Okrutny eksperyment medyczny PRL. Psychiatra znęcał się nad grupą dzieci

• Wiesz, co jesz? Sprawdź, czy odżywiasz się zdrowo, wypełniając nasz Narodowy Test Żywienia
• Więcej aktualnych wiadomości znajdziesz na stronie głównej Onetu

Przez lata wydawało się, że szpital psychiatryczny w Radomiu to placówka jakich wiele w Polsce. Jednak, jak pisze "Gazeta Wyborcza", w latach 1971-1974 pod wodzą nieżyjącego już ordynatora Jerzego Szafranka prowadzono tutaj badania nad "organicznymi zmianami w mózgu w grupie młodzieży z zaburzeniami zachowania". W badaniu pomagała mu żona — też psychiatra i dwie psycholożki.

Test przeprowadzono na grupie ok. 100 dzieci w wieku 12-17 lat, u których zdiagnozowano "nasilające się zaburzenia zachowania". Badanie miało sprawdzić, czy fizyczne uszkodzenia mózgu mają związek z zaburzeniami psychicznymi. Aby trafić na badania, wystarczyło wagarować, pyskować nauczycielom i popalać papierosy za śmietnikiem na osiedlu. Jednak wszystko odbywało się lege artis. Rodzice musieli wyrazić na to zgodę.

Lekarze chwalili się wynikami swych badań

Zespół ze swych badań nie czynił tajemnicy. Skąd o tym wiadomo? Naukowcy pochwalili się w 1978 r. wynikami prac w jednym z fachowych periodyków. Z publikacji wynikało, że u ponad połowy pacjentów zdiagnozowano zmiany w mózgu, a prawie 25 proc. miało podejrzenie uszkodzeń.

Po prawie 50 latach od publikacji Medonet dotarł do źródłowego tekstu. W sekcji wniosków można przeczytać, m.in., że:

• "w grupie dzieci i młodzieży z nasilonymi zaburzeniami zachowania stwierdza się w dużym procencie organiczne zmiany w mózgu";
• "najbardziej nasilone zaburzenia zachowania zdradzają te osoby, u których współistnieje organiczne uszkodzenie mózgu z niekorzystnymi wpływami środowiska";

Co oznacza to w praktyce? "»Badacze« udowodnili to, w co od początku głęboko wierzyli, a mianowicie »zaburzenia zachowania«, czyli palenie papierosów, nieszanowanie autorytetów, wagary itd. u swego podłoża mają w większości wypadków organiczne uszkodzenia mózgu" — pisał Jarosław Dubiel, autor tekst "Pneumoencefalografia. Zapomniane ofiary komunistycznej psychiatrii".

Wynikami badaniami interesowały się władze PRL. Mogły wykorzystać je do walki z opozycją. Paradygmat miał być prosty. Jeśli ktoś się niewłaściwie zachowuje, to ma zmiany w mózgu, a kogoś takiego trzeba leczyć w zamkniętych szpitalach.

Dokumentacji eksperymentu nie ma w szpitalnym archiwum

Niestety, po latach trudno napisać wiele więcej niż to, co sam dr Szafranek napisał w raporcie z badań. Nie znamy nawet imion i nazwisk dzieci biorących udział w eksperymencie. Jak pisze "Gazeta Wyborcza", materiałów na ten temat nie ma już w szpitalnym archiwum.