Przeżyła 117 lat pobijając rekord. Jej dietę wyróżniał jeden produkt. Sięgała po niego trzy razy dziennie

• Czy wiesz, jak jedzenie wpływa na twoje zdrowie? Sprawdź to w Narodowym Teście Żywienia
• Więcej informacji znajdziesz na stronie głównej Onet

Badanie, przeprowadzone przez zespół naukowców pod kierunkiem dr. Manela Estellera z Instytutu Badawczego Josepa Carrerasa w Barcelonie, rzuca nowe światło na proces starzenia się i zdrowego życia, także w zaawansowanym wieku. Maria Branyas Morera chętnie poddawała się testom, dzięki czemu, być może, nauka jest coraz bliżej odkrycia zagadki długowieczności.

— Była osobą zawsze gotową do współpracy — wspomina Esteller, który miał okazję pracować z superstulatką.

Branyas zyskała miano najstarszej żyjącej osoby w Hiszpanii w 2023 r. wyprzedzając wiekiem Anę Velę-Rubio, inną hiszpańską superstulatkę.

Wygrana na genetycznej loterii i zdrowy styl życia

Naukowcy przeanalizowali próbki krwi, śliny, moczu i kału Branyas, porównując jej genom z genomami 75 innych kobiet z Półwyspu Iberyjskiego. Okazało się, że badana była wyjątkowa nie tylko dzięki genetycznym predyspozycjom, ale też stylowi życia.

— Od samego początku sprzyjało jej szczęście, a przez całe życie dokładała do tego dodatkowe plusy — podkreśla Esteller.

Okazuje się, że badana długowieczności była wynikiem genetyki, a druga połowa — zdrowego trybu życia. Branyas unikała alkoholu i papierosów, regularnie spacerowała, utrzymywała umiarkowaną aktywność fizyczną, a jej dieta bazowała na oliwie z oliwek i innych elementach kuchni śródziemnomorskiej. Co ciekawe, superstulatka codziennie spożywała trzy porcje jogurtu.

Naukowcy podejrzewają, że rytuał związany z jogurtem, wraz z resztą zbilansowanej diety, pomógł seniorce utrzymać mikrobiom jelitowy przypominający mikrobiom znacznie młodszej osoby, a przy okazji wpływał na zmniejszał poziom stanów zapalnych.

Geny na straży zdrowia

Analiza genomu Branyas wykazała obecność kilku kluczowych wariantów genów. Wśród nich znalazły się geny związane z funkcją immunologiczną, retencją poznawczą, metabolizmem tłuszczów oraz zdrowiem mózgu i serca. To właśnie te geny mogły odgrywać kluczową rolę w ochronie przed typowymi chorobami wieku podeszłego, takimi jak demencja czy choroby sercowo-naczyniowe.

— Poziom szczegółowości w tym opracowaniu jest niezwykły — ocenia prof. Claire Steves z King’s College London, która nie brała udziału w badaniu. Jak dodaje, analiza ta może stanowić punkt wyjścia do dalszych badań nad genetycznymi i biologicznymi mechanizmami zdrowego starzenia.

— Szukali naprawdę bardzo głęboko i udało im się zbadać szeroki zakres biologicznych mechanizmów starzenia się. W mojej ocenie jest to pierwsza tego typu praca, która została zrobiona tak szczegółowo — mówi.

Zdaniem uczonej konieczne są następne badania podobnego rodzaju, które pozwoliłyby odkryć, czy wyniki Hiszpanki będą powielane u innych superstulatków.

Starzenie się to nie wyrok

Jednym z kluczowych i bardzo optymistycznych wniosków płynących z omawianego badania jest fakt, że zaawansowany wiek nie musi oznaczać złego stanu zdrowia.

— Zły stan zdrowia z powiązany z zaawansowanym wiekiem wcale nie jest nieunikniony. To wynik mechanizmów biologicznych, które możemy zmienić — podkreśla prof Steves. Uzupełnia jednak, że do tego celu może prowadzić wiele różnych ścieżek.

Naukowcy mają nadzieję, że identyfikacja genów i białek związanych z długowiecznością pozwoli na opracowanie leków, które mogłyby wspierać zdrowe starzenie się.

— Naszym celem nie powinno być to, aby wszyscy dożywali 117 lat — uzupełnia badaczka. — Chodzi o to, by skrócić czas, w którym cierpimy na choroby, i maksymalnie wydłużyć okres dobrego zdrowia. I to właśnie zrobiła ta starsza dama.

"To dopiero początek"

Chociaż badanie skupiało się na jednej osobie, jego wyniki otwierają nowe możliwości w badaniach nad starzeniem.

— To dopiero początek — zaznacza dr Esteller. Przyszłe analizy powinny objąć większą grupę superstulatków, by potwierdzić wnioski i lepiej zrozumieć, jakie czynniki — genetyczne i środowiskowe — decydują o długowieczności.

Kim była Maria Branyas Morera?

Hiszpańska superstulatka przyszła na świat 4 marca 1907 r. w San Francisco, w stanie Kalifornia. W wieku ośmiu lat przeniosła się z rodziną do Olotu w hiszpańskiej Katalonii. Podczas podróży dziewczynka doznała urazu błony bębenkowej wskutek upadku, co spowodowało trwałą utratę słuchu w jednym uchu. Do końca życia korzystała z aparatu słuchowego, jednak, jak donoszą osoby z jej otoczenia, było to jedno z doprawdy niewielu jej niedomagań, bo cieszyła się doskonałym zdrowiem.

• Przepis na długowieczność. Rady japońskiego lekarza, który przeżył 105 lat

W wieku 93 lat, w 2000 r., zamieszkała w domu opieki w Olocie. Tam nadal zadziwiała formą, zarówno fizyczną, jak i intelektualną — w wieku 110 lat samodzielnie czytywała prasę. Dyrektorka placówki, Montse Valdayo, w rozmowach z mediami wskazywała Maria każdego dnia przekazuje innym cenną lekcję życia i chętnie dzieli się wspomnieniami. Seniorkę opisała jako "osobę wyjątkowo inteligentną i piękną". Rodzina Marii twierdzi, że przez całe życie cieszyła się dobrym zdrowiem.

Branyas w 2020 r. przeszła COVID-19 stając się najstarszą osobą, która pokonała zakażenie koronawirusem. Rok później czuła się już bardzo dobrze.