Dostęp do tych świadczeń na NFZ jest ograniczony. "Część lekarzy nie wie, gdzie pokierować pacjenta"

Trzy równoległe systemy i ograniczony dostęp do logopedów w ochronie zdrowia

Obecnie regulacje dotyczące wykonywania profesji logopedy są rozproszone i niejednolite w odniesieniu do różnych grup logopedów. Dlatego środowisko dąży do wypracowania ustawy, która kompleksowo regulowałaby zawód. 

O organizacji opieki nad dziećmi z zaburzeniami rozwoju mowy i toczących się pracach nad ustawą rozmawiała z Rynkiem Zdrowia podczas Forum Zdrowia Dzieci w Katowicach Milena Stasiak, przewodnicząca Polskiego Związku Logopedów.

Ekspertka podkreśliła, że logopedzi funkcjonują w trzech równoległych obszarach - ochronie zdrowia, systemie edukacji oraz w placówkach podlegających Ministerstwu Rodziny i Polityki Społecznej. 

- To właśnie w tym trzecim obszarze działalność logopedów jest najmniej uregulowana. Obejmuje praktyki prywatne, organizacje pozarządowe -takie jak fundacje i stowarzyszenia, żłobki czy domy pomocy społecznej. Jednocześnie stosunkowo niewielu logopedów pracuje w podmiotach leczniczych i dostęp do ich świadczeń jest bardzo ograniczony - uważa Milena Stasiak. 

Wskazała, że w szpitalach jedynie na oddziałach otorynolaryngologicznych i udarowych logopedzi zatrudniani są obligatoryjnie, z kolei na neonatologii dostępni są tylko w ośrodkach o trzecim poziomie referencyjności. 

Problemem jest także brak wiedzy, nawet wśród lekarzy, na temat tego, gdzie i jak kierować pacjentów do logopedy w ramach systemu ochrony zdrowia, mimo że informacje te są na stronach Narodowego Funduszu Zdrowia.

Zwróciła także uwagę na rolę wczesnego wsparcia logopedycznego, potrzebę kompleksowego podejścia i konieczność podjęcia równoległych działań we wszystkich systemach, w których funkcjonują logopedzi. 

- Logopeda czasami zaczyna swoją pracę z dzieckiem z zaburzeniami rozwoju mowy dopiero, gdy przygotowuje się ono do rozpoczęcia nauki w szkole. Nawet w przedszkolach problem ten nie jest traktowany jako bardzo znaczący. Tymczasem kompetencje komunikacyjne i społeczne, które są przedmiotem oddziaływań logopedycznych, decydują o jakości funkcjonowania dziecka. Wczesne wsparcie logopedyczne mogłoby przynieść wymierne korzyści społeczno-ekonomiczne. Efekty tej interwencji są odroczone w czasie i czasami wykraczają poza jedną kadencję - podkreśla ekspertka dając do zrozumienia, że problem nie zawsze znajduje należne miejsce wśród priorytetów decydentów.

- Zależałoby nam, aby decydenci nie zapominali o nas i zapewnili dostępność logopedy zwiększając wymiar jego zatrudnienia w placówkach publicznych - dodała. 

Orzeczenia, kolejki i nadzieja w skriningu

Tłumaczyła, że najlepsze efekty przynosi indywidualna terapia logopedyczna. A taka możliwa jest przede wszystkim w poradniach psychologiczno-pedagogicznych - także na bardzo wczesnym etapie rozwoju dziecka - i w ochronie zdrowia. Tam jednak problemem pozostaje zbyt krótki czas wizyt, zwłaszcza pierwszych diagnostycznych, które trwają około 30 minut, co utrudnia rzetelną diagnozę.

Zwróciła też uwagę, że dziś rodzice, chcąc zapewnić dzieciom indywidualną pomoc, często zabiegają o orzeczenia o kształceniu specjalnym w poradniach psychologiczno-pedagogicznych. Wydłużają tym kolejki do specjalistów, choć w wielu niejednoznacznych przypadkach, nie otrzymują orzeczenia.

- Tymczasem logopedzi posiadają wystarczające kompetencje, by samodzielnie kwalifikować dzieci w przedszkolach i szkołach do indywidualnych zajęć - wskazała Stasiak. 

Przypomniała też, że Ministerstwo Edukacji Narodowej realizuje projekt mający na celu poprawę dostępności pomocy psychologiczno-pedagogicznej, w tym także logopedycznej. Nadzieje ekspertki na poprawę sytuacji budzi także planowane wdrożenie badań przesiewowych, które pozwolą szybciej identyfikować dzieci wymagające indywidualnego wsparcia.

Projekt ustawy jest gotowy. "Potrzebujemy wsparcia resortu rodziny i polityki społecznej" 

Z inicjatywy Polskiego Związku Logopedów od 3 lat prowadzone są prace nad projektem ustawy o zawodzie logopedy. Celem jest m.in. ujednolicenie zasad kształcenia i wykonywania zawodu, a co za tym idzie zapewnienie większego bezpieczeństwa pacjentom i logopedom. 

Choć istnieją ogólne standardy kształcenia, to różne drogi zdobywania kwalifikacji - od pięcioletnich studiów magisterskich przez podyplomowe, po licencjat - skutkują nierównym poziomem kompetencji.

Prace nad aktualizacją standardu kształcenia logopedów, w tym standardów praktyk studenckich, są już - jak wskazuje szefowa PZL - na zaawansowanym etapie, choć ich efekty nie były jeszcze oficjalnie prezentowane środowisku. Wiadomo jednak, że kierunek tych działań jest spójny z rekomendacjami Europejskiego Stowarzyszenia Logopedów i Terapeutów Mowy (ESLA), które wspiera rozwiązania zakładające obligatoryjny, pięcioletni tryb kształcenia logopedów i wprowadzenie uniwersalnej, międzyresortowej regulacji zawodu.

- Mamy gotowy projekt ustawy i poddaliśmy go wstępnym konsultacjom pilotażowym. Wiemy, że Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej ma doświadczenie w przygotowaniu ustawy dla pokrewnego zawodu, jakim jest zawód psychologa, dlatego zależałoby nam, aby wsparło także nas i skonsultowało możliwe sposoby dalszego procedowania tej ustawy - opowiada Stasiak.

Logopedzi w sprawie regulacji pozostają jednocześnie w kontakcie z resortami zdrowia i edukacji narodowej.

- Ustawa przede wszystkim zapewniłaby bezpieczeństwo pacjentom, jak i samym logopedom, bo dziś każdy może założyć działalność gospodarczą wykonywać zawód bezpośrednio po ukończeniu studiów, nawet bez odpowiedniego doświadczenia - podkreśla przewodnicząca PZL. 

Projekt przewiduje m.in. utworzenie samorządu zawodowego logopedów, który zapewniałby m.in. ochronę prawną logopedom, jakość doskonalenia zawodowego czy wypracował standardy etyczne.

- Wprowadzony zostałby rejestr logopedów i mechanizm nadawania prawa wykonywania zawodu - analogicznie do rozwiązań funkcjonujących w innych zawodach terapeutycznych. Uczelnie nadal przyznawałyby kwalifikacje, natomiast samorząd potwierdzałby prawo wykonywania zawodu. Ustawa umożliwiłaby także ochronę tytułu zawodowego logopedy i weryfikację kompetencji osób posługujących się tym tytułem - wymienia ekspertka.

Materiał chroniony prawem autorskim - zasady przedruków określa regulamin.