Mija rok od wprowadzenia strefy buforowej przy granicy z Białorusią

Równo rok temu, 13 czerwca 2024 r., przy granicy z Białorusią wprowadzona została na 90 dni strefa buforowa. Rząd kilkukrotnie przedłużał jej obowiązywanie na kolejny okres. W ciągu roku spadła liczba prób nielegalnego przekroczenia granicy polsko-białoruskiej.

fot. Michal Kosc / / FORUM

Zakaz przebywania na określonym obszarze w strefie nadgranicznej przyległej do granicy państwowej z Republiką Białorusi obowiązuje od 13 czerwca 2024 r. i obejmuje obszar przylegający do granicy polsko-białoruskiej.

Powodem wprowadzenia strefy buforowej, jak tłumaczyło MSWiA, jest presja migracyjna obcokrajowców z krajów o wysokim ryzyku migracyjnym, którzy w zorganizowanych grupach próbują nielegalnie przekraczać granicę z Białorusi do Polski.

Resort, wprowadzając to rozwiązanie, tłumaczył, że migranci ignorują wezwania do przestrzegania prawa, a także zdarzają się bezpośrednie ataki z użyciem noży lub innych niebezpiecznych narzędzi na polskich funkcjonariuszy i żołnierzy. Presja ta została sztucznie wywołana przez władze Białorusi jako część działań hybrydowych mających na celu destabilizację Polski i innych krajów Unii Europejskiej.

Początkowo strefa objęta zakazem przebywania ustanowiona była na odcinku 60,67 km, położonym w zasięgu terytorialnym Placówek Straży Granicznej w Narewce, Białowieży, Dubiczach Cerkiewnych i w Czeremsze. Na odcinku około 44 km obszar objęty zakazem wynosił 200 m od linii granicy państwowej. Na odcinku około 16 km w rejonie rezerwatów przyrody strefa była szersza i wynosiła około 2 km.

Strefa na takim odcinku obowiązywała do 9 marca. Jednak zgodnie z rozporządzeniem, które weszło w życie 10 marca i kolejnym, obecnie obowiązującym (od 8 czerwca), została rozszerzona i obejmuje długość granicy na odcinku 78,29 km położonym w zasięgu terytorialnym Placówek Straży Granicznej w Michałowie, Narewce, Białowieży, Dubiczach Cerkiewnych i w Czeremsze. Na odcinku 59,24 km obszar objęty zakazem to 200 m od linii granicy państwowej. Na odcinku 15,26 km w rejonie rezerwatów przyrody strefa jest szersza i wynosi ok. 2 km, a na odcinku ok. 3,79 km jej szerokość w głąb kraju to ok. 4 km.

Teren strefy objętej zakazem nie obejmuje miejscowości i szlaków turystycznych. Chodzi o to, by skutki wprowadzonych ograniczeń były jak najmniej uciążliwe dla mieszkańców, turystów czy innych podmiotów prowadzących działalność zawodową.

Według danych Straży Granicznej w ciągu roku obowiązywania strefy buforowej spadła liczba prób nielegalnego przekroczenia granicy polsko-białoruskiej.

„Od 13 czerwca 2024 r. do 1 czerwca 2025 r. odnotowano prawie 22,5 tys. takich prób. W porównywalnym okresie (tj. 354 dni) przed wprowadzeniem strefy było ich ponad 31 tys., co oznacza spadek o 28 proc.” – przekazała PAP Komenda Główna Straży Granicznej.

Jak dodała, w okresie od 1 stycznia do 1 czerwca 2025 r. wśród cudzoziemców próbujących przekroczyć granicę polsko-białoruską dominują obywatele Afganistanu, Erytrei, Pakistanu, Etiopii, Somalii, Sudanu, Iraku i Egiptu.

W ocenie MSWiA czasowy zakaz przebywania w strefie nadgranicznej gwarantuje bezpieczeństwo funkcjonariuszy Straży Granicznej, policji i żołnierzy. Przedłużenie obowiązywania strefy buforowej ma także ułatwiać prace związane z modernizacją zapory i ograniczyć aktywność grup przemytniczych, co jest zgodne z międzynarodowymi zobowiązaniami Polski.

Zabezpieczenie granicy polsko-białoruskiej oprócz strefy buforowej gwarantuje także bariera techniczna oraz elektroniczna.

„Dodatkowo obecne są tam patrole Straży Granicznej, wspólne patrole SG i Sił Zbrojnych RP oraz stałe posterunki SZ RP. Ponadto do ochrony granicy wykorzystywany jest sprzęt transportowy, mobilny sprzęt optoelektroniczny, a także załogowe i bezzałogowe statki powietrzne” – wyjaśniła SG.

W Podlaskim Oddziale Straży Granicznej, który ochrania polsko-białoruski odcinek granicy państwowej, służy ponad 2100 funkcjonariuszy.

Wprowadzenie strefy buforowej na odcinku przygranicznym już na samym początku spotkało się z krytyką organizacji pozarządowych udzielających tam pomocy humanitarnej, medycznej i prawnej. W ich opinii regulacja może prowadzić do ryzyka naruszeń praw człowieka i pogłębienia kryzysu humanitarnego na granicy.

Także Rzecznik Praw Obywatelskich podnosił, że rozporządzenie wprowadzające strefę buforową „może ingerować w podstawowe wolności konstytucyjne, takie jak wolność poruszania się po terytorium RP, wolność wyboru miejsca zamieszkania i pobytu, wolność zgromadzeń czy wolność pozyskiwania i rozpowszechniania informacji”.

Aleksandra Kiełczykowska (PAP)

ak/ joz/ amac/