Nowy program wykrywania raka płuca "na NFZ". Zmiany od roku 2026

1 tydzień temu 12

Rak płuca pozostaje najczęstszym nowotworem i główną przyczyną zgonów onkologicznych w Polsce
Ministerstwo Zdrowia od 1 lipca 2026 r. chce uruchomić ogólnopolski program profilaktyki raka płuca, oparty na niskodawkowej tomografii komputerowej (NDTK)
NDTK redukuje ryzyko zgonu o 12–28 proc. w porównaniu z RTG lub brakiem skriningu
NFZ przewiduje koszt programu na ok. 283,2 mln zł w pierwszych czterech latach
Projekt trafił do 30-dniowych konsultacji publicznych

NDTK przyspieszy rozpoznanie raka płuc

Jak czytamy w uzasadnieniu projektu rozporządzenia Ministra Zdrowia zmieniającego rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu programów zdrowotnych, rak płuca jest w Polsce najczęstszym nowotworem złośliwym i główną przyczyną zgonów onkologicznych.

MZ przypomina, że w 2022 r. odnotowano ponad 20,7 tys. nowych zachorowań na raka płuca oraz ponad 26 tys. zgonów, co stanowi aż 22 proc. wszystkich zgonów z powodu chorób nowotworowych. Prognozy wskazują, że do 2029 r. liczba zachorowań może wzrosnąć do ponad 32,5 tys. rocznie.

W związku z powyższym, istnieje uzasadniona potrzeba wdrożenia działań systemowych ukierunkowanych na wczesne wykrywanie raka płuca w populacji osób szczególnie narażonych – czytamy w uzasadnieniu.

Ministerstwo podkreśla, że głównym problemem pozostaje zbyt późne rozpoznanie, uniemożliwiające leczenie radykalne. NDTK stosowana w badaniach przesiewowych pozwala wykrywać zmiany we wcześniejszych stadiach, a analizy AOTMiT wskazują, że zmniejsza ryzyko zgonu o 12–28 proc. w porównaniu z RTG klatki piersiowej lub brakiem skriningu.

Zgodnie z rekomendacją nr 98/2025 Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji, świadczenie spełnia kryteria uzasadniające jego zakwalifikowanie jako świadczenia gwarantowanego.

Nowy program ma być kontynuacją realizowanego w latach 2021–2023 pilotażu Ogólnopolskiego Programu Wczesnego Wykrywania Raka Płuca, którego wyniki potwierdziły zasadność wdrożenia finansowanego ze środków publicznych skriningu w skali kraju.

Zakres świadczeń i kryteria kwalifikacji

Projekt rozporządzenia przewiduje dodanie do wykazu świadczeń gwarantowanych nowej pozycji: „Program profilaktyki raka płuca” (lp. 9). Świadczenie obejmuje:

wizytę kwalifikującą,
wykonanie badania NDTK z opisem według standardu Lung-RADS v.2 2022,
wizytę wynikową wraz z ewentualnym skierowaniem na dalszą diagnostykę oraz interwencję antynikotynową.

Program kierowany jest do osób:

w wieku 55–74 lata, palących ≥20 paczkolat lub z abstynencją ≤15 lat;
w wieku 50–54 lata, palących ≥20 paczkolat oraz mających dodatkowe czynniki ryzyka, m.in.:

ekspozycję zawodową na krzemionkę, metale ciężkie, spaliny diesla czy sadzę,
ekspozycję na radon,
historię nowotworów (płuca, pęcherza, głowy i szyi),
POChP,
raka płuca w rodzinie.

Wyłączenia z programu obejmują m.in. osoby: aktualnie diagnozowane lub leczone z powodu chorób układu oddechowego (w tym onkologicznych); które miały wykonaną TK w ostatnich 6 miesiącach; z objawami klinicznymi raka płuca (np. krwiopluciem); będące w ciąży.

Koszty i organizacja programu

Z Oceny Skutków Regulacji wynika, że w perspektywie pierwszych czterech lat wprowadzenie programu będzie kosztować NFZ ok. 283,2 mln zł. Środki na rok 2026 zostały już zabezpieczone w projekcie planu finansowego NFZ.

Program ma pozytywnie wpływać na:

dużych i średnich świadczeniodawców - poprzez możliwość rozszerzenia oferty,
pacjentów - przez dostęp do nowoczesnej diagnostyki,
osoby starsze i z niepełnosprawnościami.

Projekt wskazuje również na konieczność dostosowania systemu System Informatyczny Monitorowania Profilaktyki do obsługi nowego programu, co uzasadnia datę wejścia w życie przepisów dopiero od 1 lipca 2026 r.

Wczoraj projekt został przekazany do 30-dniowych konsultacji publicznych i skierowany do ponad 70 organizacji branżowych, samorządów zawodowych, instytucji eksperckich i organizacji pacjenckich.