„Nie” dla obowiązku uczestniczenia w systemie kaucyjnym. Politycy partii rządzącej zmieniają ślepe prawo

Przedsiębiorcy prowadzą własne systemy selektywnej zbiórki odpadów w postaci szklanych butelek zwrotnych

Wielu przedsiębiorców od lat prowadzi własne systemy selektywnej zbiórki szklanych butelek zwrotnych, oparte na istniejącej infrastrukturze logistycznej. Systemy te, dzięki praktykom wypracowanym przez lata oraz krótkiemu łańcuchowi dostaw, osiągają wysoką efektywność selektywnej zbiórki na poziomie nawet 90%.

Takie rozwiązanie zmniejsza zapotrzebowanie na nowe surowce, a tym samym redukuje potrzebę ich pozyskiwania, nie powodując zbędnej emisji. Przedsiębiorcy stosują przy tym wewnętrzne mechanizmy ewidencyjne, umożliwiające precyzyjne monitorowanie liczby opakowań wydanych i odebranych.

Koniec własnych systemów selektywnej zbiórki odpadów. Butelki przejmuje system kaucyjny

Mimo bardzo wysokiego poziomu selektywnej zbiórki, doskonałej organizacji oraz szczegółowej ewidencji – zgonie z obowiązującymi przepisami, przedsiębiorcy będą musieli porzucić własne systemy na rzecz ogólnego systemu kaucyjnego.

Obowiązujący od 1 października 2025 r., system kaucyjny, został wprowadzony ustawą z 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2023 poz. 1852) przez rząd Mateusza Morawieckiego (PiS).

W skrócie polega on na doliczeniu dodatkowej opłaty do określonych rodzajów opakowań. Zwrot pobranej opłaty (kaucji) następuje po oddaniu opakowania do wyznaczonych punktów. Systemowi kaucyjnemu podlegają:

• każda plastikowa butelka o pojemności do 3 litrów oraz puszka o pojemności do 1 litra – kaucja w wysokości 0,50 zł,
• szklane butelki do 1,5 litra – kaucja w wysokości 1 zł.

Dla plastikowych butelek i puszek system zaczął obowiązywać 1 października 2025 r. W przypadku szklanych butelek postanowiono dać przedsiębiorcom więcej czasu na dostosowanie się do nowej rzeczywistości.

Ślepe prawo zacznie obowiązywać 1 stycznia 2026 r.

To właśnie od 1 stycznia kaucją zostaną objęte również produkty w szklanych butelkach do 1,5 litra. Oznacza to, że napoje alkoholowe, wody mineralne, soki oraz inne produkty spożywcze w szklanych butelkach zostaną obciążone kaucją w wysokości 1 zł. W praktyce oznacza to, że niemal każda szklana butelka będzie objęta nową opłatą. Zarówno plastikowe butelki, puszki, jak i szklane butelki ma obsługiwać jeden i ten sam butelkomat.

31 grudnia będzie zatem ostatnim dniem funkcjonowania własnych systemów selektywnej zbiórki prowadzonych przez przedsiębiorców. Dla niektórych firm takie rozwiązanie może okazać się katastrofalne w skutkach. Z zamkniętego obiegu butelki trafią do otwartego systemu, nadzorowanego przez siedem spółek – operatorów systemu kaucyjnego:

• ZWROTKA S.A.
• POLKA S.A.
• OK Operator Kaucyjny S.A.
• EKO-Operator S.A.
• RESELEKT S.A.
• KAUCJA.PL – Krajowy System Kaucyjny S.A.
• Polski System Kaucyjny S.A.

W skład tych spółek wchodzą najwięksi producenci napojów – m.in. Nestlé, Red Bull czy PepsiCo (w ramach KAUCJA.PL). To oni zyskają dostęp do wysokiej jakości surowca oraz będą czerpać profity z nieodzyskanych kaucji.

System kaucyjny w Polsce: źle przygotowana reforma

Na temat systemu kaucyjnego (jeszcze przed jego wprowadzeniem) alarmowała Izba Branży Komunalnej, zwracając m.in. uwagę na straty, jakie poniosą samorządy. To właśnie puszki i butelki PET są najbardziej wartościowym surowcem w strumieniu odpadów. Według szacunków Izby samorządy i instytucje komunalne mogą stracić nawet 6,6 mld zł w ciągu 10 lat.

Instalacje przetwarzające odpady, budowane ogromnym wysiłkiem, stracą część strumienia surowców. Oznacza to wyższe koszty ich funkcjonowania, a w konsekwencji kolejne podwyżki dla mieszkańców. Na tym jednak nie koniec. Koszty systemu w skali kraju sięgają astronomicznej kwoty – 37 mld zł w ciągu dekady – które ostatecznie również obciążą podatników – alarmowała Izba.

W przypadku butelek szklanych likwidacja własnych systemów selektywnej zbiórki niesie ze sobą ryzyko destabilizacji rynku napojów, załamania osiągniętych obecnie bardzo wysokich poziomów zbiórki opakowań oraz masowego zastępowania ekologicznych butelek wielokrotnego użytku opakowaniami jednorazowymi. Oznacza to regres w realizacji krajowych i unijnych celów w zakresie gospodarki o obiegu zamkniętym.

„Nie” dla obowiązku uczestniczenia w systemie kaucyjnym. Politycy partii rządzącej na ratunek

Dokładnie na 12 dni przed obowiązkiem całkowitej rezygnacji z własnych systemów selektywnej zbiórki, grupa posłów partii rządzącej zdaje się dostrzegła problem przedsiębiorców. 19 grudnia wnieśli oni projekt ustawy, który miałby wprowadzić możliwość wyboru pomiędzy uczestnictwem w centralnym systemie kaucyjnym a prowadzeniem samodzielnego systemu zbierania opakowań.

Uczestnictwo w centralnym systemie kaucyjnym w odniesieniu do szklanych butelek wielokrotnego użytku miałoby zatem charakter dobrowolny. Mimo końcówki roku branża liczy, że zmiany uda się wprowadzić jeszcze przed pełnym startem systemu.

Podstawa prawna:

Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz ustawy o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw

Dalszy ciąg materiału pod wideo