Polska zaostrza przepisy! Obywatelstwo nie dla każdego

• Bądź na bieżąco! Wejdź na stronę główną RMF24.pl

Z roku na rok liczba osób, które otrzymują polskie obywatelstwo, systematycznie rośnie. Według najnowszych danych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, w 2024 roku aż 16 647 osób uzyskało polski paszport. W tej grupie znalazło się 1 514 osób, którym obywatelstwo nadano decyzją prezydenta, 14 828 uznano za obywateli polskich, a 305 odzyskało polskie obywatelstwo w drodze przywrócenia.

Dla porównania, w 2023 roku obywatelstwo otrzymało 12 166 osób, w 2022 roku - 10 122, a w 2021 roku - 7 960. Jeszcze kilka lat temu, w 2018 roku, liczba ta wynosiła zaledwie 5 665. Statystyki wyraźnie pokazują trend wzrostowy, choć - jak zapowiada rząd - już wkrótce może się to zmienić.

Jak można zostać Polakiem? Obowiązują trzy główne ścieżki: nadanie obywatelstwa, uznanie za obywatela oraz przywrócenie obywatelstwa. Każda z nich opiera się na innych przepisach i wymaga spełnienia odmiennych warunków.

• Uznanie za obywatela polskiego dotyczy cudzoziemców, którzy od lat mieszkają w Polsce, są zintegrowani ze społeczeństwem, znają język polski, mają stabilne źródło utrzymania i nie stanowią zagrożenia dla państwa.

Jak wyjaśnia resort spraw wewnętrznych: "O obywatelstwo polskie w drodze uznania za obywatela polskiego mogą ubiegać się cudzoziemcy zamieszkujący w Polsce na podstawie określonych zezwoleń, którzy w toku długoletniego, legalnego pobytu w Polsce, mając zezwolenia na pobyt, zintegrowali się ze społeczeństwem polskim. Znają język polski, mają zapewnione mieszkanie i źródła utrzymania, respektują polski porządek prawny oraz nie stanowią zagrożenia dla obronności lub bezpieczeństwa państwa".

Ta procedura obejmuje także dzieci uznanego, jeśli wyrazi na to zgodę drugi rodzic, a w przypadku dzieci powyżej 16. roku życia - również one same. 

• Nadanie obywatelstwa to z kolei konstytucyjna prerogatywa Prezydenta RP. Nie obowiązują tu żadne sztywne kryteria - to prezydent decyduje, komu i kiedy nadać obywatelstwo, a jego postanowienie jest ostateczne. 

"Sprawy nadania obywatelstwa polskiego nie są rozstrzygane w drodze decyzji administracyjnej, ale szczególnego aktu prawnego - mającego umocowanie w przepisach Konstytucji - jakim jest postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Postanowienie jest ostateczne i jako takie nie podlega zaskarżeniu do innego organu lub sądu. Na podstawie ustawy o obywatelstwie polskim Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej może nadać cudzoziemcowi obywatelstwo polskie na jego wniosek" - wyjaśnia MSWiA.

• Przywrócenie obywatelstwa to możliwość dla osób, które kiedyś miały polskie obywatelstwo, ale je utraciły, najczęściej w wyniku nabycia innego obywatelstwa lub podjęcia służby w obcym państwie. Wniosek o przywrócenie składa się do ministra SWiA, a osoby mieszkające za granicą mogą to zrobić przez konsula.

Szczegółowe warunki nabycia obywatelstwa reguluje ustawa z 2 kwietnia 2009 roku. Najważniejsze kryteria to długość legalnego pobytu w Polsce, znajomość języka na poziomie co najmniej B1 oraz stabilna sytuacja życiowa. 

Przykładowo, o uznanie za obywatela polskiego może starać się cudzoziemiec, który nieprzerwanie mieszka w Polsce co najmniej 3 lata na podstawie zezwolenia na pobyt stały lub rezydenta długoterminowego UE i posiada stabilne źródło dochodu oraz prawo do mieszkania. Dla uchodźców okres ten skrócony jest do 2 lat.

W odpowiedzi na rosnącą liczbę nowych obywateli polskich, zarówno prezydent Karol Nawrocki, jak i Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, przygotowują zmiany w przepisach. Prezydencki projekt zakłada wydłużenie minimalnego okresu pobytu wymaganego do uznania cudzoziemca za obywatela polskiego z trzech do aż dziesięciu lat!

Jak zapowiada wiceszef MSWiA Maciej Duszczyk: Pod koniec października w MSWiA przedstawimy pełny pakiet rozwiązań dotyczących polskiego obywatelstwa, nad którym pracujemy od kilku miesięcy.  Wśród propozycji mają się znaleźć m.in. nowe kryteria dotyczące długości pobytu, wymóg rezydencji podatkowej i wprowadzenie testu na obywatelstwo.

Tak, będziemy proponować zmiany. (...) Będziemy także z panem prezydentem o tych zasadach rozmawiać - zapowiedział minister spraw wewnętrznych Marcin Kierwiński, dodając: Chcemy wprowadzić coś takiego jak test na polskie obywatelstwo, oceniający też poziom asymilacji, poziom znajomości języka polskiego. 

Kierwiński podkreślił też, że w praktyce okres potrzebny do uzyskania obywatelstwa już teraz jest dłuższy niż przepisy mówią. To jest okres nie krótszy niż osiem lat - doprecyzował.