65 lat – Wiek emerytalny kobiet w górę i taki sam jak dla mężczyzn. Sprawa na biurku Prezydenta RP

Prawo do emerytury – jaki jest obecnie powszechny wiek emerytalny?

Od 1 października 2017 roku, zgodnie z art. 24 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, powszechny wiek emerytalny w Polsce wynosi:

• 60 lat dla kobiet,
• 65 lat dla mężczyzn.

To minimalny wiek, który uprawnia do przejścia na emeryturę.

Prawo do emerytury przysługuje osobom, które:

• ukończyły wymagany wiek,
• mają opłacone składki z tytułu ubezpieczenia społecznego lub emerytalno-rentowego (choćby za jeden dzień),
• nie korzystają z innej emerytury przysługującej z tytułu osiągnięcia podwyższonego wieku emerytalnego.

Od tej zasady istnieją jednak liczne wyjątki – np. dla górników, nauczycieli czy osób pracujących w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.

Świadczenie emerytalne – jaki staż pracy jest wymagany?

Aby otrzymać prawo do emerytury, należy udowodnić odpowiedni staż pracy:

• 20 lat dla kobiet,
• 25 lat dla mężczyzn.

Okres nieskładkowy (np. urlop wychowawczy, chorobowy) może stanowić maksymalnie 1/3 okresu składkowego. Osoby, które pracowały za granicą, mogą zsumowaćokresy składkowe z różnych krajów – np. z Polski i Niemiec.

Zrównanie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn – jak Polska wypada na tle innych państw?

Coraz więcej krajów odchodzi od różnicowania wieku emerytalnego ze względu na płeć.

W większości państw europejskich kobiety i mężczyźni przechodzą na emeryturę w tym samym wieku:

• Austria, Belgia, Chorwacja, Cypr, Estonia, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Portugalia, Słowenia, Szwecja, Węgry, Wielka Brytania – 65 lat.
• W Niemczech, Hiszpanii, Grecji czy Holandii – 67 lat, a w Irlandii nawet 68 lat.

Rozróżnienie wieku emerytalnego utrzymuje się jeszcze głównie w Europie Wschodniej, m.in. w:

• Białorusi (58 lat kobiety, 63 mężczyźni),
• Mołdawii (57/62),
• Rosji (60/65),
• na Ukrainie (60/62),
• a także w Polsce (60/65).

Nowy wyższy wiek emerytalny dla kobiet

7 października na biurko Prezydenta RP trafiła petycja, w której zaproponowano podniesienie wieku emerytalnego dla kobiet bezdzietnych do 65 roku życia.

Autor petycji argumentuje, że kobiety żyją średnio dłużej niż mężczyźni, a wcześniejsze przejście na emeryturę powoduje, iż przez dłuższy czas pobierają świadczenia. W przypadku kobiet bezdzietnych – jego zdaniem – nie ma uzasadnienia społecznego ani biologicznego dla wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej.

Jak podkreśla autor, zrównanie wieku emerytalnego w tej grupie byłoby pierwszym krokiem w kierunku bardziej sprawiedliwego i racjonalnego systemu emerytalnego, dostosowanego do realiów demograficznych i gospodarczych. Polska bowiem stoi dziś wobec poważnych wyzwań:

• gwałtownego starzenia się społeczeństwa,
• spadku liczby urodzeń,
• malejącej liczby osób w wieku produkcyjnym,
• i coraz większego obciążenia systemu emerytalnego.

Podniesienie wieku emerytalnego – krok w stronę ratowania systemu?

Każde wydłużenie wieku emerytalnego, nawet w jednej grupie, wpływa na kondycję systemu ubezpieczeń społecznych. Oznacza bowiem późniejsze rozpoczęcie wypłat świadczeń i dłuższy okres odprowadzania składek.

Z punktu widzenia finansów państwa – to ogromna różnica.

W 2024 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych otrzymał z budżetu państwa rekordową dotację – 64,7 mld zł, czyli o 13 mld zł więcej niż rok wcześniej. Sama dotacja stanowi już niemal 7% wszystkich wydatków budżetu.¹

Koszty Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w 2024 roku wyniosły 418,1 mld zł, z czego aż 369 mld zł przeznaczono na emerytury i renty.

Dłuższe życie – większe wydatki na świadczenia

Wydłużenie wieku aktywności zawodowej jest próbą odpowiedzi na rosnące problemy demograficzne. Polskie społeczeństwo starzeje się w szybkim tempie.

Na koniec 2023 roku osoby w wieku co najmniej 60 lat stanowiły 26,3% populacji, podczas gdy w 2005 roku było to o 9 punktów procentowych mniej. Prognozy Głównego Urzędu Statystycznego wskazują, że do 2060 roku liczba seniorów wzrośnie do 11,9 mln osób, czyli aż 38,3% ludności kraju.²

Jednocześnie liczba osób w wieku produkcyjnym może spaść nawet o 40%, co stanowi poważne zagrożenie dla wypłacalności systemu emerytalnego.

Czy nowe przepisy mają szansę wejść w życie?

Decyzja leży w rękach Prezydenta RP. Warto jednak pamiętać, że petycja nie jest projektem ustawy – to forma obywatelskiej inicjatywy, która ma zwrócić uwagę władz na konkretny problem.

W przeciwieństwie do obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej, nie wymaga zebrania 100 tys. podpisów ani opracowania gotowego projektu ustawy. Musi jednak spełniać określone wymogi formalne, by mogła trafić do Sejmu, Senatu lub Prezydenta.

Nie da się ukryć, że propozycja ta budzi kontrowersje – dotyka bowiem bardzo wrażliwej kwestii, jaką jest posiadanie dzieci. Podniesienie wieku emerytalnego wyłącznie dla kobiet bezdzietnych mogłoby zostać odebrane jako naruszenie ich niezależności i wolności wyboru, a także stygmatyzacja kobiet, które z powodów zdrowotnych nie mogą mieć dzieci.

¹Podsumowanie sytuacji finansowej Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w 2024 r.

²Raport GUS: Prognoza ludności na lata 2023–2060

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. 2024 poz. 1631)

Ustawa budżetowa na rok 2025 z dnia 9 stycznia 2025 r. (Dz.U. 2025 poz. 63)

Dalszy ciąg materiału pod wideo