Jak systemy ADAS działają w deszczu i we mgle? Poradnik używania na autostradzie

Współczesne samochody są obowiązkowo wyposażane w liczne systemy ADAS. Poszczególni producenci wręcz prześcigają się w ilości systemów montowanych w swoich samochodach. Często takich funkcji jest nawet kilkadziesiąt. Pod tym skrótem kryje się nazwa Advanced Driver Assistance Systems. Niegdyś kojarzyliśmy je głównie z autami klasy premium, obecnie są dostępne p w każdym nowym samochodzie. Zawdzięczamy to unijnym przepisom GSR2, które weszły w życie w lipcu 2024 roku. To właśnie dzięki systemom ADAS udało się ograniczyć częstotliwość poważnych kolizji oraz ich skutki. Nie zawsze jednak możemy ufać systemom ADAS. Zwłaszcza podczas niekorzystnych warunków atmosferycznych potrafią one płatać figle. Z czego to wynika i jak ich używać podczas jazdy na autostradzie?

Jakie są najpopularniejsze systemy ADAS?

Na początek wskażemy najważniejsze systemy wchodzące w skład ADAS. Należą do nich m.in. adaptacyjny tempomat, AEB (autonomiczne hamowanie awaryjne), monitorowanie martwego pola, LKA/LDW (asystent i ostrzeżenie o opuszczeniu pasa ruchu), monitorowanie uwagi kierowcy, inteligentny asystent prędkości z systemem rozpoznawania znaków drogowych oraz system kamer 360 stopni wraz z wykrywaniem ruchu poprzecznego przy cofaniu. To oczywiście niektóre z wielu systemów ADAS, których lista stale się poszerza.

Budowa i działanie systemów ADAS

Pakiet systemów ADAS składa się z zestawu czujników, takich jak kamery, radary i ultradźwięki, a także algorytmy przetwarzające obraz w czasie rzeczywistym. Systemy mają za zadanie wspierać kierowcę w sytuacjach zagrażających bezpieczeństwu jazdy i ostrzegać w sytuacjach, gdy czas reakcji i poziom jego uwagi spada. Systemy ADAS najczęściej interweniują, gdy włączamy się do ruchu, najeżdżamy na linie oddzielające pasy czy też w mieście, gdy pieszy wchodzi na jezdnię. 

Jak od strony technicznej działają systemy ADAS? Otóż ich funkcjonowanie jest owocem współpracy różnych rodzajów technologii. Kamera zwykle znajduje się w obudowie lusterka wstecznego i obserwuje drogę, radar w zderzaku ocenia odległość do obiektów znajdujących się przed nami, natomiast moduł sterujący łączy dane w jeden obraz. To właśnie od jego jakości zależy skuteczność wsparcia systemów ADAS. 

Bezpieczne i bogato wyposażone samochody premium na wyciągnięcie ręki: Sprawdź ofertę

Czym różnią się systemy ADAS klasy L2 i L3? 

Oczywiście systemy ADAS dzielimy w zależności od stopnia wsparcia. Najpopularniejsze są systemy wsparcia poziomu 2 (L2), czyli właśnie przedstawione powyżej. Skupiają się one głównie na wsparciu kierowcy, jednak nie pozwalają na jazdę autonomiczną. Coraz częściej pojawiają się też systemy wsparcia poziomu 3 (L3), które pozwalają już na częściowo autonomiczną jazdę. Należą do nich m.in. aktywny tempomat z funkcją Stop&Go, aktywny asystent pasa ruchu, asystent jazdy w korku czy asystent zmiany pasa ruchu. Mają one bardziej rozbudowane czujniki (np. LiDAR, kamery wysokiej rozdzielczości czy mapy HD) w celu zapewnienia lepszego obrazu. Szeroki wahlarz systemów ADAS ma m.in. Volvo, zwłaszcza we flagowych modelach EX90 i ES90. Generalnie to właśnie marki premium są najlepiej wyposażone w systemy ADAS, zwłaszcza te poziomu 3.

Korzyści i ograniczenia systemów ADAS

Dlatego też niezbędne do prawidłowego działania systemów ADAS jest czyste pole widzenia. Zapewne każdy użytkownik samochodu z systemami ADAS niejednokrotnie przekonał się, że podczas deszczu, mgły czy opadów śniegu systemy te często stają się bezużyteczne. Wiąże się to z szybkim zabrudzeniem przedniej szyby i radaru, co uniemożliwia ich prawidłową pracę. Najczęściej ma to miejsce podczas jazdy autostradowej, gdzie prędkości i opór powietrza są odpowiednio większe. Oczywiście w takich warunkach tylko część funkcji będzie ograniczona, jednak kierowcy dostaje wtedy odpowiedni komunikat na komputerze pokładowym.

