Pacjentem w kryzysie samobójczym w karetce. Są wytyczne dla ratowników

1 miesiąc temu 22

Zespoły ratownictwa medycznego mają obowiązek przeprowadzić wstępną ocenę ryzyka samobójczego, zabezpieczyć pacjenta i zapewnić ciągłość opieki, przekazując go do szpitala psychiatrycznego lub placówki z oddziałem psychiatrycznym
Nawet jeśli pacjent zaprzecza wcześniejszym zamiarom samobójczym, zespół ratownictwa powinien traktować sytuację jako potencjalne zagrożenie życia
W odniesieniu do dzieci i młodzieży każde zgłoszenie dotyczące myśli samobójczych należy traktować poważnie. Jeśli pacjent jest pod wpływem substancji psychoaktywnych, konieczna jest hospitalizacja w celu stabilizacji stanu i wykonania badań
Jeśli przeżywasz trudności lub chcesz pomóc osobie zagrożonej samobójstwem, możesz skorzystać z bezpłatnych telefonicznych numerów pomocowych: całodobowo 800 70 2222 - Centrum Wsparcia dla osób dorosłych w kryzysie psychicznym, całodobowo 800 12 12 12 - Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Prawa Dziecka, całodobowo 116 111 - Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży, całodobowo 116 123 - Telefon wsparcia emocjonalnego dla dorosłych

Pacjent w kryzysie samobójczym - do czego zobowiązany jest zespół ratownictwa?

Ratownicy medyczni i personel SOR-ów z racji specyfiki swojej pracy ma częsty kontakt z osobami w kryzysie zdrowia psychicznego po próbie samobójczej - zarówno dziećmi, jak i pacjentami dorosłymi. Środowisko zwróciło się do konsultantki krajowej w dziedzinie psychiatrii dzieci i młodzieży o wskazanie szczegółowych wytycznych dotyczących postępowania w takich przypadkach. Podobne pismo w sprawie pacjentów dorosłych zostało też przez Ministerstwo Zdrowia przekazane do Biura Spraw Zapobiegania Zachowaniom Samobójczym w Instytucie Psychiatrii i Neurologii.

Zespoły ratownictwa medycznego (ZRM) mają obowiązek podjęcia działań zabezpieczających, przeprowadzenia wstępnej oceny ryzyka oraz zapewnienia ciągłości opieki poprzez przekazanie pacjenta do szpitala odpowiedniego ze względu na jego stan zdrowia. W tym przypadku będzie to szpital psychiatryczny lub placówka, która w swoich strukturach posiada oddział psychiatryczny.

W karcie medycznych czynności ratunkowych należy każdorazowo odnotować treść zgłoszenia, wyniki oceny ryzyka, przebieg rozmów ze świadkami lub rodziną, a także decyzję kierownika zespołu ratownictwa medycznego wraz z jej uzasadnieniem.

Co, jeśli pacjent, mimo interwencji zaprzecza wcześniejszym zamiarom samobójczym?

- Gdy pacjent zaprzecza myślom samobójczym po przyjeździe ZRM, należy wskazać, iż wcześniejsza wiarygodna informacja o zamiarze samobójczym nadal nakazuje podejrzewać wysokie ryzyko wystąpienia zachowań samobójczych, niezależnie od późniejszego zaprzeczenia - podkreśla Ministerstwo Zdrowia.

W takich przypadkach pacjent powinien zostać przewieziony do odpowiedniego szpitala. Wyjątkiem są sytuacje, gdy jednocześnie występują następujące czynniki:

brak aktualnych myśli/planu/zamiaru/środków;
obecność silnych czynników ochronnych i natychmiastowa opieka osoby dorosłej/rodziny;
możliwość natychmiastowej konsultacji psychiatrycznej/psychologicznej w warunkach ambulatoryjnych;
brak intoksykacji i ciężkich objawów psychicznych;
decyzja potwierdzona telekonsultacją z lekarzem (preferencyjnie psychiatrą).

W sytuacji, gdy pacjent znajduje się pod wpływem alkoholu lub innych substancji psychoaktywnych, stan odurzenia zwiększa ryzyko zachowań niepożądanych i uniemożliwia lub utrudnia dokonanie oceny psychiatrycznej. W takich przypadkach konieczny jest transport pacjenta do szpitala psychiatrycznego.

Kluczowa jest ocena ryzyka

Zespoły ratownictwa medycznego nie prowadzą pełnej diagnostyki psychiatrycznej – ich zadaniem jest wstępna ocena ryzyka oraz zabezpieczenie pacjenta do momentu przekazania go pod dalszą opiekę. W razie uzasadnionego podejrzenia bezpośredniego zagrożenia życia transport może zostać przeprowadzony bez zgody pacjenta. O wyborze szpitala decyduje kierownik zespołu ratownictwa medycznego.

- ZRM nie prowadzą pełnej diagnostyki psychiatrycznej, lecz dokonują wstępnej oceny ryzyka oraz zabezpieczają pacjenta do czasu przekazania do dalszej opieki. W przypadku uzasadnionego podejrzenia bezpośredniego zagrożenia życia możliwy jest transport bez zgody pacjenta - wskazuje MZ.

