Kontrowersyjna reforma PIP: czy jej potrzebujemy? Stały Komitet Rady Ministrów przyjął projekt. Oto najważniejsze zmiany

Reforma PIP przyjęta przez Stały Komitet Rady Ministrów

Szeroko komentowane zmiany w ustawie o Państwowej Inspekcji Pracy zostały właśnie zaakceptowane przez Stały Komitet Rady Ministrów (dnia 4 grudnia 2025 r.). Projekt zmian to efekt prac Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Tłumaczony jest potrzebą wzmocnienia instytucji PIP, szczególnie jeśli chodzi o walkę z zatrudnieniem na podstawie umów cywilnoprawnych w miejsce faktycznego stosunku pracy. Tam, gdzie powinna być umowa o pracę, często jest umowa cywilna. Jakie są dalsze losy projektu? Będzie przedmiotem dalszych prac w Radzie Ministrów.

Czy potrzebujemy reformy PIP?

Przygotowane zmiany mają stanowić realizację kamieni milowych (A71G i A72G) KPO. Po drugie, zdaniem ministerstwa, konieczna jest walka z patologiami rynku pracy takimi jak z luka śmieciowa. Ministra Agnieszka Dziemianowicz-Bąk tłumaczy, że wiążą się z tym koszty społeczne. Państwowa Inspekcja Pracy będzie miała większe uprawnienia pozwalające skutecznie egzekwować prawo pracy. Niedopuszczalne jest zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy.

Kontrowersyjna zmiana ustawy o PIP

Największe kontrowersje budzi przepis pozwalający inspektorom pracy za pomocą decyzji administracyjnej przekształcać umowy cywilnoprawne (umowa o dzieło, umowa zlecenia, B2B) w umowy o pracę. Projektowane przepisy przewidują ścieżkę odwoławczą dla tych, którzy nie zgadzają się z decyzją inspektora. Od decyzji okręgowego inspektora można będzie odwołać się do Głównego Inspektora Pracy (obecnie jest nim Marcin Stanecki). Ostatnim szczeblem drogi odwoławczej jest natomiast sąd pracy.

Pracodawcy obawiają się reformy PIP z tego względu, że uprawnienia zamiany formy zatrudnienia mogą być przez inspektorów pracy nadużywane. Pomimo zapewnień ze strony PIP o braku takich intencji, przedsiębiorcy sprzeciwiają się dalszemu procedowaniu projektu zmian w ustawie o PIP.

Inne zmiany w PIP, m.in. nowe obowiązki GIP

Co jeszcze zmienia projekt ustawy o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy? Oto lista zmian:

Dalszy ciąg materiału pod wideo

1. wymiana informacji i danych między ZUS, PIP i KAS na potrzeby kontroli i analizy ryzyka;
2. usprawnienie kontroli PIP poprzez wprowadzenie kontroli zdalnych i wykorzystania urządzeń technicznych umożliwiających przeprowadzenie czynności kontrolnych na odległość, wprowadzenie postaci elektronicznej dokumentacji sporządzanej podczas kontroli, w szczególności protokołów kontroli;
3. sporządzanie przez Głównego Inspektora Pracy rocznych i wieloletnich programów kontroli opartych na analizie ryzyka;
4. rozwiązania w zakresie wysokości kar grzywny za wykroczenia przeciwko prawom pracownika mające na celu zapewnienie skuteczniejszej ochrony pracowników i mające pełnić funkcję odstraszającą dla pracodawców nieprzestrzegających przepisów prawa pracy.
5. nowe obowiązki Głównego Inspektora Pracy:

• opracowania wieloletniej strategii budowania zdolności i poprawy warunków pracy Państwowej Inspekcji Pracy obejmującej w szczególności: sprostanie wyzwaniu nieobsadzonych wakatów, wprowadzenia narzędzi informatycznych na potrzeby skutecznych kontroli, opracowania metod zarządzania i narzędzi oceny ryzyka, aby kontrole były ukierunkowane i skuteczne oraz planu szkoleń dla pracowników w zakresie wdrażania nowych przepisów, standardów operacyjnych i narzędzi informatycznych;
• przeprowadzenia audytu systemów bezpieczeństwa informatycznego w PIP;
• wydania zarządzenia w sprawie metod i standardów zarządzania kontrolami.

6. zobowiązanie Głównego Inspektora Pracy, Prezesa ZUS i Szefa KAS do utworzenia międzyinstytucjonalnego zespołu zadaniowego do spraw oceny ryzyka w celu zwiększenia skuteczności kontroli PIP.