Epizody wywołują zimno i stres. Bardziej narażone są kobiety

• Więcej aktualnych wiadomości znajdziesz na stronie głównej Onetu
• Dużo czytania, a mało czasu? Sprawdź skrót artykułu

Zaburzenie po raz pierwszy opisał Maurice Raynaud w 1862 r., zwracając uwagę na osoby, u których nawet niewielkie oziębienie wywoływało gwałtowną zmianę koloru skóry. Wśród jego przypadków była kobieta pracująca w chłodnym zapleczu piekarni, której dłonie traciły czucie po zanurzeniu w zimnym cieście.

Dzisiejsze badania potwierdzają obserwację Raynauda: u części osób układ naczyniowy reaguje na zimno wyjątkowo silnie, a skurcze tętnic są nagłe i intensywne. Szacuje się, że problem dotyczy 3–5 proc. populacji, przy czym "kobiety mają czterokrotnie większą skłonność do rozwoju tej dolegliwości" — wskazują autorzy jednego z badań. Wynika to prawdopodobnie z różnic hormonalnych i budowy naczyń.

Atak przebiega w charakterystycznej sekwencji barw: najpierw blednięcie (gwałtowne zamknięcie tętniczek), potem sinienie (niedotlenienie), a na końcu zaczerwienienie, gdy krew wraca do palców. Ta trójfazowa zmiana jest kluczowym sygnałem diagnostycznym. Wiele osób doświadcza epizodów od młodości, nie wiedząc, że to opisane medycznie zjawisko. U części przebieg jest łagodny, u innych objawy mogą wskazywać na postać wtórną, związaną z chorobami autoimmunologicznymi, jak twardzina czy toczeń. "Nagłe wystąpienie Raynauda w dojrzałym wieku oraz towarzyszące drobne owrzodzenia mogą być pierwszym sygnałem poważniejszej choroby" — podkreśla reumatolog Bartosz Fiałek.

Epizody wywołuje nie tylko zimno, ale i stres. Opisywano przypadki ataków podczas rozmów kwalifikacyjnych czy egzaminów. W jednym z badań VR narciarka reagowała skurczem naczyń na wirtualny obraz śniegu, mimo neutralnej temperatury otoczenia. Zdarzają się też nietypowe bodźce — np. kontakt z zimnymi monetami. Objawy nasila nikotyna, dlatego palenie papierosów i e-papierosów zwiększa ryzyko i czas trwania ataków.

• Przeczytaj też: Gwiazda telewizji cierpi na tajemnicze schorzenie. Dotyka głównie kobiety

Diagnostyka opiera się na wywiadzie i obserwacji objawów, a w razie wątpliwości stosuje się kapilaroskopię oraz badania krwi w kierunku autoprzeciwciał. Leczenie zależy od nasilenia: w łagodnych przypadkach wystarczy unikanie zimna i stresu, w cięższych stosuje się leki rozszerzające naczynia, np. blokery kanałów wapniowych. W skrajnych sytuacjach sięga się po terapie stosowane w nadciśnieniu płucnym.

Czy Raynaud jest groźny? "U większości pacjentów nie prowadzi do trwałych uszkodzeń, a epizody ograniczają się do chwilowego dyskomfortu", jednak w postaci wtórnej mogą pojawić się owrzodzenia, a nawet martwica palców. Objawy po 40. roku życia lub nagłe ich wystąpienie zawsze wymagają konsultacji lekarskiej.

Źródło informacji: Polska Agencja Prasowa