4 dni wolnego na opiekę nad dzieckiem? Rząd rozważa zmiany w Kodeksie pracy

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej analizuje propozycję zwiększenia z 2 do 4 liczby dni wolnych na opiekę nad dzieckiemw wieku do 14 lat. Artykuł 188 Kodeksu pracy mógłby zostać zmieniony tak, by każdy z rodziców miał niezależne prawo do dwóch dni wolnego. Sprawdzamy, co może się zmienić, kto zyska, a kto może na tym stracić.

Dni wolne na dzieci 2025. Co gwarantuje prawo?

Zgodnie z art. 188 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (ISAP), pracownik wychowujący dziecko w wieku do 14 lat ma prawo do 2 dni zwolnienia od pracy w ciągu roku kalendarzowego z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Obecnie decyzja o skorzystaniu z tych dni leży po stronie jednego z rodziców – oznacza to, że jeśli ojciec wykorzysta dwa dni, matka traci to uprawnienie w danym roku.

W praktyce oznacza to często, że to kobiety przejmują główny ciężar opieki nad dzieckiem, co utrwala stereotypy i pogłębia nierówności na rynku pracy. Eksperci wskazują, że taki układ premiuje model rodziny, w którym to matka jest głównym opiekunem.

Co może się zmienić? Propozycja czterech dni i równy podział

Do Ministerstwa Rodziny wpłynęła petycja postulująca zmiany w art. 188 Kodeksu pracy. Jej autorzy proponują:

• zwiększenie rocznego limitu dni wolnych z 2 do 4,
• wprowadzenie niezależnego prawa do 2 dni dla każdego z rodziców,
• rezygnację z możliwości przenoszenia tego prawa między rodzicami.

Argumentują, że współczesne modele rodziny wymagają bardziej elastycznych i równościowych rozwiązań. Propozycja zyskała poparcie części ekspertów i rodziców, którzy zwracają uwagę na niedostosowanie obecnego prawa do realiów rodzinnych i zawodowych.

Będą 4 dni wolne na dziecko? Stanowisko Ministerstwa

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej nie odrzuca pomysłu, ale podkreśla, że ewentualne prace legislacyjne muszą poprzedzić:

• szczegółowa analiza finansowa (wpływ na sektor publiczny i pracodawców),
• analiza prawna (zgodność z istniejącym porządkiem prawnym),
• konsultacje z partnerami społecznymi, zgodnie z ustawą o Radzie Dialogu Społecznego (ISAP).

MRPiPS zaznacza, że zmiany w prawie pracy muszą być poprzedzone oceną skutków regulacji (OSR), w tym wpływu na funkcjonowanie firm i rynku pracy.

Argumenty "za" i "przeciw" – kontrowersje wśród ekspertów

Zmiana budzi kontrowersje. Czołowi prawnicy rynku pracy są podzieleni:

Argumenty za:

• uelastycznienie czasu pracy dla rodziców,
• wzmocnienie równej roli matki i ojca,
• lepsza jakość życia rodzinnego i mniejsze ryzyko wypalenia,
• wsparcie dla rodziców wychowujących więcej niż jedno dziecko.

Argumenty przeciw:

• trudniejsze planowanie pracy przez pracodawców,
• rosnące koszty dla firm i finansów publicznych,
• ryzyko nadużyć (np. wykorzystanie zwolnień niezgodnie z celem),
• zmienność przepisów, która destabilizuje rynek pracy.

Czy mamy już wystarczające wsparcie dla rodziców?

Eksperci przypominają, że w ostatnich latach wprowadzono wiele nowych instrumentów wsparcia rodziców:

• urlop opiekuńczy z art. 173(1) Kodeksu pracy (do 5 dni rocznie),
• zasiłek opiekuńczy z ZUS w przypadku choroby dziecka,
• 7 dni opieki nad zdrowym dzieckiem (2 dni płatne + 5 bezpłatnych),
• urlopy rodzicielskie, ojcowskie, wychowawcze.

Oferowany katalog zwolnień jest coraz bogatszy, ale zdaniem dr Magdaleny Rycak brakuje elastyczności i rozwiązań odpowiadających realiom rodzin z więcej niż jednym dzieckiem.

Co na to pracodawcy? Obawy o koszty i organizację pracy

Zwiększenie liczby dni wolnych, nawet o dwa, oznacza konieczność planowania z większym wyprzedzeniem i zabezpieczenia obsady stanowisk. Szczególnie dotyczy to:

• sektora handlu i usług,
• małych i średnich firm,
• branż zmianowych (ochrona zdrowia, produkcja).

Pracodawcy wskazują, że liczba dni wolnych systematycznie rośnie, a brakuje kontroli nad tym, czy inne typy zwolnień (np. L4) nie są nadużywane. Problemem pozostaje też "rynek fałszywych zwolnień online".

Dodatkowe wsparcie zamiast dni wolnych? Potrzeba polityki strukturalnej

Eksperci zwracają uwagę, że same dni wolne to tylko część polityki prorodzinnej. Kluczowe znaczenie mają m.in. rozwój dostępnych żłobków i przedszkoli, wsparcie finansowe dla rodzin (np. świadczenia rodzinne, 800+) oraz promocja elastycznych form zatrudnienia (praca zdalna, zadaniowa).

Z danych GUS wynika, że na koniec 2024 r. tylko 28% dzieci w wieku do 3 lat miało zapewnioną opiekę instytucjonalną. Dla porównania: w Czechach to ponad 40%, a we Francji ponad 50%. Żeby system był wydolny, potrzebne są inwestycje infrastrukturalne.

Kiedy decyzja w sprawie 4 dni wolnych na dziecko?

Obecnie nie ma jeszcze projektu nowelizacji. Prace mogą ruszyć w 2025 roku, ale termin wejścia zmian w życie zależy od tempa legislacji. Realnie można się spodziewać, że najwcześniejsze zmiany wejdą w życie od stycznia 2026 roku.

Rodzice powinni jednak już teraz śledzić komunikaty Ministerstwa i harmonogram prac legislacyjnych.

Dalszy ciąg materiału pod wideo