Nowe zasady po latach oczekiwań. Orzeczenie o niepełnosprawności łatwiejsze niż kiedykolwiek

1 miesiąc temu 55

Orzeczenie o niepełnosprawności bez komisji w 2025 roku – nowe zasady

Od jesieni 2025 roku możliwe stało się wydanie orzeczenia o niepełnosprawności bez udziału komisji, jeśli dokumentacja medyczna jednoznacznie potwierdza trwały lub nieodwracalny charakter choroby. Oznacza to, że zamiast czekać tygodniami na wezwanie, badania i wizyty, wystarczy przedłożyć pełną dokumentację potwierdzającą stan zdrowia. Skład orzekający może wówczas wydać decyzję administracyjną bez osobistego badania.

Z uproszczonej ścieżki korzystają głównie osoby przewlekle chore, z nieuleczalnymi lub genetycznymi schorzeniami, seniorzy o ograniczonej mobilności oraz rodzice dzieci z poważnymi wadami rozwojowymi. To rozwiązanie nie tylko przyspiesza proces, ale też eliminuje stres związany z koniecznością osobistego stawienia się przed komisją – często w warunkach, które dla chorych są po prostu zbyt trudne.

Jakie warunki trzeba spełnić, by otrzymać orzeczenie bez komisji?

Nowe przepisy nie oznaczają dowolności. Aby decyzja mogła zapaść bez badania, muszą zostać spełnione konkretne warunki:

kompletna dokumentacja medyczna – zawierająca aktualne wyniki badań,
opisy konsultacji specjalistycznych oraz historię leczenia;
stabilny stan zdrowia – brak rokowań na poprawę lub postępujący
charakter choroby;
brak wątpliwości diagnostycznych – jeśli dokumentacja jest
jednoznaczna, skład orzekający może odstąpić od badania;
zaznaczenie we wniosku trybu uproszczonego – osoba ubiegająca się o
orzeczenie powinna wskazać, że wnosi o rozpatrzenie sprawy bez udziału komisji;
zgoda komisji – ostateczna decyzja należy zawsze do członków zespołu orzekającego, którzy mogą wezwać wnioskodawcę, jeśli pojawią się wątpliwości co do aktualności danych.

Dzięki tym zasadom procedura staje się bardziej elastyczna, ale wciąż oparta na rzetelnych przesłankach medycznych. To kompromis między potrzebą uproszczenia a zachowaniem wiarygodności systemu.

Ile osób ma orzeczenie o niepełnosprawności w Polsce?

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, w Polsce żyje ponad 4 miliony osób z ważnym orzeczeniem o niepełnosprawności, natomiast liczba osób z trwałymi ograniczeniami zdrowotnymi może sięgać nawet 7 milionów. Najwięcej decyzji wydają powiatowe zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności, które rozpatrują ponad 80 proc. wszystkich wniosków.

Rocznie zapada około 700 tysięcy decyzji, jednak do niedawna nawet 30 proc. postępowań przedłużało się z powodu braków kadrowych lub niepełnej dokumentacji. Z tego powodu uproszczona procedura ma szansę realnie odciążyć system i skrócić czas oczekiwania na decyzję do maksymalnie 30 dni w prostszych przypadkach.

Choć wiele osób uważa, że to nowość, możliwość wydania orzeczenia wyłącznie na podstawie dokumentacji istnieje w polskim prawie od ponad 20 lat. Została wprowadzona rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 15 lipca 2003 r. (Dz.U. Nr 139, poz. 1328).

Przepis § 8 ust. 3–4 dopuszczał wydanie decyzji bez osobistego udziału osoby, jeśli przedstawione dokumenty jednoznacznie wskazywały na trwały charakter niepełnosprawności. Przez lata jednak stosowano go bardzo rzadko, głównie w przypadkach osób obłożnie chorych. Dopiero pandemia COVID-19 udowodniła, że taka forma orzekania jest skuteczna i bezpieczna, co zapoczątkowało jej szersze wykorzystanie w praktyce.

Nowelizacja przepisów, która zaczęła obowiązywać w drugiej połowie 2025 roku, wyraźnie rozszerzyła możliwość orzekania bez komisji. Wprowadzono:

jasne zasady stosowania trybu uproszczonego,
terminy wydania decyzji – do 3 miesięcy w pierwszej instancji i 2 miesięcy w odwołaniu,
wydłużenie ważności orzeczeń – dla osób z chorobami genetycznymi co najmniej 7 lat, dla dzieci co najmniej 3 lata,
uprawnienie większej liczby lekarzy do zasiadania w komisjach,
cyfryzację dokumentacji – w 2026 r. ruszy centralna platforma
orzecznicza łącząca dane z ZUS i PFRON.

Resort Rodziny i Polityki Społecznej informuje, że w ramach reformy powstało już ponad 1300 zdalnych stanowisk pracy dla członków zespołów orzekających. W praktyce oznacza to, że część wniosków może być rozpatrywana elektronicznie – bez drukowania, przesyłania papierów i oczekiwania na posiedzenia w urzędzie.