Prof. Wolszczan: to niewyobrażalne, że w kraju Kopernika trzeba o to w ogóle walczyć

— Z pewnością decyzja zaprzestania dalszego finansowania toruńskiego radioteleskopu RT-4 przez ministerstwo była zdumiewająca. Nie ma potrzeby powtarzać wszystkich, w większości absolutnie słusznych argumentów za utrzymaniem jego dalszego funkcjonowania, które już pojawiły się w mediach. Chciałbym jednak podnieść jeszcze jeden aspekt tej sytuacji — mówi "Faktowi" prof. Aleksander Wolszczan.

— Jak zareagować na wiadomość, że w ojczyźnie Kopernika, który dokonał fundamentalnej rewolucji naszych poglądów na Wszechświat i świat, w którym żyjemy, największy funkcjonujący w tym kraju instrument astronomiczny może zostać skazany na niebyt? Absolutnie nie do pojęcia! — podkreśla prof. Wolszczan.

Profesor: trzeba szukać nowych źródeł finansowania

— Oczywiście, pocieszające jest, że pod presją opinii publicznej ministerstwo deklaruje możliwość wycofania się z tej decyzji. Ale naprawdę ważny i frustrujący jest fakt, że została ona w ogóle podjęta. Oznacza to, że przyszłość radioteleskopu, a także innych inicjatyw naukowych, jest co najmniej niepewna i ta sytuacja wymaga nowych rozwiązań — mówi "Faktowi" wybitny naukowiec.

— Najbardziej oczywistym kierunkiem jest prywatne finansowanie przez osoby i organizacje, które mają możliwości, by angażować się w takie inicjatywy. Z własnych doświadczeń wiem, że w Polsce tradycja łączenia środków rządowych i prywatnych w celu finansowania nauki jeszcze nie istnieje. Uważam jednak, że stworzenie jej jest absolutnie konieczne, aby uniknąć podobnych sytuacji — dodaje prof. Wolszczan.

Najlepsza ocena, pieniędzy dla RT4 brak. "To zwykła kpina z nauki"

Co to za radioteleskop?

Radioteleskop RT4, zlokalizowany w Obserwatorium Astronomicznym UMK w Piwnicach pod Toruniem, to część międzynarodowej sieci VLBI (Very Long Baseline Interferometry). Umożliwia on niezwykle precyzyjne obserwacje radiowe w globalnej współpracy, m.in. śledzenie obłoków protogwiazdowych czy szybkich błysków radiowych.

Zespół odpowiedzialny za RT4 ostrzega, że bez pieniędzy od 1 stycznia 2026 r. urządzenie przestanie działać. To byłby koniec wieloletnich badań, w których Polacy uczestniczą razem z największymi ośrodkami naukowymi świata.

Sławosz Uznański-Wiśniewski o manipulacji, hejcie i atakach na rodzinę

"Najwyższa ocena, zero pieniędzy"

Choć wniosek o finansowanie uzyskał najwyższą ocenę A w konkursie SpUB, resort nauki odmówił wsparcia. Recenzenci podkreślali, że aparatura jest wpisana na Polską Mapę Infrastruktury Badawczej, a jej dane wykorzystywane są w czołowych projektach astrofizycznych.

Z danych zespołu RT4 wynika, że spośród 186 złożonych wniosków pozytywnie oceniono aż 175, ale środki przyznano tylko 11 projektom. Radioteleskop z Torunia, mimo świetnych recenzji, nie dostał nic. To mogłoby oznaczać przerwanie badań i rozpad zespołów, które od lat współpracują w międzynarodowych projektach.

Sławosz Uznański-Wiśniewski dostanie własną ulicę? Jest petycja w Warszawie

Ministerstwo zmienia ton

Po medialnej burzy resort nauki przesłał do "Faktu" swoje stanowisko. Otrzymaliśmy takie oświadczenie od ministra nauki i szkolnictwa wyższego Marcina Kulaska dotyczące radioteleskopu RT4:

"Nie ma mowy o odrzuceniu wniosku dotyczącego toruńskiego radioteleskopu. Został zaopiniowany pozytywnie i czeka na finansowanie.

Musimy jednak poruszać się w ramach planu finansowego, który w tej chwili uniemożliwia natychmiastowe sfinansowanie wszystkich dobrze ocenionych projektów.

Działamy tak, aby projekt otrzymał finansowanie jeszcze w tym roku" — przekazało biuro prasowe.

/2

HENRYK PRZONDZIONO / Gość Niedzielny / Forum

RT4 to największy radioteleskop w Polsce.

/2

Marcin Bielecki / PAP

Prof. Aleksander Wolszczan jako pierwszy odkrył planety poza Układem Słonecznym i został za to przez wielu nazwany drugim Kopernikiem.