Ochrona przedemerytalna. Spełnienie tych warunków chroni seniora przed zwolnieniem

Ile lat przed emeryturą zaczyna działać ochrona?

Kluczową regulacją w tym zakresie jest artykuł 39 Kodeksu pracy. Zgodnie z jego brzmieniem, pracodawca jest zobowiązany do powstrzymania się od wypowiedzenia umowy o pracę pracownikowi, któremu do osiągnięcia wieku emerytalnego brakuje nie więcej niż 4 lata.

Oznacza to, że jeśli pracownik jest w tak zwanym okresie przedemerytalnym, pracodawca zasadniczo nie może złożyć mu oświadczenia o wypowiedzeniu. Celem tego przepisu jest zapewnienie, że pracownik będzie miał możliwość dokończenia stażu pracy niezbędnego do nabycia pełnych uprawnień emerytalnych, co byłoby zagrożone w przypadku utraty zatrudnienia tuż przed emeryturą.

Wiek emerytalny w Polsce wynosi obecnie:

• 60 lat dla kobiet
• 65 lat dla mężczyzn

W praktyce oznacza to, że:

• Kobiety podlegają ochronie, jeśli mają od 56 do 60 lat.
• Mężczyźni podlegają ochronie, jeśli mają od 61 do 65 lat.

Ważne warunki: kiedy ochrona rzeczywiście obowiązuje?

Sama metryka i zbliżanie się do "magicznych" czterech lat to nie wszystko. Artykuł 39 KP stawia dodatkowy, niezwykle istotny warunek, który często bywa pomijany. Ochrona przed zwolnieniem przysługuje tylko wtedy, "jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku".

Co to oznacza w praktyce? Ochrona dotyczy wyłącznie tych osób, które:

• Mają już zgromadzony, lub są w stanie zgromadzić w ciągu tych 4 lat, minimalny staż pracy wymagany do uzyskania prawa do emerytury w momencie osiągnięcia wieku emerytalnego.
• Zazwyczaj dotyczy to pracowników zatrudnionych na umowę na czas nieokreślony albo na umowę, która z góry została zawarta na czas trwający co najmniej do osiągnięcia wieku emerytalnego.

Pułapka umów na czas określony

Jak czytamy na Infor.pl, jeśli pracownik jest zatrudniony na umowę na czas określony, a umowa ta ma wygasnąć, zanim osiągnie on wiek emerytalny (czyli np. za 2 lata), pracodawca nie ma obowiązku jej przedłużania do momentu uzyskania przez pracownika uprawnień emerytalnych. W takiej sytuacji umowa rozwiąże się wraz z upływem czasu, na jaki została zawarta, a zakaz wypowiedzenia z art. 39 KP nie znajdzie zastosowania. Pracodawca nie wypowiada wtedy umowy, a jedynie pozwala jej wygasnąć.

Czterech lat nie liczymy "od dziś" do dnia urodzin. Okres ochronny musi być liczony od daty, w której pracodawca zamierza złożyć oświadczenie o wypowiedzeniu, wstecz od dnia osiągnięcia przez pracownika wieku emerytalnego.

Przykład:

Mężczyzna (wiek emerytalny 65 lat) urodzony 10 maja. Osiągnie wiek emerytalny 10 maja 2030 roku. Okres ochrony zaczyna się 4 lata wstecz, czyli 10 maja 2026 roku. Wypowiedzenie, które zostałoby złożone przed rozpoczęciem okresu ochronnego (np. w marcu 2026 roku), jest skuteczne, nawet jeśli okres wypowiedzenia miałby zakończyć się już w okresie chronionym. Art. 39 KP zabrania wypowiedzenia w trakcie tych 4 lat, a nie skutku wypowiedzenia.

Wyjątki od ochrony: Kiedy pracodawca może zwolnić?

Mimo tak silnej ochrony, istnieją sytuacje, w których pracodawca ma prawo rozwiązać umowę nawet z pracownikiem chronionym. Ochrona ta nie jest absolutna i nie obejmuje:

• Rozwiązania umowy bez wypowiedzenia z winy pracownika (tzw. "dyscyplinarka") w przypadku ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych.
• Likwidacji pracodawcy lub upadłości firmy. W tych przypadkach, mimo iż pracodawca nie ma wyjścia, pracownikowi przysługuje odprawa.
• Zwolnień w trybie grupowym - w przypadku, gdy jest to zwolnienie z przyczyn niedotyczących pracowników. W takiej sytuacji, chociaż można wypowiedzieć umowę, pracodawca musi zaproponować pracownikowi zmianę warunków pracy i płacy (np. zmniejszenie etatu czy wynagrodzenia) zamiast całkowitego zwolnienia. Jeśli pracownik nie przyjmie nowych warunków, może otrzymać wypowiedzenie.

Dalszy ciąg materiału pod wideo