,
• ukończyć szkolenie z zakresu pierwszej pomocy i ewakuacji osób z niepełnosprawnościami,
• przejść indywidualny instruktaż udzielania wsparcia konkretnej osobie,
• nie być spokrewnionym z osobą, którą miałby wspierać,
• spełniać inne formalne wymogi ustawowe, w tym wymogi dotyczące niekaralności,
• zostać wpisany do rejestru asystentów osobistych.

Dzięki tym rygorom zarówno osoby korzystające z usług, jak i rodziny mogą mieć pewność, że wsparcie będzie profesjonalne i rzetelne. System rejestracji oraz obowiązkowe szkolenia mają wyeliminować ryzyko sytuacji, w których asystent nie jest odpowiednio przygotowany do wsparcia osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności.

Zakres wsparcia – co będzie mogła robić osoba korzystająca z usług asystenta?

Nowa ustawa szczegółowo określa, jakie formy wsparcia może udzielać asystent osobisty osoby z niepełnosprawnością. Zakres jest szeroki i obejmuje zarówno codzienne czynności, jak i te bardziej specjalistyczne:

1. czynności związane z higieną osobistą,
2. czynności medyczne zlecone przez lekarza,
3. czynności domowe,
4. pomoc w przemieszczaniu się,
5. wsparcie w komunikowaniu się z innymi osobami,
6. wsparcie w pracy,
7. wsparcie w podejmowaniu aktywności społecznych.

Dzięki tak szerokiemu wachlarzowi usług ustawa ma realny potencjał do podniesienia jakości życia tysięcy osób z niepełnosprawnościami w całym kraju.

Historia i dyskusje wokół projektu – od grudnia 2024 do Rady Ministrów

Projekt ustawy o asystencji osobistej osób z niepełnosprawnościami został opublikowany w grudniu 2024 roku, po wielu miesiącach intensywnych prac międzyresortowych. W toku przygotowań zgłoszono wiele zastrzeżeń, głównie ze strony Ministerstwa Finansów, które wskazywało na potencjalne skutki budżetowe proponowanych rozwiązań.

Ostatecznie, po wielomiesięcznych konsultacjach, projekt został przyjęty przez Stały Komitet Rady Ministrów pod koniec września 2025 roku. To pozwoliło skierować dokument do obrad rządu, które odbędą się już we wtorek. Jak zaznacza wiceminister Krasoń, proces legislacyjny był wymagający i szczegółowy, ponieważ ustawa wprowadza całkowicie nowy system wsparcia, który wcześniej nie funkcjonował w ujęciu ogólnokrajowym.

Sejm i prezydencki projekt ustawy – kolejne kroki legislacyjne

Równolegle w Sejmie procedowany jest również prezydencki projekt ustawy o asystencji osobistej osób z niepełnosprawnościami. Projekt trafił w październiku 2024 roku do Komisji Polityki Społecznej i Rodziny i przewiduje, że usługa będzie dostępna w każdym powiecie dla osób powyżej 18 lat. Finansowanie ma pochodzić w całości z budżetu państwa, a zakres godzin wsparcia miesięcznie będzie wynosił od 40 do 200 godzin.

Dzięki tym równoległym działaniom, zarówno rządowym, jak i prezydenckim, wkrótce możliwe będzie wprowadzenie kompleksowego i systemowego wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami. Oznacza to nie tylko większą dostępność usług, ale również pewność finansowania i ujednolicone standardy wsparcia w całym kraju.