Konsultant krajowa: Trump bardzo uprościł zależność między lekiem a występowaniem autyzmu

— Oświadczenie prezydenta Donalda Trumpa nie jest oparte na jednoznacznych dowodach naukowych i bardzo tę zależność upraszcza. Natomiast musimy pamiętać, żeby ciężarne żadnego leku nie brały bez wyraźnego uzasadnienia, w minimalnej skutecznej dawce i pod kontrolą lekarza — przyznaje w rozmowie z Medonetem, prof. zw. dr hab. Ewa Wender- Ożegowska, konsultant krajowa w dziedzinie ginekologii i położnictwa, kierownik Kliniki Rozrodczości i Katedry Medycyny Perinatalnej, Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu.

• Sprawdź, czy dobrze się odżywiasz. Zrób TEST
• Więcej aktualnych wiadomości znajdziesz na stronie głównej Onetu

Notowany obecnie wzrost tych zachorowań implikuje poszukiwania wśród naukowców i prowadzenie analiz, które miałyby dać odpowiedź, jaka jest przyczyna wzrostu zachorowań na te schorzenia. Jak zauważa prof. Ewa Wender- Ożegowska, część badań epidemiologicznych rzeczywiście sugeruje, że długotrwałe i/lub częste stosowanie paracetamolu w ciąży może być związane ze zwiększonym ryzykiem zaburzeń neurorozwojowych u dziecka (w tym zaburzeń ze spektrum autyzmu i ADHD).

— Jednak te badania mają duże ograniczenia: mogą być obciążone czynnikami zakłócającymi (np. gorączka u ciężarnej, infekcje czy ból, dla których matka brała paracetamol, same mogą wpływać na rozwój dziecka) — podkreśla ekspertka. — Jednym z takich badań jest praca opublikowana w roku 2020 (na łamach Jama Psychiatry), która wykazała zależność między poziomem metabolitów paracetamolu w krwi pępowinowej a zdiagnozowanym przez lekarzy ADHD, ASD u dzieci i innymi zaburzeniami neurorozwojowymi.

• Tylko teraz! Darmowy pakiet wiedzy i najświeższych informacji dla medyków MedonetPRO + Onet Premium. Medyku, zarejestruj się bezpłatnie na MedonetPRO i uzyskaj 3-miesięczny dostęp do Onet Premium za darmo. Liczba ofert ograniczona. Wiedza, praktyka i najświeższe informacje w pigułce.

Konsultant krajowa wskazuje, że najnowsze przeglądy (np. Nature Reviews Endocrinology, 2021; Pediatrics, 2022) wskazują, że "istnieje potencjalny, ale niespójny związek i nie znaleziono ewidentnych, jednoznacznych dowodów przyczynowo-skutkowych, czyli mechanizmów potencjalnego wpływu tego leku na rozwój autyzmu. Nie można więc jednoznacznie stwierdzić, że to paracetamol powoduje autyzm".

— Duże badanie populacyjne ze Szwecji (analiza z kontro­lą rodzeństwa, opublikowane w JAMA), w modelach bez kontroli rodzeństwa wykazywały niewielkie zwiększenie ryzyka ASD/ADHD, ale w analizach matched sibling pairs (badanie rodzeństwa) nie stwierdzono związku między użyciem paracetamolu w ciąży a autyzmem, ADHD ani upośledzeniem intelektualnym — wskazuje profesor. — W kolejnym badaniu, systematycznej ocenie (przegląd 2025, Environmental Health / BMC-type) po zebraniu i ocenieniu jakości dowodów autorzy stwierdzili, że istnieje jednak obserwacyjna dowodowość wskazująca na niewielki związek między ekspozycją prenatalną na acetaminofen a większą częstością zaburzeń neurorozwojowych (ASD/ADHD), i wezwali do ostrożności.

Co to wszystko oznacza praktycznie?

Prof. Ewa Wender-Ożegowska w komentarzu dla Medonetu wylicza, że:

• Wyniki są mieszane: część rzetelnych badań (zwłaszcza z kontrolą rodzeństwa) nie potwierdza związku, natomiast inne systematyczne przeglądy uznają, że obserwacyjne dowody przemawiają za możliwym ryzykiem.
• Główne ograniczenia badań: są to głównie badania obserwacyjne, ryzyko czynników zakłócających (np. infekcja/stan zapalny, dziedziczność), pomyłki w raportowaniu dawki/częstości, heterogeniczność metodologii.
• Dlatego organizacje medyczne zalecają: jeżeli konieczne, stosować paracetamol, ale w najniższej skutecznej dawce i najkrótszym możliwym czasie; nie pozostawiać gorączki/ciężkiego bólu bez leczenia.

— Rekomendacje towarzystw naukowych podkreślają, że paracetamol jest nadal uznawany za lek przeciwbólowy i przeciwgorączkowy pierwszego wyboru w ciąży, ale z ważnym zastrzeżeniem: powinien być stosowany w najniższej skutecznej dawce, przez możliwie najkrótszy czas. Organizacje takie jak ACOG (American College of Obstetricians and Gynecologists) czy EMA (Europejska Agencja Leków) podkreślają, że obecnie nie ma wystarczających dowodów, by całkowicie zakazać stosowania paracetamolu w ciąży — wskazuje prof. Wender-Ożegwska. Jak podkreśla, "krótkotrwałe stosowanie paracetamolu w ciąży (np. na gorączkę, ból głowy) jest uznawane za bezpieczne. Nie zaleca się przewlekłego, codziennego stosowania bez wyraźnej potrzeby. W razie wątpliwości zawsze warto omówić z lekarzem alternatywy i sposób leczenia bólu lub gorączki".

• To może cię zainteresować: Trump mówi o autyzmie po paracetamolu w ciąży. Ekspert: panika może wywołać więcej szkody

Oficjalne stanowiska: FDA i ACOG (wrzesień 2025)

Porfesor w rozmowie z Medonetem powołujhe się też na oficjalne stanowiska Federalnej Agencji Leków (FDA) oraz Amerykańskie Kolegium Ginekologów i Położników (ACOG):

• FDA: rozpoczęła proces zmiany oznakowania (label change) leków z acetaminofenem, aby uwzględnić dowody sugerujące możliwe powiązanie z zaburzeniami neurologicznymi u dzieci; podkreślają jednak, że przyczynowość nie jest potwierdzona.
• ACOG: potwierdza, że acetaminofen pozostaje ważnym i bezpiecznym lekiem w ciąży, jeśli stosowany w najniższej skutecznej dawce i przez najkrótszy czas.

— Wydaje się więc, że oświadczenie prezydenta Donalda Trumpa nie jest oparte na jednoznacznych dowodach naukowych i bardzo tą zależność upraszcza. Natomiast musimy pamiętać, żeby ciężarne żadnego leku nie brały bez wyraźnego uzasadnienia, w minimalnej skutecznej dawce i pod kontrolą lekarza — podsumowuje konsultant krajowa.