Czego nie robić przy zakrzepicy? Trzy groźne sytuacje. Kardiolog: można zrobić sobie krzywdę

• Z problemem zakrzepicy każdego roku zderza się kolejnych 100 tys. Polaków, u niemal 60 proc. z nich zakrzep tworzy się właśnie w kończynach dolnych
• Człowiek z zakrzepicą powinien unikać sytuacji utrudniających odpływ krwi z kończyny dolnej, tzn. długotrwałej pozycji siedzącej lub stojącej — mówi kardiolog i wyjaśnia, czym może się skończyć przedłużanie tego na własną rękę
• Zakrzepica żylna nie jest też wskazaniem do stosowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Zwiększają one ryzyko powikłań krwotocznych — ostrzega specjalistka
• Chcesz opowiedzieć swoją historię dotyczącą zakrzepicy lub innego problemu z układem krążenia, a może podzielić się opinią? Napisz do autorki: monika.mikolajska@medonet.pl
• Wiesz, co jesz? Sprawdź, czy odżywiasz się zdrowo, wypełniając nasz Narodowy Test Żywienia
• Więcej informacji znajdziesz na stronie głównej Onetu
• Dużo czytania, a mało czasu? Sprawdź skrót artykułu

Do czego prowadzi zakrzepica? 100 tys. Polaków rocznie zaczyna mieć problem

Zakrzepica najczęściej atakuje żyły dolnej połowy ciała: nóg (podkolanowe, udowe) lub miednicy małej (mamy ją poniżej linii kości biodrowych). Naczyń tych nie możemy zobaczyć — są głęboko "ukryte" w ciele. — Może ona też występować nietypowo, na przykład w żyłach wątrobowych, nerkowych, w zatokach żylnych wewnątrzczaszkowych — mówi Medonetowi kardiolog, prof. Agata Magdalena Bielecka-Dąbrowa. Gdy w ciele rozwija się zakrzepica, dochodzi do sytuacji, że w żyłach tworzy się rodzaj strupa (zakrzep), za sprawą którego krew nie może przez to naczynie prawidłowo przepływać. — Robi się "korek" — wyjaśnia specjalistka.

• Z czego bierze się zakrzepica? Przeczytaj rozmowę z prof. Agatą Bielecką-Dąbrową

Jak poznać, że w żyle powstał zakrzep? Cztery główne objawy

Do czego może doprowadzić taki zakrzep? W optymistycznym wariancie, skrzepliny powstałe w żyłach są malutkie lub same się rozpuszczają i żadnej krzywdy nam nie czynią. Niestety scenariusz może być też zupełnie inny.

• Redakcja poleca: Czego nie zje kardiolog? "Czarna lista" produktów

Jak zatem poznać, że w żyle powstał zakrzep? Choć zakrzepica może być bezobjawowa nawet w 50 proc. przypadków, nigdy nie można bagatelizować czterech symptomów (najczęściej pojawiają się w jednej nodze, choć zdarza się też, że w obu, ale to rzadkość). Są to:

1. 1

    Zaczerwienienie kończyny dolnej lub jej bladość (najczęściej łydki).

2. 2

   Ocieplona (lub wręcz gorąca) łydka.

3. 3

   Obrzęk kończyny dolnej — zwykle pojawia się nagle i nie przechodzi.

4. 4

   Potężny ból. — Pacjenci często opisują, że skóra wręcz piecze, w środku jakby rwie — opowiada specjalistka. Więcej o objawach zakrzepicy przeczytasz TUTAJ.

— Jeśli zauważymy u siebie objawy, o których powiedziałam, najgorsze co możemy zrobić, to zostać z tą bolesną kończyną w domu i czekać lub obkładać ją czymś (np. liśćmi kapusty, bo i to się zdarza). W takiej sytuacji koniecznie trzeba zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu — podkreśla. Są też rzeczy, których przy zakrzepicy lepiej unikać, bo tylko pogorszymy sprawę. Agata Bielecka-Dąbrowa wskazuje na trzy kluczowe.

Czego nie robić przy zakrzepicy? Długie stanie i siedzenie jest ryzykowne

Człowiek z zakrzepicą nie powinien pozostawać w bezruchu. — Może się zdarzyć, że pacjent uzna, iż lepiej dla niego będzie, jeśli zostanie w łóżku i — zamiast się ruszać — chce leżeć z uniesioną kończyną. Tymczasem zakrzepica nie jest wskazaniem do unieruchomienia i trzeba ograniczyć je tylko do krótkiego okresu, jaki zalecił lekarz — podkreśla kardiolog i dodaje, że nie udowodniono większej skuteczności unieruchomienia i elewacji (uniesienia) kończyny.

