Polacy masowo nadużywają zwolnień lekarskich. Miliony wróciły do ZUS

• W pierwszym półroczu 2025 roku ZUS przeprowadził 227 tys. kontroli zwolnień lekarskich, wstrzymując wypłatę 14,8 tys. zasiłków o łącznej wartości ponad 22,2 mln zł.
• Są dwa rodzaje kontroli: orzekanie przez lekarza ZUS, który ocenia zasadność zwolnienia, oraz kontrola wykorzystywania zwolnienia przez ZUS lub pracodawcę, sprawdzająca, czy osoba nie pracuje lub nie nadużywa czasu chorobowego.
• Podczas zwolnienia można wykonywać tylko zwykłe czynności życia codziennego, np. wizyty u lekarza czy aptece, ale nie można wyjeżdżać na wakacje czy remontować domu.
• Więcej aktualnych informacji znajdziesz na stronie głównej RMF24.pl

W pierwszym półroczu 2025 roku przeprowadzono 227 tysięcy kontroli zwolnień lekarskich, w wyniku których wstrzymano wypłatę 14,8 tysiąca zasiłków na łączną kwotę ponad 22,2 mln złotych. Dodatkowo, obniżono świadczenia po ustaniu zatrudnienia o 128,3 mln złotych. W sumie do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wróciło aż 150,5 mln złotych.

Dla porównania, w analogicznym okresie roku 2024 liczba przeprowadzonych kontroli była jeszcze wyższa i wyniosła 260,8 tysiąca. Wówczas wydano 18,6 tysiąca decyzji, a kwota odzyskanych środków - również z tytułu obniżenia świadczeń po ustaniu zatrudnienia - sięgnęła 117,5 mln złotych.

ZUS podkreśla, że przy podejmowaniu decyzji o kontroli nie ma znaczenia, czy osoba przebywająca na zwolnieniu lekarskim jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę, czy prowadzi własną działalność gospodarczą. Kontrola prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich dotyczy wszystkich osób zgłoszonych do ubezpieczenia chorobowego na jednakowych zasadach.

Osoba korzystająca ze zwolnienia lekarskiego może zostać skontrolowana na dwa sposoby:

• Kontrola orzekania prowadzona przez lekarza orzecznika ZUS - lekarz sprawdza, czy poprawnie została orzeczona niezdolność do pracy, czyli czy lekarz leczący miał podstawy do wystawienia zwolnienia.
• Kontrola wykorzystywania prowadzona przez płatnika zasiłku, czyli przez ZUS lub pracodawcę - w tym przypadku sprawdzane jest, jak osoba wykorzystuje czas chorobowego i czy nie wykonuje w tym czasie innej pracy zarobkowej.

W pierwszym przypadku zapraszamy chorego do lekarza orzecznika, w drugim sprawdzamy, co robi w trakcie "chorobowego". Nawet, jeśli w czasie zwolnienia chory nie musi leżeć to nie oznacza, że ten czas może wykorzystać na dodatkowe wakacje - wyjaśnia Iwona Kowalska-Matis, regionalna rzeczniczka prasowa ZUS na Dolnym Śląsku.

ZUS przypomina, że osoba niezdolna do pracy może wykonywać jedynie zwykłe czynności życia codziennego oraz te, które są związane z jej stanem zdrowia. Oczywiście może pójść do apteki, na badania lub wizytę u lekarza. Nie są to okoliczności, które mogą stanowić podstawę pozbawienia prawa do zasiłku chorobowego - tłumaczy rzeczniczka.

Jednak coraz częściej zdarzają się przypadki, gdy osoby na zwolnieniu lekarskim wyjeżdżają na wakacje, remontują domy lub podejmują inną pracę zarobkową. ZUS nie pozostaje wobec takich sytuacji obojętny. Każda osoba przebywająca na zwolnieniu lekarskim musi się liczyć z możliwością kontroli przeprowadzanej przez ZUS czy pracodawcę - uprawnienie do kontrolowania chorych wynika bezpośrednio z ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa - ostrzega Iwona Kowalska-Matis.

Warto pamiętać, że zarówno przy kontroli orzekania, jak i wykorzystywania, ZUS i pracodawca będą szukać chorego pod adresem widniejącym na zwolnieniu lekarskim. To nie jest adres zameldowania czy zamieszkania, ale adres pobytu podczas orzeczonej niezdolności do pracy. W przypadku zmiany tego adresu, np. przeniesienia się do rodziców na czas choroby, należy w ciągu 3 dni powiadomić o tym zarówno pracodawcę, jak i ZUS.

Czas zwolnienia lekarskiego nie jest okresem, którym ubezpieczony może swobodnie dysponować, jak w przypadku urlopu wypoczynkowego. To czas przeznaczony na odzyskanie zdolności do pracy, regenerację organizmu i ewentualną rehabilitację. Osoba niezdolna do pracy z powodu choroby może podejmować jedynie zwykłe czynności życia codziennego oraz te, które są związane z jej stanem zdrowia, np. wizytę u lekarza, wyjście do apteki czy po podstawowe zakupy spożywcze.

ZUS wskazuje, że do najczęstszych powodów nieprawidłowego wykorzystywania zwolnień lekarskich należą:

• Wykonywanie pracy - legalnie lub nielegalnie - na rzecz innego podmiotu, np. jazda jako taksówkarz, praca w restauracji czy we własnej firmie,
• Wyjazdy wypoczynkowe - zarówno krajowe, jak i zagraniczne,
• Udział w różnego typu zajęciach - takich jak zebrania, narady, szkolenia czy kursy,
• Uczestnictwo w imprezach rodzinnych i kulturalnych - np. wesele, maraton, mecz piłkarski czy lot paralotnią,
• Remonty i prace porządkowe - np. budowanie domu, remontowanie dachu czy malowanie.

Osoby, które niewłaściwie wykorzystują zwolnienie lekarskie, muszą liczyć się z poważnymi konsekwencjami. Wstrzymanie wypłaty zasiłku, obniżenie świadczeń, a nawet konieczność zwrotu już wypłaconych pieniędzy to tylko niektóre z nich. W skali kraju mowa o dziesiątkach milionów złotych, które wracają do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.