500 zł mandatu za wejście z psem do parku lub na plażę. Zakaz obejmuje także psy asystujące osobom niepełnosprawnym. Interwencja RPO

Zakaz wchodzenia z psami do parków - na jakiej podstawie wprowadzane są takie zakazy?

Takie ograniczenia dla właścicieli psów wprowadziła Rada Miejska w Jędrzejowie (woj. świętokrzyskie). Po zmianie regulaminu obowiązującego na terenie parku – obowiązuje tam teraz zakaz wyprowadzania psów i innych zwierząt. Nie ma znaczenia to, czy pies jest na smyczy, czy ma kaganiec oraz fakt, że gmina wcześnie nałożyła obowiązek usuwania zanieczyszczeń pozostawionych przez zwierzęta domowe.

Zakaz nie spotkał się z entuzjazmem mieszkańców - ich zdaniem ogranicza on „prawo obywateli do korzystania z przestrzeni publicznej”. Trudno odmówić im racji. Park ten jest popularnym miejscem rekreacji dla mieszkańców - funkcjonują tam m.in.: skatepark, pumptrack-tor rowerowy, dwa place zabaw, urządzenia siłowni zewnętrznej oraz wiata do grillowania. O wyeliminowanie takiego zakazu zwrócił się do burmistrza Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO).

RPO interweniuje w sprawie zakazu wyprowadzania psów w parkach – jest on niezgodny z prawem

Zakaz został ustanowiony w przepisach prawa miejscowego, wydanych na podstawie art. 40 ust. 2 pkt 4 ustawy o samorządzie gminnym, pozwalającym wydawać akty prawa miejscowego w zakresie zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.

Jak zaznacza RPO, w sądach administracyjnych prezentowane jest stanowisko, że skoro istnieje już obowiązek nakładany na właścicieli zwierząt domowych przez organy samorządowe, na podstawie z art. 4 ust. 2 pkt 6 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, to nie jest dopuszczalne regulowanie tej samej kwestii na podstawie art. 40 ust. 2 pkt 4 ustawy o samorządzie gminnym – tak jak zrobiły to władze Jędrzejowa - przepis ten powinien jednak dotyczyć tylko tych spraw, które nie są szczegółowo uregulowane innymi przepisami.¹

Rada Miejska w Jędrzejowie określiła obowiązki właścicieli zwierząt domowych osobną uchwałą. Zgodnie z jej postanowieniami na terenach publicznych:

• psy powinny być wyprowadzane na smyczy,
• psy ras dużych, powinny być wyprowadzane na smyczy oraz w kagańcu,
• osoby utrzymujące zwierzęta domowe zostały zobowiązane do sprawowania nad nimi właściwej opieki, w tym w szczególności niepozostawiania ich bez dozoru oraz do niezwłocznego usuwania pozostawionych zanieczyszczeń.

Zakaz wstępu z psem asystującym osobie niepełnosprawnej - co z gwarancjami osób niepełnosprawnych?

Kolejnym miejscem na mapie Jędrzejowa, w którym ograniczono możliwość wyprowadzania psów jest tamtejszy zalew. Znajduje się tam plaża miejska, zaplecze gastronomiczne i sanitarne, wypożyczalnia sprzętu wodnego, plac zabaw dla dzieci oraz boisko do siatkówki. Zgodnie z uchwalonym regulaminem, wprowadzono tam bezwzględny zakaz wyprowadzania zwierząt domowych, w tym psów asystujących osobom niepełnosprawnym.

Przepis ten jest sprzeczny zarówno z art. 4 ust. 2 pkt 6 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, a także z art. 20a ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Gwarantuje on osobom z niepełnosprawnościami wraz z psem asystującym prawo wstępu do obiektów użyteczności publicznej. Wprowadzanie tego typu zakazów dla osób niepełnosprawnych, którzy przeszli ciężką drogę, aby otrzymać wsparcie w formie psa asystującego jest zatem całkowicie niezrozumiałe.

Zakaz wstępu z psami na plażę w nadmorskiej miejscowości - kolejny przypadek ograniczania praw obywatelskich

Podobne ograniczenia obowiązywały na plaży w Ustroniu Morskim. Tak jak w przypadku Jędrzejowa uchwalono je na podstawie ustawy o samorządzie gminnym – tymczasem do ustalenia obowiązków właścicieli zwierząt domowych organ samorządu zobowiązuje ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.

Zakaz ten również nie spodobał się mieszkańcom – wskazywali oni, że godzi to w ich prawa obywatelskie, zwłaszcza w swobodę poruszania się i przebywania w miejscach publicznych. Po interwencji RPO Rada Gminy przygotowała nowy projekt regulaminu, zgodnie z którym wyznaczono plaże, gdzie zezwolono wejście dla osób z psami.

Przedłożony projekt został ostatecznie zaskarżony do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (WSA), który stwierdził nieważność § 7 ust. 1 zaskarżonej uchwały². WSA potwierdził stanowisko RPO, zgodnie treścią wyroku:

Jeżeli odrębny przepis ustawowy (art. 4 ust. 2 pkt 6 u.c.p.g.) zobowiązuje organ samorządu gminnego do ustalenia obowiązków nakładanych na właścicieli zwierząt domowych celem zapewnienia ochrony przed zanieczyszczeniem przez te zwierzęta terenów przeznaczonych do wspólnego użytku, to nie jest dopuszczalnym regulowanie tej samej materii i w takim samym zakresie w uchwale podjętej na podstawie art. 40 ust. 2 pkt 4 u.s.g.

Czy należy płacić za mandat otrzymany za wejście z psem do parku lub na plażę, jeżeli zakaz był wprowadzony niezgodny z prawem?

Zgodnie ze stanowiskiem RPO oraz orzecznictwem WSA - nie należy. Gminy mają obowiązek uregulowania kwestii związanych z wyprowadzeniem zwierząt domowych na podstawie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Mogą one nakazać właścicielom psów używanie smyczy, kagańców oraz nałożyć obowiązek usuwania pozostawionych zanieczyszczeń. Wprowadzanie tego typu zakazów na podstawie ustawy o samorządzie gminnym jest zatem nielegalne.

¹ Wyrok NSA z dnia 20 czerwca 2018 r. sygn. II OSK 3084/17

² Wyrok WSA z dnia 4 kwietnia 2024 r. sygn. II SA/Sz 1065/23

Podstawa prawna:

Uchwały Rady Miejskiej w Jędrzejowie z 29 stycznia 2015 r

Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. 2024 poz. 1465)

Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. 2025 poz. 733)

Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej (Dz.U. 2024 poz. 44)

Dalszy ciąg materiału pod wideo