Najwięcej korzyści systemy ADAS przynoszą w mieście i na drogach szybkiego ruchu. W mieście pozwalają uniknąć stłuczek i kolizji, ułatwiają też manewrowanie, natomiast na autostradzie pomagają kierowcy skupić się na drodze, ostrzegają o obiektach w martwym polu i pilnują, by samochód podążał po pasie ruchu i trzymał zadaną prędkość oraz odstęp. Oczywiście nie możemy bezgranicznie ufać tym systemom, gdyż także im zdarzają się błędy. Systemy ADAS sprawdzają się też w warunkach ograniczonej widoczności, o ile czujniki są czyste. Radar nie jest bowiem wrażliwy na oślepianie światłem czy opady deszczu. Kamery są natomiast wrażliwe na opady deszczu, śniegu czy deszczu ze śniegiem, gdyż wtedy szybko ulegają zabrudzeniu. Ponadto ograniczeniem w działaniu systemów ADAS jest też gęsta mgła, która utrudnia lub czasem nawet uniemożliwia rozpoznawanie linii, znaków i przeszkód. Prędzej skorzystamy z prawidłowo działających systemów podczas mocnych opadów deszczu niż w gęstej mgle czy przy opadach śniegu. 

Ponad 50 Volvo z rabatami do 35%: Poznaj ofertę

Pamiętajmy też, że systemy ADAS mogą mieć problem z odczytywaniem tymczasowych znaków drogowych lub tych, które są częściowo zasłonięte roślinnością. Ponadto wybrane systemy jak aktywny tempomat czy asystent pasa ruchu mogą mieć problem przy remontowanych odcinkach dróg czy zwężeniach z tymczasowymi poziomymi liniami, które często znajdują się blisko standardowych białych linii.

Co o systemach ADAS sądzą kierowcy?

Co o systemach ADAS sądzą użytkownicy samochodów i menedżerowie flot? Z przeprowadzonego w 2024 roku przez ITS (Instytut Transportu Samochodowego) badania wynika, że aż 80% respondentów nie wie jak stosować systemy ADAS, a jedynie 6% badanych przeszło szkolenie w tym zakresie. Ponad połowa uczestników badania (53%) przyznała, że obsługi funkcji ADAS uczyła się metodą prób i błędów, co jest sprzeczne z ideą stosowania systemów ADAS. Autorzy badania zaznaczyli, że kluczowe będzie wprowadzenie szkolenia z zakresu obsługi tych systemów. ITS zauważył również, że młodzi kierowcy łatwiej adaptują się do nowych technologii i są bardziej skłonni do ręcznego wyłączania systemów ADAS w krytycznych sytuacjach. Większym wyzwaniem będzie adaptacja starszych kierowców (w wieku powyżej 60 lat) do systemów ADAS, gdyż mają oni dłuższy czas reakcj i są mniej otwarci na nowe technologie, jednak w ich przypadku adaptacja powinna odbywać się stopniowo i z uświadamianiem korzyści wynikających z działania systemów bezpieczeństwa.

Podsumowanie

Wszystko to sprowadza się do fundamentalnej kwestii, a mianowicie prawidłowego korzystania z systemów bezpieczeństwa. Przede wszystkim pamiętajmy, że systemy ADAS nie mają nas wyręczać, lecz wspomagać. Szczególnie przy gorszych warunkach atmosferycznych powinniśmy zachować wzmożoną czujność i darzyć systemy ograniczonym zaufaniem, mając z tyłu głowy zasady ich działania i pewne ograniczenia z nimi związane. Również na zwężeniach czy remontowanych odcinkach dróg lepiej być czujnym, by nie zostać nagle zaskoczonym przez nadgorliwego i pogubionego asystenta pasa ruchu. Krótko mówiąc systemy ADAS mają pomagać, lecz także w ich przypadku powinniśmy stosować zasadę ograniczonego zaufania i to niezależnie od warunków. Pocieszeniem jest fakt, że producenci pracują nad systemami oczyszczania radarów i kamer, np. poprzez spryskiwacze i podgrzewacze, w efekcie czego w nowszych samochodach wrażliwość czujników systemów ADAS na warunki atmosferyczne powinna być mniejsza.