To, że pacjent lub jego opiekun podpisał odmowę transportu, nie oznacza, że ratownicy medyczni są zwolnieni z obowiązku dokonania oceny ryzyka ani zapewnienia bezpieczeństwa.

- W razie istotnego zagrożenia należy zapewnić transport i przyjęcie bez zgody. Kryzys samobójczy u dziecka należy traktować jako stan bezpośredniego zagrożenia zdrowia i życia - dodaje resort.

Ministerstwo Zdrowia proponuje konkretny schemat

Oto schemat postępowania ZRM w takiej sytuacji, jaki zaproponowało Ministerstwo Zdrowia:

Zabezpieczenie miejsca i bezpieczeństwa własnego/pacjenta.
Wstępna ocena somatyczna (ABCDE), leczenie stanów nagłych.
Wstępna ocena ryzyka samobójczego – krótkie pytania, wywiad zebrany od świadków/rodziny, ocena dostępu do metod działań autodestrukcyjnych.
Telekonsultacja (jeśli dostępna) z lekarzem/psychiatrą; w przypadku dzieci – preferencyjnie konsultacja pediatryczno-psychiatryczna.
Decyzja o transporcie do szpitala z oddziałem psychiatrycznym:
a) TAK (domyślnie): wcześniejsza deklaracja zamiaru; aktualne myśli/plany; intoksykacja; brak nadzoru; niepełnoletni; brak możliwości pilnej konsultacji ambulatoryjnej; objawy psychozy/ciężkiej depresji; dostęp do środków.
b) WYJĄTKOWO „zostaje”: wszystkie kryteria spełnione łącznie tj. brak aktualnych myśli/planu/środków, silne czynniki ochronne i natychmiastowa opieka osoby dorosłej/rodziny, możliwość natychmiastowej konsultacji psychiatrycznej/psychologicznej w warunkach ambulatoryjnych, brak intoksykacji i brak ciężkich objawów psychicznych, decyzja ugruntowana telekonsultacją z lekarzem (preferencyjnie psychiatrą), + telekonsultacja potwierdzająca + ustalenie konkretnego planu konsultacji i nadzoru (godzina, miejsce, osoba odpowiedzialna).
Dokumentacja: szczegółowy opis ryzyka, decyzji, podstaw prawnych, pouczenie pacjenta/opiekuna, podpisy, w razie działań bez zgody – opis przeszukań i użytych środków.
Przekazanie pacjenta do szpitala z oddziałem psychiatrycznym – ustne/pisemne przekazanie informacji, wynik oceny ryzyka, listy środków potencjalnie niebezpiecznych.

Pozostawienie dziecka z myślami samobójczymi w miejscu wezwania "niedopuszczalne"

Bardzo podobne wytyczne przekazała ratownikom medycznym dr Aleksandra Lewandowska, konsultantka krajowa w dziedzinie psychiatrii dzieci i młodzieży. Jak zaznaczyła, każde zgłoszenie występowania myśli samobójczych u dziecka - niezależnie od tego, czy młody człowiek je potwierdza - musi być potraktowane poważnie jako zagrożenie zdrowia i życia.

Jeśli dziecko jest odurzone substancją psychoaktywną, ZRM powinien przetransportować je do szpitala, aby ustabilizować jego stan i wykonać niezbędne badania, a także wykluczyć inne przyczyny zaburzeń świadomości. Po ustabilizowaniu stanu ogólnego powinna odbyć się ocena możliwości konsultacji psychiatrycznej na miejscu.

- W szpitalach, w których istnieje dostępność lekarza psychiatry w strukturze SOR lub dyżurującego w tym samym podmiocie, należy zapewnić konsultację psychiatryczną bezpośrednio w SOR, po uzyskaniu stanu klinicznego umożliwiającego współpracę z pacjentem. (...) W szpitalach, które nie mają możliwości konsultacji psychiatrycznej na miejscu, po stabilizacji stanu ogólnego pacjenta należy zorganizować transport medyczny do najbliższej psychiatrycznej izby przyjęć celem odbycia konsultacji psychiatrycznej - podkreśla Aleksandra Lewandowska.

Co w sytuacji, gdy młody pacjent odmawia transportu do szpitala? W takich wypadkach również istnieje możliwość, by go tam przewieźć bez uzyskania jego zgody. Prof. Lewandowska zwraca uwagę, że pozostawienie dziecka z myślami samobójczymi na miejscu wezwania jest "niedopuszczalne".

***

Jeśli przeżywasz trudności i myślisz o odebraniu sobie życia lub chcesz pomóc osobie zagrożonej samobójstwem, pamiętaj, że możesz skorzystać z bezpłatnych telefonicznych numerów pomocowych: całodobowo 800 70 22 22 - Centrum Wsparcia dla osób dorosłych w kryzysie psychicznym, całodobowo 800 12 12 12 - Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Prawa Dziecka, całodobowo 116 111 - Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży, całodobowo 116 123 - Telefon wsparcia emocjonalnego dla dorosłych.

Inne numery telefonów i pomoc można znaleźć też na stronach: www.zapobiegajmysamobojstwom.pl i www.pokonackryzys.pl.