— Trzeba jednak również unikać sytuacji utrudniających odpływ krwi z kończyny dolnej, tzn. długotrwałej pozycji siedzącej lub stojącej. Przedłużanie tego na własną rękę, niechęć do ruszania się, długotrwałe leżenie lub siedzenie spowalniają leczenie zakrzepicy — mówi prof. Bielecka-Dąbrowa. Dlaczego tak się dzieje? — Gdy leżymy, unieruchomione są nie tylko nogi, nie kurczą się także mięśnie nóg. Tymczasem bez wsparcia pompy mięśniowej krew żylna nie jest skutecznie transportowana w kierunku serca. Spowolnienie przepływu krwi to jeden z najważniejszych czynników powstawania zakrzepicy.

— Ruch chroni przed zakrzepicą — mówi wprost specjalistka, przypominając, że w czasie długich podróży samochodem lub samolotem zmiany pozycji ciała, lub krótkie spacery są ważnym elementem profilaktyki przeciwzakrzepowej.

Co pić i co jeść przy zakrzepicy — kardiolog przestrzega

Ten punkt sprowadza się raczej do tego, co trzeba robić w zakrzepicy (jest to też jeden z najważniejszych elementów, które przed zakrzepicą chronią). Chodzi o to, by zadbać o optymalne nawodnienie organizmu, a najczęściej zapewnia to wypijanie 2 — 2,5 litra płynów dziennie.

• TUTAJ dowiesz się, kto jest szczególnie narażony na odwodnienie

— Co do diety, w sieci dostępne są różne zalecenia, ale powiem szczerze, że nie mają one mocnych podstaw naukowych — przyznaje lekarz. — Z pewnością jednak lepiej unikać tłustych potraw i raczej postawić na delikatne, łatwostrawne odżywianie.

Najważniejsze dla osób z zakrzepicą. Skutki nawet do końca życia

Najważniejsze dla pacjentów jest to, by w żadnym razie samemu nie skracać zaleconego przez lekarza czasu leczenia przeciwzakrzepowego i nie zmieniać dawkowania leków na tę zakrzepicę zaordynowanych. — Minimalny czas leczenia przeciwzakrzepowego przy pierwszym epizodzie choroby wynosi zazwyczaj trzy miesiące. Samodzielne krócenie terapii (bo np. wydaje się nam, że wszystko minęło, że już jest w porządku i zamiast zażywać lek dwa razy dziennie, jak zalecił lekarz, bierzemy go tylko raz) to wręcz proszenie się o kłopoty. W ten sposób można zrobić sobie krzywdę — mówi wprost prof. Agata Bielecka-Dąbrowa. Dlaczego?

— Gdy leczenie przerwiemy za wcześnie, zwiększa się ryzyko powikłań, zwłaszcza zespołu pozakrzepowego — jeśli do niego dojdzie, człowiek już cały czas ma problemy z obrzękami kończyn dolnych, z bólem, nawrotami zakrzepicy. Dochodzi do różnych dramatycznych sytuacji, bo jeżeli zakrzepica wystąpi więcej niż jeden raz, to pacjent już do końca życia ma wskazania do leczenia przeciwzakrzepowego — wyjaśnia specjalistka. Ale to nie koniec.

— U chorych z żylną chorobą zakrzepowo-zatorową często występuje gorączka, a w badaniach dodatkowych wykrywa się markery stanu zapalnego, ale antybiotykoterapia nie ma w tej chorobie uzasadnienia. Jest zasadna tylko w przypadku zakażenia skrzepliny.

Zakrzepica żylna nie jest też wskazaniem do stosowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Zwiększają one ryzyko powikłań krwotocznych. Leki z tej grupy stosuje się jedynie miejscowo w zakrzepicy żył powierzchownych.

Jednym słowem: w terapii przeciwzakrzepowej (ale i każdej innej) stosujemy się ściśle do wytycznych lekarza i bierzemy leki w takiej dawce i tak długo, jak zalecił specjalista.

Lekarka zauważa też, że u chorych z objawową proksymalną zakrzepicą (czyli zakrzepicę w początkowych odcinkach dużych żył, np. podkolanowch) zalecane jest stosowanie pończoch o stopniowanym ucisku (w okolicy kostki 30-40 mmHg). — Powinno się je zacząć stosować zaraz po rozpoczęciu leczenia przeciwzakrzepowego i kontynuować przez co najmniej dwa lata, a nawet dłużej w przypadku objawów zespołu pozakrzepowego — zaleca Agata Bielecka-Dąbrowa.