Bon kaucyjny w Polsce. Jak odbierzemy pieniądze za butelki?

Polskie przepisy jasno mówią o pieniężnym zwrocie kaucji. Przykłady z innych krajów pokazują jednak, że bony kaucyjne to praktyczne rozwiązanie.

Co to jest bon kaucyjny?

W niektórych automatach, po zwrocie opakowań, zamiast gotówki drukowany jest bon lub kupon z kwotą kaucji. To rozwiązanie jest zgodne z polskimi przepisami, pod warunkiem, że bon można łatwo spieniężyć w kasie sklepu, bez konieczności robienia zakupów. Bony sprawiają, że automaty nie muszą być często zaopatrywane w monety, co wydłuża ich działanie. Ustawa nie określa ważności bonów, ale Ministerstwo Klimatu i Środowiska zaleca, aby bon był ważny co najmniej miesiąc. Jest to związane z terminami rozliczeń między sklepami a operatorami systemu kaucyjnego.

Zasady działania systemu kaucyjnego w Polsce

System kaucyjny rusza w październiku 2025 roku. Będzie promować recykling i ponowne wykorzystanie opakowań. Kwoty kaucji to 50 groszy za butelki plastikowe (do 3 litrów) i puszki metalowe (do 1 litra), 1 złotówka za butelki szklane wielokrotnego użytku (do 1,5 litra). Kaucja dotyczy tylko opakowań ze specjalnym znakiem kaucji i zostanie doliczona do ceny napoju przy kasie.

Gdzie oddawać opakowania?

Kaucję odzyskamy bez paragonu. Wszystkie sklepy powyżej 200 m² (sprzedające napoje objęte systemem) mają obowiązek przyjmowania opakowań. Sklepy poniżej 200 m² mogą dobrowolnie przyjmować opakowania, z wyjątkiem tych sprzedających butelki szklane wielokrotnego użytku (np. piwo) – te muszą je przyjmować. Automaty kaucyjne mogą stać również poza sklepami. Będą też tymczasowe punkty zbiórki (np. na imprezach). Opakowań nie wolno zgniatać przed oddaniem. System obejmie wszystkie placówki handlowe oferujące napoje z kaucją (drogerie, stacje benzynowe, apteki).

Operatorzy systemu kaucyjnego

Wprowadzenie systemu kaucyjnego to odpowiedź na wymogi unijne. System ma zmniejszyć zanieczyszczenie środowiska, zwiększyć selektywną zbiórkę i poziomy recyklingu, a także kształtować proekologiczne nawyki. Podstawą jest unijna dyrektywa SUP, która narzuca państwom członkowskim obowiązek osiągnięcia wysokich poziomów selektywnej zbiórki (77 proc. od 2025 r., 90 proc. od 2029 r.) oraz zawartości recyklatów w butelkach plastikowych (25 proc. od 2025 r., 30 proc. od 2030 r.). Producenci napojów będą finansować system, a dodatkowe środki pochodzą z niezwróconych kaucji i sprzedaży materiałów z recyklingu.

Już siedem podmiotów uzyskało zezwolenia na prowadzenie systemu kaucyjnego, m.in. ZWROTKA S.A., POLKA S.A., OK OPERATOR KAUCYJNY S.A., EKO-OPERATOR S.A., RESELEKT S.A., KAUCJA.PL - KRAJOWY SYSTEM KAUCYJNY S.A. i POLSKI SYSTEM KAUCYJNY S.A.

Operatorzy opracowali wspólny dokument określający minimalne wymagania dla automatów kaucyjnych w zakresie bezpieczeństwa, techniki i raportowania. Polska dołącza do ponad jednej czwartej Europejczyków, którzy już korzystają z systemów kaucyjnych.

Dalszy ciąg materiału pod wideo