„Gniewasz się na mnie?”. Dlaczego niektórzy myślą, że wszyscy wokół są na nich źli?

25 listopada 2025

Nie trzeba im wiele. Wystarczy neutralny wyraz twarzy zamiast pogodnego uśmiechu. Albo wprost przeciwnie – wyszczerz tak szeroki, że nie sposób uznać go za szczery. Jedno odburknięcie, krzywe spojrzenie, grymas niezadowolenia, brak szybkiej reakcji na wiadomość tekstową, prośba o odwołanie zaplanowanego spotkania... Przez głowę im nawet nie przejdzie, że druga osoba może mieć zmartwienia, które nie mają z nimi absolutnie nic wspólnego. Może gonią ją terminy, nie przespała nocy albo ktoś zupełnie inny nadepnął jej na odcisk. Na pewno nie. Dla nich istnieje tylko jedno prawdopodobne wytłumaczenie – to ja jestem winna/-y. Gdy już dojdą do tej konstatacji, zaczynają nerwowo wypytywać: „Gniewasz się na mnie? Przecież widzę, że coś jest nie w porządku”. W odpowiedzi słyszą zazwyczaj: „Dlaczego miałabym być na ciebie zła?”. Jak na łamach portalu „Psychology Today” zauważa psychoterapeutka Kaytee Gillis, wówczas często zdają sobie sprawę, że ich przesłanki są „błahe i dziecinne”. Dlaczego więc tak wiele osób wpada w pułapkę myślenia, że wszyscy mają ich serdecznie dość?

Zdaniem specjalistki jeden z możliwych powodów sięga daleko do naszej przeszłości. Tendencję do wiecznego obwiniania się i nadinterpretowania ludzkich nastrojów mogą mieć dorośli, którzy dzieciństwo spędzili w narcystycznych domach, gdzie ich uczucia były notorycznie „unieważniane, ignorowane i odrzucane”. Takie doświadczenia w okresie rozwojowym mogą prowadzić do budowania fałszywego przekonania, że to oni są winni przemocy i traum, jakich doświadczyli.

Gdy młodzi ludzie nieustannie słyszą z ust opiekunów, że „przesadzają”, „źle coś pamiętają” lub „dramatyzują”, przestają wierzyć we własne odczucia i reakcje. Zamiast tego skupiają się na wykrywaniu choćby najmniejszych oznak gniewu i irytacji u drugiej strony. Zachowywanie czujności i umiejętność przewidywania, jak postąpią wobec nich rodzice, pozwalała im bowiem uciec przed ich złością. Nawyki te nie znikają wraz z wejściem w dorosłość. Nawet jeśli wiele lat później nie mają się już czego bać, i tak nadal bacznie obserwują otoczenie.

W relacjach działa to jak szkło powiększające. Nawet neutralny ton głosu może zostać wyolbrzymiony i urosnąć do rozmiarów ostrej reprymendy. Pytanie „Gniewasz się na mnie?” ma więc na celu bycie o krok przed potencjalnym zagrożeniem. Pozwala upewnić się, że wszystko tak naprawdę jest w jak najlepszym porządku lub rozbroić gniew, zanim faktycznie on się pojawi. Niestety – jak pisze Gillis – strategia ta może z czasem nie zapewniać ochrony, a… zwyczajnie męczyć i tworzyć napięcia tam, gdzie w rzeczywistości ich nie ma. Czasem nadwrażliwość na emocje innych może stać się samospełniającą się przepowiednią. Gdy wciąż zakładamy, że ktoś jest na nas zły, usilnie go przepraszamy i namolnie wypytujemy o powody rzekomego rozdrażnienia, możemy nieumyślnie wywołać stresującą sytuację i doprowadzić do prawdziwego konfliktu.

Znasz osobę, która cały czas szuka akceptacji i uznania, jakich zabrakło jej w dzieciństwie? A może sama nią jesteś? Dobra wiadomość jest taka, że z możesz przerwać ten wyniszczający cykl. Psychoterapeutka tłumaczy, że pierwszym krokiem do wyjścia poza szkodliwy schemat jest rozpoznanie u siebie wzorców działania. Następnie warto rozważyć udział w terapii, naukę uważności i współczucia wobec samego siebie czy zgłębianie swojej historii, na przykład w formie pisania dziennika.