Eurostat: ubóstwo wśród dzieci w Niemczech niemal 2-krotnie wyższe niż w Polsce

Polska w unijnej czołówce. Nasz kraj odnotował bardzo niskie ubóstwo wśród dzieci

13 czerwca 2025 roku na stronie Eurostatu pojawiło się nowe podsumowanie dotyczące poziomu deprywacji materialnej wśród dzieci w 2024 roku. Deprywacja materialna jest jedną z najlepszych miar pozwalających na precyzyjne określenie poziomu ubóstwa. Najnowsze dane potwierdzają, że sytuacja materialna dzieci w naszym kraju należy do najlepszych w całej Unii Europejskiej.

Jak podaje Europejski Urząd Statystyczny, w 2024 roku 13,6% dzieci poniżej 16. roku życia w Unii Europejskiej było pozbawionych podstawowych dóbr materialnych. Najwyższe wskaźniki dzieci doświadczających deprywacji materialnej odnotowano w Grecji (33,6%), Rumunii (31,8%) i Bułgarii (29,8%). Powyżej średniej znalazły się takie kraje jak Hiszpania (20,3%), Węgry (18,4%), Portugalia (14,8%), Cypr (14,6%) oraz Słowacja (13,8%). Zaskakiwać mogą wysokie odczyty w Belgii (13,6%), Francji (13,4%), Irlandii (13,2%) oraz Niemczech (11,3%). To bardzo bogate społeczeństwa, a mimo to znalazły się w górnej części stawki.

Najniższe wartości zarejestrowano w Chorwacji (2,7%), Słowenii (3,8%) i Szwecji (5,6%) oraz Polsce (6,3%). Dobrą sytuację odnotowano również w Danii (6,5%), Luksemburgu (6,6%), w Estonii (6,9%), na Łotwie (7%) oraz Litwie (7,4%). Dane te pokazują, że to nie poziom PKB per capita jest głównym czynnikiem mającym na wpływ tego wskaźnika. Jedne z najbiedniejszych krajów UE (takie jak Polska, Chorwacja czy Łotwa) odnotowały znacznie lepsze wskaźniki od bogatych Niemiec, Francji i Belgii.

Powyższe dane jasno pokazują, że choć ogólny poziom bogactwa i sytuacji gospodarczej kraju ma znacznie (co widać w przypadku Bułgarii, Rumunii czy Grecji), to rozwiązania systemowe są kluczowe. Gdyby tylko poziom rozwoju gospodarczego odpowiadał za różnice, to dziś Polska czy Chorwacja znalazłyby się wśród państw o najwyższym, a nie najniższym odsetku. Znacznie lepsze byłaby też pozycja Niemców czy Belgów.

Czym jest deprywacja materialna wśród dzieci?

Dzieci dotknięte są zjawiskiem deprywacji materialnej, jeśli nie spełniają 3 z 17 kryteriów opracowanych przez Eurostat. Ale czym jest w ogóle deprywacja materialna? Ekonomiści zajmujący się mierzeniem poziomu ubóstwa od lat zwracają uwagę na problem pomiaru. Najpowszechniejszą metodą jest zastosowaniem progów dochodowych. Zasada działania tej metody jest bardzo łatwa. Należy obliczyć, jaki dochód jest potrzebny do zaspokojenia podstawowych potrzeb. Następnie badane są dochód gospodarstw domowych i na tej bazie określa się, które są biedne, a które nie.

Choć ten sposób wydaje się intuicyjny, to ma dużo ograniczeń. Nie uwzględnia bowiem kosztów życia. Jeśli ktoś wynajmuje mieszkanie w Warszawie, to koszty z tym związane będą większe niż w niewielkiej miejscowości w województwie świętokrzyskim. Zarabiający 5000 zł w dużym mieście, może żyć na gorszym poziomie od osoby mającej własny dom i niewielkie pole (z własną żywnością) na wsi. Jak rozwiązać ten problem?

Eksperci opracowali 13 kryteriów deprywatyzacji materialnej i społecznej (SMSD – Severe Material and Social Deprivation). Kryteria te podzielono na dwie kategorie: na poziomie gospodarstwa domowego oraz indywidualny. Na poziomie gospodarstwa domowego wyróżniono siedem kryteriów:

• możliwość pokrycia nieoczekiwane wydatku,
• możliwość wyjazdu na tygodniowy urlop,
• brak zaległości w opłatach,
• możliwość spożywania mięsa co drugi dzień (lub wegetariańskiego odpowiednika),
• odpowiednie ogrzewanie mieszkania,
• dostęp do samochodu do użytku osobistego,
• możliwość wymiany zużytych mebli.

Na poziomie indywidualnym są to:

• dostęp do Internetu,
• możliwość wymiany zniszczonych ubrań na nowe,
• dwie pary dobrze dopasowanych butów,
• możliwość wydania drobnej kwoty na siebie raz w tygodniu (np. kawa na mieście),
• regularna aktywność rekreacyjna,
• spotkania z bliskimi lub znajomymi na napój lub posiłek co najmniej raz w miesiącu.

Szybko jednak zdano sobie sprawę, że potrzeby dzieci są specyficzne i konieczne będzie opracowanie osobnego wskaźnika dla osób do 16 roku życia. Tak powstał wskaźnik deprywacji materialnej wśród dzieci. Podobnie, jak w przypadku dorosłych, wskaźnik podzielony jest na potrzeby na poziomie gospodarstwa domowego jak i samego dziecka. Na poziomie gospodarstwa domowego znalazły się:

• możliwość wymiany zużytych mebli,
• dostęp do Internetu dla dorosłych domowników,
• brak zaległości w opłatach,
• odpowiednie ogrzewanie mieszkania,
• posiadanie samochodu do użytku prywatnego (np. dojazd do lekarza).

Kryteria te pokrywają się w dużym stopniu z tymi opracowany na potrzebę wskaźnika deprywacji materialnej i społecznej dla ogółu populacji. Znaczne różnice występują za to na poziomie indywidualnym. W przypadku wskaźnika deprywacji materialnej wśród dzieci są to:

• możliwość zakupu nowych ubrań,
• posiadanie dwóch para butów,
• możliwość codziennego spożywania świeżych owoców i warzyw,
• możliwość codziennego spożywania mięsa (lub roślinnego odpowiednika zwierzęcego białka),
• posiadanie dostosowanych do wieku książek (nie tylko szkolnych),
• posiadanie sprzętu rekreacyjnego do aktywności na zewnątrz (rower, hulajnoga czy piłka),
• posiadanie gier do użytku w domu (np. puzzle, klocki, gry planszowe),
• możliwość udziału w zajęciach pozalekcyjnych przynajmniej raz w tygodniu,
• udział w uroczystościach (urodziny, święta, komunia, wesele),
• możliwość zapraszania znajomych do domu (posiadanie warunków i zgody rodziców),
• możliwość udziału w wycieczkach szkolnych (także tych płatnych),
• przynajmniej jeden tygodniowy wyjazd poza miejsce zamieszkania w celach wypoczynkowych.

Tak opracowane kryteria pozwalają na znacznie lepsze zrozumienie zjawiska ubóstwa w krajach UE i bardziej uczciwe porównanie jego powszechności między krajami, niż wynikałoby to z różnic w dochodach gospodarstw domowych. Tak dokładne dane pozwalają także precyzyjnie określić, w których obszarach problem jest największy. Dane pozwalają więc na precyzyjne dostosowanie polityk publicznych.

Dalszy ciąg materiału pod wideo